-
1 ya
adv.1 already.ya me lo habías contado you had already told me¿llamaron o han llamado ya? have they called yet?¿habrán llegado ya? will they have arrived yet o by now?ya en 1926 as long ago as 1926Ya hemos estado aquí antes We have already been here before...2 now (ahora).bueno, yo ya me voy right, I'm off now¡ya voy! I'm coming!3 at once (inmediatamente).hay que hacer algo ya something has to be done now o at once4 right now, at once, now, right away.intj.1 right now, right away.2 that's enough.* * *ya► adverbio1 already■ ¿que ya se han casado? what! they've got married already?2 (más tarde) later3 (ahora mismo) at once, right now, straightaway■ ¡ya voy! I'm coming!4 (ahora) now■ es facilísimo, ya verás it's dead easy, you'll see■ y ya no es por el dinero... and it's not the money that matters...■ ¡ya tenemos coche nuevo! we've got the new car!■ ¡ya están aquí! they're here!■ ¡ya verás ya! just you wait!■ ¡ya está bien! enough is enough!■ ya encontrarás trabajo, ya verás como sí you'll find a job, you'll see10 (para afirmar) I know, yes■ tienes que estudiar -- ya, pero... you have to study -- I know, but...1 irónico oh yes!\ya... ya... now... now...■ ya ríe, ya llora now she laughs, now she weeps■ fantasmas que ya surgen, ya se esfuman ghosts which first appear and then vanish■ ya fueran católicos, ya protestantes whether they be Catholic or Protestantya entiendo I seeya era hora about time too¡ya está! there we are!, all done!ya nos veremos see you soonya que since, seeing that■ ya que estás aquí, quédate a cenar seeing that you're here, why don't you stay for supper?* * *adv.1) already2) now3) anymore, no longer4) later, soon•- ya que* * *1. ADV1) [con acción pasada] already¿ya has terminado? — have you finished already?
¿ya habías estado antes en Valencia? — had you been to Valencia before?
2) [con verbo en presente]a) [con una acción esperada]¿ya anda? — is she walking yet?
b) [expresando sorpresa]¿ya te vas? — are you leaving already?
c) (=ahora) now¡cállate ya! — oh, shut up!
¡ya voy! — coming!
una estrategia que empiezo a poner en marcha desde ya mismo — a strategy which I will start to adopt as of now o as of this very moment
3) [con acción futura]ya verás como todo se arregla — it'll all work out, don't you worry
4)• ya no — not any more, no longer
ya no vive aquí — he doesn't live here any more, he no longer lives here
ya no viene a visitarnos — he doesn't come to see us any more, he no longer comes to see us
Javier ya no es tan alto como su hermano — Javier isn't as tall as his brother any more, Javier is no longer as tall as his brother
5) [expresando que se ha entendido o se recuerda algo]¡ya lo sé! — I know!
-¿no te acuerdas de ella? es la hija de Ricardo -¡ah, ya! — "don't you remember her? she's Ricardo's daughter" - "oh yes, of course!"
6) [expresando acuerdo o incredulidad]ya, pero... — yes, but...
¡ya, ya! — iró yes, yes!, oh, yes!, oh, sure!
ya, y luego viste un burro volando ¿no? — iró sure, and pigs might fly!
7) [con valor enfático]pues ya gasta ¿eh? — he really does spend a lot, doesn't he?
¿una hora tardas en llegar al trabajo? pues ya está lejos ¿eh? — it takes you an hour to get to work? it must be quite some way away!
¿que no se ha casado? ya lo creo que sí — you say she hasn't got married? I think you'll find she has
es más pobre que Haití, que ya es decir — it's poorer than Haiti, and that's saying something
¡murió con 104 años, que ya es decir! — she was 104 when she died, which is no mean achievement!
pues si él no viene, ya me dirás qué hacemos — you tell me what we'll do if he doesn't come
•
¡ya está! — that's it¡ya está bien! — that's (quite) enough!
¡ya me gustaría a mí poder viajar! — I wouldn't mind being able to travel either!
¡ya era hora! — about time too!
¡ya podían haber avisado de que venían! — they could have said they were coming!
¡ya puedes ir preparando el dinero! — you'd better start getting the money ready!
2. CONJ1) [uso distributivo]ya por una razón, ya por otra — whether for one reason or another
ya te vayas, ya te quedes, me es igual — whether you go or stay is all the same to me
ya dice que sí, ya dice que no — first he says yes, then he says no, one minute he says yes, the next he says no
•
no ya — not onlyno ya aquí, sino en todas partes — not only here, but everywhere
debes hacerlo, no ya por los demás, sino por ti mismo también — you should do it, not just for everyone else's sake but for your own sake too
2)• ya que — (seeing) as, since
ya que no viene, iremos nosotros — (seeing) as o since she's not coming, we'll go
ya que ha dejado de llover, ¿por qué no salimos a dar una vuelta? — (seeing) as o since it's stopped raining, why don't we go for a walk?
ya que no estudia, por lo menos podía ponerse a trabajar — seeing as she isn't studying, the least she could do is get a job
* * *Iadverbio [Both the simple past ya terminé and the present perfect ya he terminado are used to refer to the recent indefinite past. The former is the preferred form in Latin America while in Spain there is a tendency to use the latter]1)a) ( en frases afirmativas o interrogativas) already¿ya te has gastado todo el dinero? — have you spent all the money already?
¿ya ha llegado Ernesto? — has Ernesto arrived yet?, did Ernesto arrive yet? (AmE)
aprietas este botón y ya está! — you press this button, and that's it!
le teníamos tanta fe y ya ves, nos ha defraudado — we had such faith in him and look what happened, he's let us down
b) ( expresando que se ha comprendido) yes, sure (colloq)dile que venga - ya, pero ¿si no quiere? — tell her to come - yes, but what if she doesn't want to?
me he pasado el día estudiando - ya, ya! — (iró) I spent the whole day studying - oh sure! (iro)
2)a) ( en frases negativas) any moreestaba muy segura pero ya no sé qué pensar — I was very sure about it, but now I don't know what to think
b)no ya... sino — not (just)... but
estamos hablando no ya de cambios sino de una total reestructuración — we are not (just) talking about changes but about a total restructuring
3) (enseguida, ahora) right nowpreparados listos ya! — on your mark(s), get set, go!
desde ya te digo que no puede ser — (esp AmL) I can tell you right now that it's not possible
ya mismo — (esp AmL) right away, straightaway (BrE)
4) ( con verbo en futuro)5) ( en comparaciones)6) ( uso enfático)¿te parece que allí se vive mejor? - ya lo creo! — do you think people live better there? - you bet! (colloq)
7)ya que — since, as
ya que estás aquí — since o as you're here
IIya que estoy, limpio éste también — while I'm at it I may as well clean this one too
ya por tierra, ya por mar — (liter) whether by land or by sea
se puede solicitar ya sea en persona o por teléfono — it can be ordered either in person or by telephone
* * *= already, by now.Ex. Some revisions have already been announced.Ex. It will be evident by now that the microcomputer market is a complex place.----* algo ya muy conocido y usado = old nag.* basta ya = enough is enough.* estar aquí ya = be upon us.* hace ya mucho tiempo que = gone are the days of.* hace ya tiempo = long since.* no ser así ya = be no longer the case.* ¡Preparados, listos, ya! = On your mark, get set, go!, ready, set, go!.* ser hora ya de que = be about time (that), be high time (that/to/for).* ser ya hora de que = it + be + well past the time for, be high time (that/to/for).* ya ¡venga ya! = on your bike!.* ya basta = enough is enough.* ya cortado en lonchas = pre-sliced [presliced].* ya cortado en rodajas = pre-sliced [presliced].* ya de por sí escaso = already-scarce.* ya en + Expresión Temporal = as far back as + Expresión Temporal.* ya en + Fecha = as early as + Fecha.* ya era hora = not a moment too soon, not a minute too soon.* ya es bastante = enough is enough.* ya es hora (de que) = it's about time (that).* ya existente = pre-existing [preexisting].* ya hace algún tiempo = for quite some time.* ya hace bastante tiempo = for quite a while now.* ya hemos hablado bastante de = so much for.* ya ir siendo hora de que = be high time (that/to/for), be about time (that).* ya + lleva + desde hace + Expresión Temporal = have + now + been + for + Expresión Temporal.* ya lo quitas, ya lo pones = burn-'em-down-build-'em-up.* ya mencionado = aforementioned.* ya no = any longer, no longer, not... anymore.* ya parte de la empresa = on board.* ya perforado = pre-drilled.* ya preparado = preformatted [pre-formatted].* ya que = as, for, since, in that, seeing that/as.* ya que estamos en ello = while we're at it.* ya sea... o... = whether... or....* ya ser hora de que = be about time (that), be high time (that/to/for).* ya tradicional = long-established.* ya usado = second-hand [secondhand].* * *Iadverbio [Both the simple past ya terminé and the present perfect ya he terminado are used to refer to the recent indefinite past. The former is the preferred form in Latin America while in Spain there is a tendency to use the latter]1)a) ( en frases afirmativas o interrogativas) already¿ya te has gastado todo el dinero? — have you spent all the money already?
¿ya ha llegado Ernesto? — has Ernesto arrived yet?, did Ernesto arrive yet? (AmE)
aprietas este botón y ya está! — you press this button, and that's it!
le teníamos tanta fe y ya ves, nos ha defraudado — we had such faith in him and look what happened, he's let us down
b) ( expresando que se ha comprendido) yes, sure (colloq)dile que venga - ya, pero ¿si no quiere? — tell her to come - yes, but what if she doesn't want to?
me he pasado el día estudiando - ya, ya! — (iró) I spent the whole day studying - oh sure! (iro)
2)a) ( en frases negativas) any moreestaba muy segura pero ya no sé qué pensar — I was very sure about it, but now I don't know what to think
b)no ya... sino — not (just)... but
estamos hablando no ya de cambios sino de una total reestructuración — we are not (just) talking about changes but about a total restructuring
3) (enseguida, ahora) right nowpreparados listos ya! — on your mark(s), get set, go!
desde ya te digo que no puede ser — (esp AmL) I can tell you right now that it's not possible
ya mismo — (esp AmL) right away, straightaway (BrE)
4) ( con verbo en futuro)5) ( en comparaciones)6) ( uso enfático)¿te parece que allí se vive mejor? - ya lo creo! — do you think people live better there? - you bet! (colloq)
7)ya que — since, as
ya que estás aquí — since o as you're here
IIya que estoy, limpio éste también — while I'm at it I may as well clean this one too
ya por tierra, ya por mar — (liter) whether by land or by sea
se puede solicitar ya sea en persona o por teléfono — it can be ordered either in person or by telephone
* * *= already, by now.Ex: Some revisions have already been announced.
Ex: It will be evident by now that the microcomputer market is a complex place.* algo ya muy conocido y usado = old nag.* basta ya = enough is enough.* estar aquí ya = be upon us.* hace ya mucho tiempo que = gone are the days of.* hace ya tiempo = long since.* no ser así ya = be no longer the case.* ¡Preparados, listos, ya! = On your mark, get set, go!, ready, set, go!.* ser hora ya de que = be about time (that), be high time (that/to/for).* ser ya hora de que = it + be + well past the time for, be high time (that/to/for).* ya ¡venga ya! = on your bike!.* ya basta = enough is enough.* ya cortado en lonchas = pre-sliced [presliced].* ya cortado en rodajas = pre-sliced [presliced].* ya de por sí escaso = already-scarce.* ya en + Expresión Temporal = as far back as + Expresión Temporal.* ya en + Fecha = as early as + Fecha.* ya era hora = not a moment too soon, not a minute too soon.* ya es bastante = enough is enough.* ya es hora (de que) = it's about time (that).* ya existente = pre-existing [preexisting].* ya hace algún tiempo = for quite some time.* ya hace bastante tiempo = for quite a while now.* ya hemos hablado bastante de = so much for.* ya ir siendo hora de que = be high time (that/to/for), be about time (that).* ya + lleva + desde hace + Expresión Temporal = have + now + been + for + Expresión Temporal.* ya lo quitas, ya lo pones = burn-'em-down-build-'em-up.* ya mencionado = aforementioned.* ya no = any longer, no longer, not... anymore.* ya parte de la empresa = on board.* ya perforado = pre-drilled.* ya preparado = preformatted [pre-formatted].* ya que = as, for, since, in that, seeing that/as.* ya que estamos en ello = while we're at it.* ya sea... o... = whether... or....* ya ser hora de que = be about time (that), be high time (that/to/for).* ya tradicional = long-established.* ya usado = second-hand [secondhand].* * *ya1[ Both the simple past ya terminé and the present perfect ya he terminado are used to refer to the recent indefinite past. The former is the preferred form in Latin America, while in Spain there is a tendency to use the latter.]A1(en frases afirmativas o interrogativas): ¿ya te has gastado todo el dinero que te di? have you spent all the money I gave you already?ya terminé I've (already) finishedya te dije que no I've already said no, I already said no¿ya ha llegado Ernesto? has Ernesto arrived yet?, did Ernesto arrive yet? ( AmE)a las nueve ya estaban durmiendo by nine o'clock they were already asleep¿ya estás molestando a tu hermana otra vez? are you bothering your sister again?ya lo sé, me lo dijo Sonia I (already) know, Sonia told meluego aprietas este botón ¡y ya está! then you press this button, and that's it! o that's that! o there you are!le teníamos tanta fe y ya ves, nos ha defraudado we had such faith in him and look what happened, he's let us down2 (expresando que se ha comprendido) yes, sure ( colloq)tú le dices que venga — ya, pero ¿si no quiere? you tell her to come — yes, but what if she doesn't want to?3(buscando acuerdo): te vas a portar bien ¿ya? you're going to be a good boy, okay? o ( BrE) aren't you?B1 (en frases negativas) any more, no longerya no trabaja aquí he doesn't work here any more, he no longer works hereese estilo de zapatos ya no se lleva nobody wears shoes like that any moreya ni siquiera me escribe he doesn't even write (to) me any more, he no longer even writes (to) meestaba muy segura pero ya no sé qué pensar I was very sure about it, but now I don't know what to thinkson las once, yo creo que ya no vienen it's eleven o'clock, I don't think they'll come nowsi perdemos este tren ya no llegamos if we miss this train we won't get there in time2no ya … sino not (just) … butestamos hablando no ya de cambios sino de una total reestructuración we are not (just) talking about changes but about a total restructuringC (enseguida, ahora) right now¡Pilar! — ¡ya voy! Pilar! — coming!¿le falta mucho a la comida? — no, ya va a estar will lunch be long? — no, it's almost readypreparados or prontos or en sus marcas, listos ¡ya! on your mark(s), get set, go!ya puedes ir despidiéndote de ese dinero you can kiss that money goodbyeeste fin de semana no sales, así que ya puedes ir haciéndote a la idea you're not going out this weekend, so you'd better start getting used to the ideadesde ya te digo que lo veo muy difícil ( esp AmL); I can tell you right now I think it's going to be pretty difficultD(expresando promesa, esperanza, amenaza): ya te contaré cuando nos veamos I'll tell you all about it next time we meetya lo entenderás cuando seas mayor you'll understand one day, when you're olderE(en comparaciones): éste es precioso, éste ya no me gusta tanto this one is beautiful, but I don't like this one so muchpintado de blanco ya es otra cosa it really does look much better painted whiteF(uso enfático): ¡ya quisiera yo! I should be so lucky!, chance would be a fine thing! ( BrE)¡ya era hora! about time (too)!ya es hora de que empieces a buscar trabajo it's (about) time you started to look for a job¡ya me tienes harta con tus quejas! I'm just about fed up with your complaining all the time!¿te parece que allí se vive mejor? — ¡ya lo creo! do you think people live better there? — you bet! ( colloq)ya me dirás or contarás qué hacía él en un sitio así what on earth he was doing in a place like that, I don't know ( colloq)Gya que since, asya que estás aquí since o as you're hereya que estoy, lo limpio por dentro también while I'm at it I may as well clean the inside tooya2ya por tierra, ya por mar ( liter); whether by land or by sease puede solicitar ya sea en persona o por teléfono it can be ordered either in person or by telephone* * *
ya adverbio Both the simple past◊ ya terminé and the present perfect ya he terminado are used to refer to the recent indefinite past. The former is the preferred form in Latin America while in Spain there is a tendency to use the latter
1
◊ ¿ya te has gastado todo el dinero? have you spent all the money already?;
ya terminé I've (already) finished;
¿ya ha llegado Ernesto? has Ernesto arrived yet?, did Ernesto arrive yet? (AmE);
aprietas este botón ¡y ya está! you press this button, and that's it!
2
b)◊ no ya … sino not (just) … but
3 (enseguida, ahora) right now;
ya mismo (esp AmL) right away, straightaway (BrE);
¡ya voy! coming!;
preparados listos ¡ya! on your mark(s), get set, go!
4 ( con verbo en futuro):
ya lo entenderás you'll understand one day
5 ( uso enfático):◊ ¡ya quisiera yo! I should be so lucky!;
ya era hora about time (too)!;
¡ya me tienes harta! I'm (just about) fed up with you!
6
ya que estás aquí since o as you're here
■ conjunción:◊ se puede solicitar ya sea en persona o por teléfono it can be ordered either in person or by telephone
ya
I adverbio
1 already
2 (presente) ya lo sé, I already know
ya puedes empezar, you can start now
(inmediatamente) now: decídelo ya, decide right now
3 (pasado) already: ya entonces nos conocíamos, we already knew each other
ya en 1213, as early as 1213
4 (futuro) ya veré lo que hago, I'll see
ya tendremos tiempo para hacerlo, we'll have time to do it later ➣ Ver nota en already
5 (con frases negativas) ya no lo soporto más, I can't bear him any more
ya no trabaja aquí, she no longer works here
6 (uso enfático) ya era hora, about time too
¡ya está bien!, enough is enough!
II conj ya que, since: llámale hoy, ya que mañana se irá de viaje, call him today, because tomorrow he'll be away
Como regla general, cuando ya se refiere al pasado se traduce por already: Ya lo he hecho. I've already done it. Cuando hace referencia al presente se traduce por now (ya podemos irnos, we can go now) y en el futuro se traduce por later o no se traduce: Ya hablaremos. We'll talk about it ( later).
'ya' also found in these entries:
Spanish:
abrigar
- achacosa
- achacoso
- aclimatarse
- acreditar
- adiós
- ajustar
- altura
- amañarse
- ambientarse
- antaño
- anterioridad
- avisar
- bañera
- barbaridad
- bien
- bote
- caber
- cabeza
- caer
- canción
- cara
- celo
- cerca
- colocar
- como
- coña
- constructor
- constructora
- creer
- cuento
- deber
- despedirse
- desventura
- devolución
- dicha
- dicho
- distraerse
- don
- doña
- Ecuador
- empezar
- emplazamiento
- enferma
- enfermo
- enfriar
- entrada
- entrado
- ser
- escacharrar
English:
about
- act
- act up
- advertise
- ago
- alive
- already
- antics
- any
- as
- asleep
- can
- care
- clog up
- come off
- cut out
- damage
- day
- decide
- do
- elderly
- enough
- far
- foregone
- forenamed
- format
- fuck
- gazumping
- given
- go
- go off
- gone
- have
- he's
- high
- inflammation
- it
- just
- knack
- lay off
- let up
- like
- long
- more
- move
- neither
- nervous
- no
- now
- obtainable
* * *ya♦ adv1. [en el pasado] already;ya me lo habías contado you had already told me;¿habrán llegado ya? will they have arrived yet o by now?;ya dejó de llover it has stopped raining;ya en 1926 as long ago as 19262. [expresando sorpresa] already;¿ya has vuelto? are you back already?;son las siete – ¿ya? it's seven o'clock – already?3. [en presente] now;bueno, yo ya me voy right, I'm off now;ya es hora de cenar it's time for dinner;ya eres mayor para esas cosas you're too old for that sort of thing;¡ya voy! I'm coming!4. [inmediatamente] at once;hay que hacer algo ya something has to be done now o at once;Famdesde ya right now;hay que empezar desde ya we have to start right now o away;desde ya considérate invitado consider yourself invited as of now;ya mismo right awayya no es así it's not like that any more, it's no longer like that;ya no me duele it doesn't hurt any more, it no longer hurts;para entonces ya no quedarán entradas there won't be any tickets left by thenya hablaremos we'll talk later;ya nos habremos ido we'll already have gone;ya me dirás si te gustó you can tell me later if you liked it;ya verás you'll (soon) see;ya verás cuando se enteren just wait till they find out;¡ya te agarraré yo a ti! I'll get you sooner or later!7. [con valor enfático o intensivo]ya entiendo/lo sé I understand/know;sin el uniforme ya parece otro he looks completely different without his uniform on;¡ya está! ¿ves qué fácil? that's it o there you are, see how easy it is?;¡ya no aguanto más! I can't take any more!, I've had enough!;¿es éste tu coche? – ¡ya me gustaría a mí! o [m5]¡ya quisiera yo! is this your car? – I wish! o if only!;ya podías haberlo dicho antes you could have said so before;ya puedes hacer las maletas y largarte I suggest you pack your bags and leave;¿qué haces despierto? – ya ves, que no puedo dormir what are you doing awake? – well, I can't get to sleep, you see;te matas a trabajar y, ya ves, luego se olvidan de ti you work yourself to death and then what happens…? they forget about you♦ conj1. [distributiva]ya sea por unas cosas ya sea por otras, siguen pasando hambre for one reason or another, they are still going hungry;manden sus datos ya sea por carta o por correo electrónico send in your details (either) by post or by e-mail2. [adversativa]ya no… sino…, no ya… sino… not only… but…;confían no ya en clasificarse sino en llegar a la final they are not only confident of qualifying but also of reaching the final♦ interj[indica asentimiento] right!; [indica comprensión] yes!;¡ya! no me eches más leche that's enough milk, thanks!;preparados, listos, ¡ya! ready, steady, go!, on your marks, get set, go!;Irónico¡ya, ya! sure!, yes, of course!♦ ya que loc conjsince;ya que has venido, ayúdame con esto since you're here, give me a hand with this;ya que te pones, podías hacer también la cena you could get dinner ready while you're at it;ya que eres tan listo, dime… if you're so clever o since you're so smart, tell me…* * *yaadv1 already;ya lo sé I knowya viene she’s coming now3:¿lo puede hacer? - ¡ya lo creo!; can she do it ? – you bet!;¡ya! incredulidad oh, yeah!, sure!; comprensión I know, I understand; asenso OK, sure; al terminar finished!, done!;4 en frases negativas:ya no vive aquí he doesn’t live here any more, he no longer lives here;ya no lo tengo I don’t have it any more, I no longer have it5:ya que since, as6:ya … ya … either … or …* * *ya adv1) : alreadyya terminó: she's finished already2) : now, right now¡hazlo ya!: do it now!ya mismo: right away3) : later, soonya iremos: we'll go later on4) : no longer, anymoreya no fuma: he no longer smokes¡ya lo sé!: I know!ya lo creo: of course6)no ya : not onlyno ya lloran sino gritan: they're not only crying but screaming7)ya que : now that, sinceya que sabe la verdad: now that she knows the truthya conjya... ya : whether... or, first... thenya le gusta, ya no: first he likes it, then he doesn't* * *ya1 adv1. (en general) already¿ya te vas? are you going already?2. (ahora) nowno grites, ya voy don't shout, I'm coming3. (luego) laterya no no longer / not any moreya no vive aquí she no longer lives here / she doesn't live here any moreya2 interj yes / of course -
2 must
1. negative short form - mustn't; verb1) (used with another verb to express need: We must go to the shops to get milk.) deber, tener que2) (used, usually with another verb, to suggest a probability: They must be finding it very difficult to live in such a small house.) deber3) (used, usually with another verb, to express duty, an order, rule etc: You must come home before midnight; All competitors must be under 15 years of age.) deber
2. noun(something necessary, essential, or not to be missed: This new tent is a must for the serious camper.) algo imprescindiblemust vb1. deber / tener que2. deber deyou haven't slept, you must be tired no has dormido, debes de estar cansadotr[mʌst]1 (necessity, obligation) deber, tener que■ must you play your music so loud? ¿es necesario poner la música tan fuerte?■ I'd rather you didn't, but if you must... preferiría que no lo hicieras, pero si te empeñas...2 (probability) deber de■ you must be Mr. Black debe de ser el Sr. Black1 (need) necesidad nombre femenino\SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALLif I must si no hay más remedioif you must know,... si te empeñas en saberlo,...————————tr[mʌst]1 (mould) moho————————tr[mʌst]1 (of grapes) mostomust ['mʌst] v auxyou must stop: debes pararwe must obey: tenemos que obedeceryou must be tired: debes de estar cansadoit must be late: ha de ser tardemust n: necesidad fexercise is a must: el ejercicio es imprescindibleaux.n.• moho s.m.• mosto s.m.v.aux.• deber v.aux.v.invar.• mosto (Alimentación) s.m.
I mʌst, weak form məst1)a) ( expressing obligation) tener* que or deberit must be remembered that... — hay que recordar que..., tenemos que or debemos recordar que...
she must not know that I am here — no debe enterarse de que estoy aquí, que no se entere de que estoy aquí
you make so much noise? — ¿hace falta or es necesario hacer tanto ruido?I'll read you my poem - oh well, if you must(, you must) — te voy a leer mi poema - bueno, si te empeñas
I must say, everywhere looks very tidy — tengo que reconocer que está todo muy ordenado
b) (in invitations, suggestions)2) (expressing certainty, supposition) deber (de) or (esp AmL) haber* deit must be six o'clock — deben (de) ser or (esp AmL) han de ser las seis, serán las seis
there must be another way! — debe (de) or tiene que haber otra manera!
II mʌst1) c (essential thing, activity)a car is a must here — aquí es indispensable or imprescindible tener coche
2) u ( Culin) mosto m
I
[mʌst]N = mustiness
II [mʌst]1. MODAL VB1) (obligation) deber, tener queI must do it — debo hacerlo, tengo que hacerlo
the patient must have complete quiet — el enfermo debe tener or tiene que tener or requiere silencio absoluto
•
I'll do it if I must — si me obligan, lo haré, lo haré si es necesario•
if you must know, I'm Portuguese — para que lo sepa, soy portugués•
one must not be too hopeful — no hay que ser demasiado optimista•
I really must go now — de verdad que me tengo que ir ya•
I must say, he's very irritating — tengo que decir que es muy irritante•
why must you always be so rude? — ¿por qué tienes que ser siempre tan maleducado?2) (probability) deber de•
but you must have seen her! — ¡pero debes de haberla visto!•
there must be a reason — debe de haber or tiene que haber una razón2.N*this programme is a must — no hay que perderse este programa, este programa hay que verlo
* * *
I [mʌst], weak form [məst]1)a) ( expressing obligation) tener* que or deberit must be remembered that... — hay que recordar que..., tenemos que or debemos recordar que...
she must not know that I am here — no debe enterarse de que estoy aquí, que no se entere de que estoy aquí
you make so much noise? — ¿hace falta or es necesario hacer tanto ruido?I'll read you my poem - oh well, if you must(, you must) — te voy a leer mi poema - bueno, si te empeñas
I must say, everywhere looks very tidy — tengo que reconocer que está todo muy ordenado
b) (in invitations, suggestions)2) (expressing certainty, supposition) deber (de) or (esp AmL) haber* deit must be six o'clock — deben (de) ser or (esp AmL) han de ser las seis, serán las seis
there must be another way! — debe (de) or tiene que haber otra manera!
II [mʌst]1) c (essential thing, activity)a car is a must here — aquí es indispensable or imprescindible tener coche
2) u ( Culin) mosto m -
3 camino
m.1 path, track (sendero).camino trillado well-trodden path2 way.el camino de la estación the way to the stationcamino de on the way toestá camino de la capital it's on the way to the capitala estas horas ya estarán en camino they'll be on their way by nowme pilla de camino it's on my wayen el o de camino on the waypor este camino this way3 journey (viaje).nos espera un largo camino we have a long journey ahead of usponerse en camino to set off4 road, footpath, pathway, track.5 cart track, cart road.pres.indicat.1st person singular (yo) present indicative of spanish verb: caminar.* * *1 (vía) path, track2 (ruta) way, route3 (viaje) journey\a medio camino half-wayabrir camino to clear the way (a, for)abrir el camino to clear the way (a, for)abrirse camino to make one's wayabrirse camino en la vida to get on in lifecoger de camino / pillar de camino to be on the wayestar en camino to be on the wayir camino de to be on one's way toir por (el) buen/mal camino figurado to be on the right/wrong trackllevar buen camino to be on the right trackllevar camino de to be on the way to, be heading for, look set toponerse en camino to set off (on a journey)camino de herradura bridle pathcamino de rosas figurado bed of rosescamino forestal forest trackel Camino de Santiago (vía láctea) the Milky Wayel camino del éxito figurado the road to success* * *noun m.1) road, path, track2) way3) journey4) course* * *SM1) [sin asfaltar] track; (=sendero) path; (=carretera) roadCaminos, Canales y Puertos — (Univ) Civil Engineering
camino de ingresos, camino de peaje — toll road
camino de rosas, la vida no es ningún camino de rosas — life's no bed of roses
Camino de Santiago — pilgrims' route to Santiago de Compostela, Way of St James
camino forestal — forest track; [para paseos] forest trail
= Camino de Santiagocamino francés ( Hist) —
camino trillado, caminos turísticos no trillados — tourist routes that are off the beaten track
experimentan con nuevas técnicas, huyen de los caminos trillados — they are experimenting with new techniques and avoiding conventional approaches o the well-trodden paths
este escritor ha recorrido los caminos trillados de sus antecesores — this writer has been down the well-trodden paths followed by his predecessors
2) (=ruta)a) (lit) way, route; (=viaje) journeyvolvimos por el camino más corto — we took the shortest way o route back
¿sabes el camino a su casa? — do you know the way to his house?
¿cuánto camino hay de aquí a San José? — how far is it from here to San José?
•
abrirse camino entre la multitud — to make one's way through the crowd•
de camino a, lo puedo recoger de camino al trabajo — I can collect it on my way to work•
echar camino adelante — to strike out•
en el camino — on the way, en routetienen dos niños, y otro en camino — they have two children, and another on the way
ponerse en camino — to set out o off
•
a medio camino — halfway (there)a medio camino paramos para comer — halfway there, we stopped to eat
•
se quedaron a mitad de camino — they only got halfway (there)la verdad está a mitad de camino entre las dos posturas — the truth is somewhere between the two views
b) (fig) (=medio) path, course•
el camino a seguir, yo te explico el camino a seguir — I'll tell you the way o routeme indicaron el camino a seguir para resolver el problema — they showed me what needed to be done to solve the problem
censurar estos programas no es el camino a seguir — censoring these programmes isn't the solution o the right thing to do
allanar el camino —
ir camino de —
va camino de convertirse en un gran centro financiero — it is on its way to becoming a major financial centre
traer a algn por buen camino — (=orientar) to put sb on the right track o road; (=desengañar) to set sb straight
quedarse en el camino —
un 70% sacó el diploma y el resto se quedó en el camino — 70 per cent of them got the diploma, the rest didn't make it
en vez de seguir las normas él fue por su camino — instead of following the rules he just went his own sweet way o did his own thing
no me fijo en mis rivales, yo sigo por mi camino — I don't take any notice of what my rivals are doing, I just do my own thing
3) (Inform) pathCAMINO DE SANTIAGO The Camino de Santiago is a medieval pilgrim route stretching from the Pyrenees to Santiago de Compostela in northwest Spain, where tradition has it that the body of Saint James the Apostle (Spain's patron saint) is buried. Those who had made the long, dangerous journey returned proudly wearing on their hat or cloak the venera or concha (scallop shell) traditionally associated with this pilgrimage - Saint James' body had reportedly been found covered in scallops. Today this symbolic shell can still be seen all along the Camino de Santiago, carved on ancient buildings and painted on modern-day road signs marking the historic route for the benefit of tourists and pilgrims. In astronomy the Camino de Santiago is another name for the Vía Láctea (Milky Way), hence the title of Buñuel's famous satirical film about the route to Compostela.* * *1) ( de tierra) track; ( sendero) path; ( en general) roadabrir nuevos caminos — to break new o fresh ground
allanar or preparar or abrir el camino — to pave the way, prepare the ground
el camino trillado — the well-worn o well-trodden path
la vida no es un camino de rosas — life is no bed of roses
tener el camino trillado: tenía el camino trillado he'd had the ground prepared for him; todos los caminos llevan or conducen a Roma — all roads lead to Rome
2)a) (ruta, dirección) wayme salieron al camino — asaltantes they blocked my path o way; amigos/niños they came out to meet me
el camino a la fama — the road o path to fame
se me fue por mal camino or por el otro camino — it went down the wrong way
abrir camino a algo — to clear the way for something
abrirse camino — to make one's way
buen/mal camino: este niño va por mal camino or lleva mal camino this boy's heading for trouble; ibas por or llevabas buen camino pero te equivocaste you were on the right track but you made a mistake; las negociaciones van por or llevan muy buen camino the negotiations are going extremely well; llevar a alguien por mal camino to lead somebody astray; cruzarse en el camino de alguien: superó todos los obstáculos que se le cruzaron en el camino he overcame all the problems that arose; errar el camino to be in the wrong job o the wrong line of work; tirar por el camino de en medio — to take the middle path
b) (trayecto, viaje)lo debí perder en el camino al trabajo — I must have lost it on my o on the way to work
llevamos 300 kms/una hora de camino — we've done 300 kms/been traveling for an hour
todavía estamos a o nos quedan dos horas de camino — we still have two hours to go
paramos a mitad de camino or a medio camino — we stopped halfway
cortar o acortar camino — to take a shortcut
a mitad de or a medio camino — halfway through
c) (en locs)camino de/a: me encontré con él camino del or al mercado I ran into him on the o on my way to the market; ya vamos camino del invierno winter's on the way o on its way; llevar or ir camino de algo: una tradición que va camino de desaparecer a tradition which looks set to disappear; de camino on the way to; pilla de camino it's on the way; me queda de camino I pass it on my way; de camino a on the way; está de camino a la estación it is on the way to the station; en el camino or de camino al trabajo on my/his/her way o the way to work; en camino on the way; tiene un niño y otro en camino she has one child and another on the way; deben estar ya en camino they must be on their way already; por el camino — on the way
•* * *= avenue, path, road, route, footpath, lane, pathway, way.Ex. In the attempt to match the above criteria, there are two fundamentally distinct avenues to the construction of the schedules of a classification scheme.Ex. It can be in only one place, unless duplicates are used; one has to have rules as to which path will locate it, and the rules are cumbersome.Ex. Use of Woolston Library has declined slightly: the area is isolated by the River Itchen, a busy main road, and a natural escarpment.Ex. Each packet includes the address of the final destination, and the packets travel separately, perhaps taking different routes through the network.Ex. Equivalence relationships normally imply the selection of one form as the preferred term, as we have seen, so we make a cross-reference pointing from the non-preferred term to the preferred term: footpaths See Trails; Bovines USE Cattle.Ex. The title of the article is 'Changing lanes on the information superhighway: academic libraries and the Internet'.Ex. This system automates the scientific task of determining the pathway of steps underlying a chemical reaction.Ex. He has chosen self-denial and altruism as the way to follow.----* abrir camino a = make + way (for).* abrir nuevos caminos = break + new ground, push + Nombre + into new latitudes, break + ground, blaze + trail.* abrirse camino = plough through, elbow + Posesivo + way into, elbow into, foist + Posesivo + way into, make + Posesivo + way in the world.* abrirse camino (a empujones) = push + Posesivo + way across/into.* abrirse camino en el mundo = make + Posesivo + way in the world.* abrirse camino en la vida = get on in + life.* abrir un camino = chart + direction.* al borde del camino = at the roadside.* alto en el camino = stopover.* a medio camino = halfway [half-way/half way].* a mitad de camino = halfway [half-way/half way].* a mitad de camino entre... y... = midway between, half way between... and....* a mitad de camino entre... y... = astride... and....* andar camino trillado = tread + well-worn ground.* apartarse del buen camino = go off + the rails, stray from + the straight and narrow.* apartarse del camino de la verdad = stray from + the straight and narrow.* apartarse de los caminos principales = go + off-road.* borde del camino = roadside, wayside.* buen camino, el = straight and narrow (path), the.* buscar el camino = wind + Posesivo + way.* cambiar de opinión a mitad de camino = change + horses in midstream.* cambiar de parecer a mitad de camino = change + horses in midstream.* cambiar de política a mitad de camino = change + horses in midstream.* camino apartado = byway.* camino a seguir, el = way forward, the.* camino correcto, el = way forward, the.* camino de acceso = approach path.* camino definido = charted route.* camino de herradura = bridle path, bridleway.* camino de la verdad, el = straight and narrow (path), the.* camino de tierra = dirt track, dirt road.* camino elevado = causeway.* camino hacia el estrellato = road to stardom.* camino hacia la fama = road to stardom.* camino largo y difícil = long haul.* camino largo y tortuoso = long and winding road.* camino lleno de baches = bumpy road.* camino más fácil, el = path of least resistance, the.* camino muy largo = circuitous route.* camino pecuario = cattle lane.* camino por recorrer, el = road ahead, the.* camino rural = country lane, country road.* camino seguro al desastre = blueprint for disaster.* camino seguro al éxito = blueprint for success.* camino seguro al fracaso = blueprint for failure.* camino sin rumbo = the road to nowhere.* camino trillado = worn path, beaten road.* camino vecinal = country road, minor road, back road.* construcción de caminos = road construction.* continuar + Posesivo camino = continue on + Posesivo + way.* cruce de caminos = crossroads, fork in the road.* cruzar en el camino de Alguien = cross + Posesivo + path.* cruzársele a Uno en el camino = come + Posesivo + way.* de camino = on the way, while we're at it.* de camino a = en route for, on + Posesivo + way to, en route to.* descanso en el camino = rest stop.* desviarse del buen camino = go off + the rails.* detener en el camino = waylay.* detenerse en el camino = stop along + the way.* detenerse en el lado del camino = pull over.* el camino a seguir = the way ahead, the way to go.* el camino correcto = the way ahead, the way to go.* el camino hacia + Nombre + está lleno de + Nombre = the road (to/towards) + Nombre + is paved with + Nombre.* el camino hacia + Nombre + está plagado de + Nombre = the road (to/towards) + Nombre + is paved with + Nombre.* el camino por recorrer = the way ahead.* el camino que lleva a = a/the doorway to.* el camino recorrido = the road travelled so far.* el camino se hace andando = actions speak louder than words.* elegir el camino más fácil = take + the path of least resistance.* en camino = on the way.* encontrar el camino = wayfinding.* encontrar el camino de vuelta = find + Posesivo + way back.* en el camino = along the way, en route, in the process.* estar a medio camino entre... y... = lie + midway between... and....* estar de camino a = be on the road to.* estar en camino de = be on the way to.* fuera de los caminos trillados = off the beaten track.* hacerse camino = foist + Posesivo + way into.* hacer una parada en el camino = stop along + the way.* hallar el camino de la verdad = think + Posesivo + way to the truth.* indicar el camino a seguir = point + the way forward.* indicar el camino a seguir para = point + the way to.* indicar el camino correcto = point + Nombre + in the right direction.* ingeniería de caminos = civil engineering.* ingeniero de caminos = civil engineer.* ir por buen camino = be on the right track.* ir por el buen camino = be right on track.* ir por mal camino = be on the wrong track, be headed down the wrong track.* junto al camino = by the roadside.* lado del camino = wayside.* ¡la vida no es un camino de rosas! = the course of true love never did run smooth!.* llevar camino de enfrentamiento con = be on a collision course with.* llevar por el camino de = lead + Pronombre + down the road to.* llevar por el mal camino = lead + astray.* llevar por mal camino = mislead.* mantener Algo en el buen camino = keep + Nombre + on track.* marcar el camino correcto = point + Nombre + in the right direction.* mostrar el camino = blaze + the way, light + the way.* mostrar el camino a seguir = point + the way forward.* mostrar el camino para = point + the way to, show + the way to.* no apartarse del buen camino = keep on + the right track.* parada en el camino = rest stop, stop along the way.* parapeto del camino = road bank.* pararse en el lado del camino = pull over.* perderse por los caminos secundarios = go + off-road.* por buen camino = a step in the right direction.* por caminos apartados = off-road.* por mal camino = astray.* preparar el camino = set + the scene, smooth + the way, open + the way, set + the stage, pave + the path (for/towards/to), pave + the way (for/towards/to), pave + the road (for/towards/to).* preparar el camino para = smooth + the path of.* quedarse en el camino = fall by + the wayside.* retomar el camino = get back on + Posesivo + path.* retomar su camino = get back on + track.* seguir el buen camino = keep on + the right track, keep on + the straight and narrow.* seguir el camino de la verdad = keep on + the straight and narrow.* seguir el camino más ético = take + the high ground, take + the high road.* seguir este camino = go along + this road.* seguir por el buen camino = keep out of + trouble, keep on + the right track.* seguir un camino = take + path, take + direction, tread + path, walk + path.* seguir un camino diferente = strike out on + a different path.* tener mucho camino que recorrer = have + a long way to go.* un alto en el camino = a stop on the road, a pit stop on the road.* un camino largo y difícil = a long haul.* volver a su camino = get back on + track, get back on + Posesivo + path.* * *1) ( de tierra) track; ( sendero) path; ( en general) roadabrir nuevos caminos — to break new o fresh ground
allanar or preparar or abrir el camino — to pave the way, prepare the ground
el camino trillado — the well-worn o well-trodden path
la vida no es un camino de rosas — life is no bed of roses
tener el camino trillado: tenía el camino trillado he'd had the ground prepared for him; todos los caminos llevan or conducen a Roma — all roads lead to Rome
2)a) (ruta, dirección) wayme salieron al camino — asaltantes they blocked my path o way; amigos/niños they came out to meet me
el camino a la fama — the road o path to fame
se me fue por mal camino or por el otro camino — it went down the wrong way
abrir camino a algo — to clear the way for something
abrirse camino — to make one's way
buen/mal camino: este niño va por mal camino or lleva mal camino this boy's heading for trouble; ibas por or llevabas buen camino pero te equivocaste you were on the right track but you made a mistake; las negociaciones van por or llevan muy buen camino the negotiations are going extremely well; llevar a alguien por mal camino to lead somebody astray; cruzarse en el camino de alguien: superó todos los obstáculos que se le cruzaron en el camino he overcame all the problems that arose; errar el camino to be in the wrong job o the wrong line of work; tirar por el camino de en medio — to take the middle path
b) (trayecto, viaje)lo debí perder en el camino al trabajo — I must have lost it on my o on the way to work
llevamos 300 kms/una hora de camino — we've done 300 kms/been traveling for an hour
todavía estamos a o nos quedan dos horas de camino — we still have two hours to go
paramos a mitad de camino or a medio camino — we stopped halfway
cortar o acortar camino — to take a shortcut
a mitad de or a medio camino — halfway through
c) (en locs)camino de/a: me encontré con él camino del or al mercado I ran into him on the o on my way to the market; ya vamos camino del invierno winter's on the way o on its way; llevar or ir camino de algo: una tradición que va camino de desaparecer a tradition which looks set to disappear; de camino on the way to; pilla de camino it's on the way; me queda de camino I pass it on my way; de camino a on the way; está de camino a la estación it is on the way to the station; en el camino or de camino al trabajo on my/his/her way o the way to work; en camino on the way; tiene un niño y otro en camino she has one child and another on the way; deben estar ya en camino they must be on their way already; por el camino — on the way
•* * *= avenue, path, road, route, footpath, lane, pathway, way.Ex: In the attempt to match the above criteria, there are two fundamentally distinct avenues to the construction of the schedules of a classification scheme.
Ex: It can be in only one place, unless duplicates are used; one has to have rules as to which path will locate it, and the rules are cumbersome.Ex: Use of Woolston Library has declined slightly: the area is isolated by the River Itchen, a busy main road, and a natural escarpment.Ex: Each packet includes the address of the final destination, and the packets travel separately, perhaps taking different routes through the network.Ex: Equivalence relationships normally imply the selection of one form as the preferred term, as we have seen, so we make a cross-reference pointing from the non-preferred term to the preferred term: footpaths See Trails; Bovines USE Cattle.Ex: The title of the article is 'Changing lanes on the information superhighway: academic libraries and the Internet'.Ex: This system automates the scientific task of determining the pathway of steps underlying a chemical reaction.Ex: He has chosen self-denial and altruism as the way to follow.* abrir camino a = make + way (for).* abrir nuevos caminos = break + new ground, push + Nombre + into new latitudes, break + ground, blaze + trail.* abrirse camino = plough through, elbow + Posesivo + way into, elbow into, foist + Posesivo + way into, make + Posesivo + way in the world.* abrirse camino (a empujones) = push + Posesivo + way across/into.* abrirse camino en el mundo = make + Posesivo + way in the world.* abrirse camino en la vida = get on in + life.* abrir un camino = chart + direction.* al borde del camino = at the roadside.* alto en el camino = stopover.* a medio camino = halfway [half-way/half way].* a mitad de camino = halfway [half-way/half way].* a mitad de camino entre... y... = midway between, half way between... and....* a mitad de camino entre... y... = astride... and....* andar camino trillado = tread + well-worn ground.* apartarse del buen camino = go off + the rails, stray from + the straight and narrow.* apartarse del camino de la verdad = stray from + the straight and narrow.* apartarse de los caminos principales = go + off-road.* borde del camino = roadside, wayside.* buen camino, el = straight and narrow (path), the.* buscar el camino = wind + Posesivo + way.* cambiar de opinión a mitad de camino = change + horses in midstream.* cambiar de parecer a mitad de camino = change + horses in midstream.* cambiar de política a mitad de camino = change + horses in midstream.* camino apartado = byway.* camino a seguir, el = way forward, the.* camino correcto, el = way forward, the.* camino de acceso = approach path.* camino definido = charted route.* camino de herradura = bridle path, bridleway.* camino de la verdad, el = straight and narrow (path), the.* camino de tierra = dirt track, dirt road.* camino elevado = causeway.* camino hacia el estrellato = road to stardom.* camino hacia la fama = road to stardom.* camino largo y difícil = long haul.* camino largo y tortuoso = long and winding road.* camino lleno de baches = bumpy road.* camino más fácil, el = path of least resistance, the.* camino muy largo = circuitous route.* camino pecuario = cattle lane.* camino por recorrer, el = road ahead, the.* camino rural = country lane, country road.* camino seguro al desastre = blueprint for disaster.* camino seguro al éxito = blueprint for success.* camino seguro al fracaso = blueprint for failure.* camino sin rumbo = the road to nowhere.* camino trillado = worn path, beaten road.* camino vecinal = country road, minor road, back road.* construcción de caminos = road construction.* continuar + Posesivo camino = continue on + Posesivo + way.* cruce de caminos = crossroads, fork in the road.* cruzar en el camino de Alguien = cross + Posesivo + path.* cruzársele a Uno en el camino = come + Posesivo + way.* de camino = on the way, while we're at it.* de camino a = en route for, on + Posesivo + way to, en route to.* descanso en el camino = rest stop.* desviarse del buen camino = go off + the rails.* detener en el camino = waylay.* detenerse en el camino = stop along + the way.* detenerse en el lado del camino = pull over.* el camino a seguir = the way ahead, the way to go.* el camino correcto = the way ahead, the way to go.* el camino hacia + Nombre + está lleno de + Nombre = the road (to/towards) + Nombre + is paved with + Nombre.* el camino hacia + Nombre + está plagado de + Nombre = the road (to/towards) + Nombre + is paved with + Nombre.* el camino por recorrer = the way ahead.* el camino que lleva a = a/the doorway to.* el camino recorrido = the road travelled so far.* el camino se hace andando = actions speak louder than words.* elegir el camino más fácil = take + the path of least resistance.* en camino = on the way.* encontrar el camino = wayfinding.* encontrar el camino de vuelta = find + Posesivo + way back.* en el camino = along the way, en route, in the process.* estar a medio camino entre... y... = lie + midway between... and....* estar de camino a = be on the road to.* estar en camino de = be on the way to.* fuera de los caminos trillados = off the beaten track.* hacerse camino = foist + Posesivo + way into.* hacer una parada en el camino = stop along + the way.* hallar el camino de la verdad = think + Posesivo + way to the truth.* indicar el camino a seguir = point + the way forward.* indicar el camino a seguir para = point + the way to.* indicar el camino correcto = point + Nombre + in the right direction.* ingeniería de caminos = civil engineering.* ingeniero de caminos = civil engineer.* ir por buen camino = be on the right track.* ir por el buen camino = be right on track.* ir por mal camino = be on the wrong track, be headed down the wrong track.* junto al camino = by the roadside.* lado del camino = wayside.* ¡la vida no es un camino de rosas! = the course of true love never did run smooth!.* llevar camino de enfrentamiento con = be on a collision course with.* llevar por el camino de = lead + Pronombre + down the road to.* llevar por el mal camino = lead + astray.* llevar por mal camino = mislead.* mantener Algo en el buen camino = keep + Nombre + on track.* marcar el camino correcto = point + Nombre + in the right direction.* mostrar el camino = blaze + the way, light + the way.* mostrar el camino a seguir = point + the way forward.* mostrar el camino para = point + the way to, show + the way to.* no apartarse del buen camino = keep on + the right track.* parada en el camino = rest stop, stop along the way.* parapeto del camino = road bank.* pararse en el lado del camino = pull over.* perderse por los caminos secundarios = go + off-road.* por buen camino = a step in the right direction.* por caminos apartados = off-road.* por mal camino = astray.* preparar el camino = set + the scene, smooth + the way, open + the way, set + the stage, pave + the path (for/towards/to), pave + the way (for/towards/to), pave + the road (for/towards/to).* preparar el camino para = smooth + the path of.* quedarse en el camino = fall by + the wayside.* retomar el camino = get back on + Posesivo + path.* retomar su camino = get back on + track.* seguir el buen camino = keep on + the right track, keep on + the straight and narrow.* seguir el camino de la verdad = keep on + the straight and narrow.* seguir el camino más ético = take + the high ground, take + the high road.* seguir este camino = go along + this road.* seguir por el buen camino = keep out of + trouble, keep on + the right track.* seguir un camino = take + path, take + direction, tread + path, walk + path.* seguir un camino diferente = strike out on + a different path.* tener mucho camino que recorrer = have + a long way to go.* un alto en el camino = a stop on the road, a pit stop on the road.* un camino largo y difícil = a long haul.* volver a su camino = get back on + track, get back on + Posesivo + path.* * *camino Camino de Santiago (↑ camino a1)sigan por ese camino continue along that path ( o road etc)han abierto/hecho un caminito a través del bosque they've opened up/made a path o little track through the woodestán todos los caminos cortados all the roads are blockedabrir nuevos caminos to break new o fresh groundallanar or preparar or abrir el camino to pave the way, prepare the groundel camino trillado the well-worn o well-trodden pathla vida no es un camino de rosas life is no bed of roses, life isn't a bowl of cherriestener el camino trillado: tenía el camino trillado he'd had the ground prepared for himtodos los caminos llevan or conducen a Roma: por todos los caminos se va a Roma all roads lead to Romeel camino del infierno está empedrado de buenas intenciones the road to hell is paved o strewn with good intentionsCompuestos:bridle pathtowpath( Hist) highway● Caminos, Canales y Puertoscivil engineering ingenierominor road ( built and maintained by local council)B1 (ruta, dirección) waytomamos el camino más corto we took the shortest route o way¿sabes el camino para ir allí? do you know how to get there?, do you know the way there?me salieron al camino «asaltantes» they blocked my path o way;«amigos/niños» they came out to meet meafrontaron todas las dificultades que se les presentaron en el camino they faced up to all the difficulties in their pathéste es el mejor camino a seguir en estas circunstancias this is the best course to follow in these circumstancespor ese camino no vas a ninguna parte you won't get anywhere that way o like thatal terminar la carrera cada cual se fue por su camino after completing their studies they all went their separate wayssigue caminos muy diferentes de los trazados por sus predecesores he is taking very different paths from those of his predecessorsse me fue por mal caminoor por el otro camino it went down the wrong wayabrir(le) camino (a algo/algn) to clear the way (for sth/sb)los vehículos que abrían camino a los corredores the vehicles that were clearing the way for the runnersabrirse camino to make one's wayse abrió camino entre la espesura/a través de la multitud she made her way through the dense thickets/through the crowds of peopleno es fácil abrirse camino en esa profesión it's not easy to carve a niche for oneself in that professionestas técnicas se están abriendo camino entre nuestros médicos these techniques are gaining ground o are beginning to gain acceptance with our doctorstuvo que luchar mucho para abrirse camino en la vida he had to fight hard to get on in lifebuen/mal camino: este niño va por mal caminoor lleva mal camino this boy's heading for troubleya tiene trabajo, va por buen camino he's found a job already, he's doing wellibas por or llevabas buen camino pero te equivocaste aquí you were on the right track o lines, but you made a mistake herelas negociaciones van por or llevan muy buen camino the negotiations are going extremely well o very smoothlyllevar a algn por mal camino to lead sb astraycruzarse en el camino de algn: la mala suerte se cruzó en su camino he ran up against o came up against some bad lucksupo superar todos los obstáculos que se le cruzaron en el camino he was able to overcome all the problems which arose o which he came acrosserrar el camino to be in the wrong job o the wrong line of work2(trayecto, viaje): emprendimos el camino de regreso we set out on the return journeyse me hizo muy largo el camino the journey seemed to take foreverlo debí perder en el camino de casa al trabajo I must have lost it on my o on the way to workse pusieron en camino al amanecer they set off at dawnllevamos ya una hora de camino we've been traveling for an hour now, we've been on the road for an hour nowestamos todavía a dos horas de camino we still have two hours to go o two hours ahead of usparamos a mitad de caminoor a medio camino a descansar we stopped halfway to restpor aquí cortamos or acortamos camino we can take a shortcut this way o this way's shorterhizo todo el camino a pie he walked the whole way, he did the whole journey on footse ha avanzado mucho en este campo, pero queda aún mucho camino por recorrer great advances have been made in this field, but there's still a long way to goel camino será largo y difícil, pero venceremos the road will be long and difficult, but we shall be victoriousquedarse a mitad de or a medio camino: iba para médico, pero se quedó a mitad de camino he was studying to be a doctor, but he never completed the course o he gave up halfway through the courseel programa de remodelación se quedó a medio camino the renovation project was left unfinishedno creo que terminemos este año, ni siquiera estamos a mitad de camino I don't think we'll finish it this year, we're not even half way through yet3 ( en locs):camino de/a: me encontré con él camino del or al mercado I ran into him on the o on my way to the marketya vamos camino del invierno winter's coming o approaching, winter's on the way o on its wayllevar or ir camino de algo: un actor que va camino del estrellato an actor on his way o on the road to stardom, an actor heading for stardom, an actor who looks set for stardomvan camino de la bancarrota they are on the road to o heading for bankruptcy, they look set to go bankruptuna tradición que va camino de desaparecer a tradition which looks set to disappearde camino: tu casa me queda de camino I pass your house on my way, your house is on my wayve por el pan y, de camino, compra el periódico go and get the bread and buy a newspaper on the way o your wayde camino a: íbamos de camino a Zacatecas we were on our way o the way to Zacatecasestá de camino a la estación it is on the way to the stationen el caminoor de camino al trabajo paso por tres bancos I pass three banks on my way o the way to worken camino: deben estar ya en camino they must be on the o on their way alreadytiene un niño y otro en camino she has one child and another on the waypor el camino on the wayte lo cuento por el camino I'll tell you on the wayCompuestos:Inca trail( Astron) the Milky Way* * *
Del verbo caminar: ( conjugate caminar)
camino es:
1ª persona singular (yo) presente indicativo
caminó es:
3ª persona singular (él/ella/usted) pretérito indicativo
Multiple Entries:
caminar
camino
caminar ( conjugate caminar) verbo intransitivo
1 ( andar) to walk;
podemos ir caminando we can walk, we can go on foot;
camino hacia algo ‹hacia meta/fin› to move toward(s) sth
2 (AmL) [reloj/motor] to work;◊ el asunto va caminando (fam) things are moving (colloq)
verbo transitivo ‹ distancia› to walk
camino sustantivo masculino
1 ( en general) road;
( de tierra) track;
( sendero) path;
2
me salieron al camino [ asaltantes] they blocked my path o way;
[ amigos] they came out to meet me;
el camino a la fama the road o path to fame;
se abrió camino entre la espesura she made her way through the dense thickets;
abrirse camino en la vida to get on in life;
buen/mal camino: este niño va por mal camino this boy's heading for trouble;
ibas por buen camino pero te equivocaste you were on the right track but you made a mistake;
llevar a algn por mal camino to lead sb astrayb) (trayecto, viaje):
se pusieron en camino they set off;
todavía nos quedan dos horas de camino we still have two hours to goc) ( en locs)◊ camino de/a … on my/his/her way to …;
ir camino de algo: una tradición que va camino de desaparecer a tradition which looks set to disappear;
de camino on the way;
pilla de camino it's on the way;
me queda de camino I pass it on my way;
de camino a la estación on the way to the station;
en camino on the way;
deben estar ya en camino they must be on their way already;
por el camino on the way;
a mitad de or a medio camino halfway through
caminar
I verbo intransitivo to walk
II verbo transitivo (recorrer a pie) to cover,walk: camino un par de kilómetros diarios, I walk two kilometres every day
camino sustantivo masculino
1 (estrecho, sin asfaltar) path, track
(en general) road
2 (itinerario, ruta) route, way
3 (medio, modo) way
♦ Locuciones: coger o pillar de camino, to be on the way
estar en camino, to be on the way
ir camino de, to be going to
figurado ir por buen/mal camino, to be on the right/wrong track
ponerse en camino, to set off
a medio camino, halfway: lo deja todo a medio camino, she drops everything she starts halfway through
figurado una casa de turismo rural es un sitio a medio camino entre un hotel y una casa de labranza, a rural tourism house is something halfway between a hotel and a farmhouse
de camino a, on the way to
' camino' also found in these entries:
Spanish:
abrirse
- acceso
- ahorrar
- andar
- baja
- bajo
- bifurcación
- borde
- caminar
- como
- conducir
- cruzarse
- desbloquear
- desviarse
- dificultosa
- dificultoso
- división
- empinada
- empinado
- enderezar
- enfilar
- enrevesada
- enrevesado
- enseñar
- entorpecer
- escultórica
- escultórico
- franca
- franco
- ir
- guiar
- horqueta
- indicar
- interponerse
- intersectarse
- intrincada
- intrincado
- lado
- marcha
- margen
- media
- mitad
- mostrar
- obstáculo
- orientar
- orilla
- paso
- pillar
- por
- promedio
English:
astray
- blaze
- bridle path
- circuitous
- claw
- concrete
- devious
- dirt road
- drive
- driveway
- en route
- fight
- footpath
- guide
- half-way
- lane
- midway
- passable
- path
- pathway
- pave
- road
- rocky
- rough
- set off
- set out
- show
- signpost
- sloping
- stray
- strike out
- struggle on
- thrust aside
- towpath
- track
- up
- uphill
- wade through
- way
- wayside
- weave
- wind
- winding
- work
- work up to
- bound
- by
- continue
- direct
- do
* * *camino nm1. [sendero] path, track;[carretera] road;han abierto un camino a través de la selva they've cleared a path through the jungle;acorté por el camino del bosque I took a shortcut through the forest;UnivCaminos(, Canales y Puertos) [ingeniería] civil engineering;la vida no es un camino de rosas life is no bed of roses;todos los caminos llevan a Roma all roads lead to Romecamino de acceso access road; Fam Fig camino de cabras rugged path;camino forestal forest track;camino de grava gravel path;camino de herradura bridle path;camino de hierro railway, US railroad;Am camino de mesa table runner; Hist camino real king's highway;Camino de Santiago Rel = pilgrimage route to Santiago de Compostela;Astron Milky Way;camino de sirga towpath;Fig camino trillado well-trodden path; Figtiene el camino trillado the hard work has already been done for him;camino vecinal country lane2. [ruta, vía] way;el camino de la estación the way to the station;equivocarse de camino to go the wrong way;indicar el camino a alguien to show sb the way;no recuerdo el camino de vuelta I can't remember the way back;iremos por el camino más corto we'll go by the shortest route, we'll go the quickest way;está camino de la capital it's on the way to the capital;me encontré a Elena camino de casa I met Elena on the way home;de camino [de paso] on the way;ve a comprar el periódico, y de camino sube también la leche go for the newspaper and bring the milk up while you're at it;me pilla de camino it's on my way;a estas horas ya estarán en camino they'll be on their way by now;en el camino on the way;por este camino this way3. [viaje] journey;nos espera un largo camino we have a long journey ahead of us;se detuvieron tras cinco horas de camino they stopped after they had been on the road for five hours;estamos casi a mitad de camino we're about halfway there;pararemos a mitad de camino we'll stop halfway;hicimos un alto en el camino para comer we stopped (along the way) to have a bite to eat;también Figtodavía nos queda mucho camino por delante we've still got a long way to go;ponerse en camino to set off4. [medio] way;el camino para conseguir tus propósitos es la honestidad the way to get what you want is to be honest5. Compabrir camino a to clear the way for;el hermano mayor ha abierto camino a los pequeños the older brother cleared the way for the younger ones;dos jinetes abrían camino a la procesión two people rode ahead to clear a path for the procession;abrirse camino to get on o ahead;se abrió camino entre la maraña de defensas he found a way through the cluster of defenders;abrirse camino en el mundo to make one's way in the world;le costó mucho abrirse camino, pero ahora tiene una buena posición it wasn't easy for him to get on, but he's got a good job now;allanar el camino to smooth the way;no permitiré que nadie se cruce en mi camino I won't let anyone stand in my way;Famtienen un bebé en camino they've got a baby on the way;ir por buen camino to be on the right track;ir por mal camino to go astray;con su comportamiento, estos alumnos van por mal camino the way they are behaving, these pupils are heading for trouble;fueron cada cual por su camino they went their separate ways;van camino del desastre/éxito they're on the road to disaster/success;a medio camino halfway;siempre deja todo a medio camino she always leaves things half-done;estar a medio camino to be halfway there;está a medio camino entre un delantero y un centrocampista he's somewhere between a forward and a midfielder;quedarse a medio camino to stop halfway through;el proyecto se quedó a medio camino por falta de presupuesto the project was left unfinished o was abandoned halfway through because the funds dried up;iba para estrella, pero se quedó a mitad de camino she looked as if she would become a star, but never quite made it;traer a alguien al buen camino to put sb back on the right trackCAMINO DE SANTIAGOThe Galician city of Santiago de Compostela in northwestern Spain, traditionally held to be the burial site of the Apostle St James, was one of the most important Christian pilgrimage centres in Europe during the Middle Ages, second only to Rome. Countless pilgrims made the journey from different parts of Europe to Santiago along recognized pilgrimage routes. The main one crosses the north of Spain from the Pyrenees to Galicia and is known as the Camino de Santiago. Although its religious significance has declined, it has become a popular tourist route attracting a wide range of travellers: nature lovers on day trips, hikers and cyclists, and even latter-day pilgrims, whether solitary walkers or on package tours. Many of them avail themselves of the free or low-cost accommodation provided along the way by local councils and religious institutions.* * *m1 ( senda) path;no es (todo) un camino de rosas it isn’t all a bed of roses2 INFOR path3 ( ruta) way;a medio camino halfway;de camino a on the way to;por el camino on the way;camino de on the way to;abrirse camino fig make one’s way;estar en camino be on the way;ponerse en camino set out;ir por buen/mal camino fig be on the right/wrong track;abrir camino hacia algo fig pave the way for sth;mitad de camino fig leave sth half finished* * *camino nm1) : path, road2) : journeyponerse en camino: to set off3) : waya medio camino: halfway there* * *camino n1. (sendero) path2. (ruta, medio) waycamino de on the way / on your way -
4 due
dju:
1. adjective1) (owed: I think I'm still due some pay; Our thanks are due to the doctor.) debido; ser pagadero; estar muy agradecido2) (expected according to timetable, promise etc: The bus is due in three minutes.) esperado3) (proper: Take due care.) debido
2. adverb(directly South: sailing due east.) derecho hacia
3. noun1) (what is owed, especially what one has a right to: I'm only taking what is my due.) merecido2) ((in plural) charge, fee or toll: He paid the dues on the cargo.) derechos•- duly- due to
- give someone his due
- give his due
due adjwhen is the rent due? ¿cuándo hay que pagar el alquiler?due to debido a / portr[djʊː]1 (expected, supposed to happen) esperado,-a■ when is the baby due? ¿para cuándo espera el bebé?2 formal use (proper, correct) debido,-a■ he was driving without due care and attention conducía de forma imprudente y sin prestar la debida atención3 (payable, requiring immediate payment) pagadero,-a, que vence4 (owed as right) merecido,-a; (owed as debt) debido,-a■ thanks are due to all the staff at London Hospital gracias a todo el personal del Hospital de Londres■ how much are you due? ¿cuánto te deben?1 merecido1 derecho hacia1 (charges, payments, fees) cuota■ have you paid your dues? ¿has pagado la cuota?\SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALLdue to debido ato become due SMALLFINANCE/SMALL vencer, hacerse efectivo,-ato be due to deberse a, ser causado,-a porto give somebody his/her due dar a alguien su merecido, ser justo,-a con alguien, hacer justicia a alguienwith all due respect con el debido respeto, con todo el respeto que se merece, sin ganas de ofenderdue date (fecha de) vencimientodue ['du:, 'dju:] adv: justo a, derecho haciadue north: derecho hacia el nortedue adj1) payable: pagadero, sin pagar2) appropriate: debido, apropiadoafter due consideration: con las debidas consideraciones3) expected: esperadothe train is due soon: esperamos el tren muy pronto, el tren debe llegar pronto4)due to : debido a, pordue n1)to give someone his (her) due : darle a alguien su merecido2) dues npl: cuota fadj.• atrasado, -a adj.• debido, -a adj.• oportuno, -a adj.• pagadero, -a adj.adv.• directamente adv.• exactamente adv.n.• cuota s.f.• deuda s.f.
I duː, djuː1) (pred)a) ( payable)the payment becomes o falls due on the 5th — hay que hacer efectivo el pago el día 5
b) ( owed)due TO somebody/something: the respect due to one's elders el respeto que se les debe a los mayores; the money due to them el dinero que se les debe or (frml) se les adeuda; it's all due to you todo gracias a ti, te lo debemos todo a ti; it was due to a technical problem — se debió a un problema técnico
c)d) ( scheduled)when is the next train/flight due? — ¿cuándo llega el próximo tren/vuelo?
when is the baby due? — ¿para cuándo espera or tiene fecha?
she's due back tomorrow — vuelve mañana, su regreso está previsto para mañana
2) (before n)a) ( proper) <consideration/regard> debidowith all due respect — con el debido respeto, con todo el respeto que se merece
in due course — en su debido momento, a su debido tiempo
II
the fort is due west of the town — el fuerte está justo or exactamente al oeste del pueblo
III
1)to give him his due, he is efficient — tienes que reconocer que es eficiente
2) dues plural noun ( subscription) cuota f[djuː]1. ADJ1) (=expected)when is the plane due (in)? — ¿a qué hora llega el avión?
the train is due (in) or due to arrive at eight — el tren llega a las ocho, el tren tiene su hora de llegada a las ocho
the magazine/film/record is due out in December — la revista/la película/el disco sale en diciembre
he is due back tomorrow — estará de vuelta mañana, está previsto que vuelva mañana
when is it due to happen? — ¿para cuándo se prevé?
when is the baby due? — ¿cuándo se espera que nazca el niño?
2) (=owing) [sum, money] pagadero, pendientehe's due a salary raise — (US) le corresponde un aumento de sueldo
when is the rent due? — ¿cuándo se paga el alquiler?, ¿cuándo hay que pagar el alquiler?
I feel I'm about due a holiday! — ¡me parece que necesito unas vacaciones!
•
to fall due — (Econ) vencer•
he is due for a rise/promotion — le corresponde un aumento de sueldo/un ascenso•
I have £50 due to me — me deben 50 librasthey must be treated with the respect due to their rank/age — deben ser tratados con el respeto que su rango/edad merece
3) (=appropriate) [care, attention] debido•
to drive without due care and attention — (Jur) conducir or (LAm) manejar sin el cuidado y la atención debidos•
he has never received due credit for his achievements — nunca ha recibido el crédito que merece por sus logros•
due process (of law) — (Jur) (el buen hacer de) la justicia•
with (all) due respect (to Mrs Harrison) — con el debido respeto (hacia la señora Harrison)4)due to — (=caused by) debido a
due to repairs, the garage will be closed next Saturday — esta gasolinera estará cerrada por obras el próximo sábado
what's it due to? — ¿a qué se debe?
2.ADV•
to face due north — [person] mirar justo hacia el norte; [building] estar orientado completamente hacia el norte•
to go due north — ir derecho hacia el norte3. N1) (=due credit)to give him his due, he did try hard — para ser justo, se esforzó mucho
harbour/port dues — derechos mpl de puerto
- pay one's dues4.CPDdue date N — (Econ) [of loan, debt] fecha f de vencimiento
when is your due date? — (for birth) ¿cuándo cumples?
she is five days past her due date — cumplió hace cinco días, salió de cuentas hace cinco días (Sp)
* * *
I [duː, djuː]1) (pred)a) ( payable)the payment becomes o falls due on the 5th — hay que hacer efectivo el pago el día 5
b) ( owed)due TO somebody/something: the respect due to one's elders el respeto que se les debe a los mayores; the money due to them el dinero que se les debe or (frml) se les adeuda; it's all due to you todo gracias a ti, te lo debemos todo a ti; it was due to a technical problem — se debió a un problema técnico
c)d) ( scheduled)when is the next train/flight due? — ¿cuándo llega el próximo tren/vuelo?
when is the baby due? — ¿para cuándo espera or tiene fecha?
she's due back tomorrow — vuelve mañana, su regreso está previsto para mañana
2) (before n)a) ( proper) <consideration/regard> debidowith all due respect — con el debido respeto, con todo el respeto que se merece
in due course — en su debido momento, a su debido tiempo
II
the fort is due west of the town — el fuerte está justo or exactamente al oeste del pueblo
III
1)to give him his due, he is efficient — tienes que reconocer que es eficiente
2) dues plural noun ( subscription) cuota f -
5 by
1. preposition1) (next to; near; at the side of: by the door; He sat by his sister.) junto a2) (past: going by the house.) (por) delante3) (through; along; across: We came by the main road.) por4) (used (in the passive voice) to show the person or thing which performs an action: struck by a stone.) por5) (using: He's going to contact us by letter; We travelled by train.) por, en6) (from; through the means of: I met her by chance; by post.) por7) ((of time) not later than: by 6 o'clock.) para8) (during the time of.) de9) (to the extent of: taller by ten centimetres.) de, por10) (used to give measurements etc: 4 metres by 2 metres.) por11) (in quantities of: fruit sold by the kilo.) por12) (in respect of: a teacher by profession.) de
2. adverb1) (near: They stood by and watched.) al lado (de)2) (past: A dog ran by.) por ahí3) (aside; away: money put by for an emergency.) apartado•- bypass
3. verb(to avoid (a place) by taking such a road.) desviar- bystander
- by and by
- by and large
- by oneself
- by the way
by1 advby expresa la idea de pasar cerca, pero sin detenersehe saw me, but he passed by without saying a word me vio, pero pasó sin decirme ni una palabraby2 prep1. porhe was attacked by a dog fue atacado por un perro / un perro lo atacó2. junto a / al lado deshe sat by me se sentó a mi lado / se sentó junto a mí3. de4. en5. para6. a7. concan I pay by credit card? ¿puedo pagar con tarjeta?8. a base debytr[baɪ]1 (agent) por2 (means) por■ by air/road por avión/carretera3 (showing difference) por4 (not later than) para5 (during) de■ by day/night de día/noche6 (near) junto a, al lado de7 (according to) según8 (measurements) por9 (rate) por10 SMALLMATHEMATICS/SMALL por11 (progression) a12 (in sets) en1 al lado, delante\SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALLto go by pasar delanteby and by con el tiempoby the by a propósitoby oneself solo,-aby ['baɪ] adv1) near: cercahe lives close by: vive muy cerca2)to stop by : pasar por casa, hacer una visita3)to go by : pasarthey rushed by: pasaron corriendo4)to put by : reservar, poner a un lado5)by and by : poco después, dentro de poco6)by and large : en generalby prep1) near: cerca de, al lado de, junto a2) via: porshe left by the door: salió por la puerta3) past: por, por delante dethey walked by him: pasaron por delante de él4) during: de, duranteby night: de nochewe'll be there by ten: estaremos allí para las diezby then: para entoncesbuilt by the Romans: construido por los romanosa book by Borges: un libro de Borgesmade by hand: hecho a manobyadv.• a un lado adv.• aparte adv.prep.• al lado de prep.• de prep.• de acuerdo con prep.• para prep.• por prep.• según prep.
I baɪ1)a) ( not later than)will it be ready by 5? — ¿estará listo para las 5?
by the time he arrived, Ann had left — cuando llegó, Ann se había ido
b) (during, at)by day/night — de día/noche
2)a) (at the side of, near to) al lado de, junto acome and sit by me — ven a sentarte a mi lado or junto a mí
b) ( to hand) (AmE)3)a) ( past)I said hello, but he walked right by me — lo saludé pero él pasó de largo
b) (via, through) porby land/sea/air — por tierra/mar/avión
4) (indicating agent, cause) (with passive verbs) por [The passive voice is, however, less common in Spanish than it is in English]she was brought up by her grandmother — la crió su abuela, fue criada por su abuela
5)a) (indicating means, method)to pay by credit card — pagar* con tarjeta de crédito
to navigate by the stars — guiarse* por las estrellas
by -ing: you won't get anywhere by shouting no vas a conseguir nada con gritar; I'll begin by introducing myself — empezaré por presentarme
b) (owing to, from)he had two children by his second wife — tuvo dos hijos con or de su segunda mujer
by -ing: by specializing, she has limited her options al especializarse, ha restringido sus posibilidades; they have lost public support by being too extreme — han perdido apoyo popular por ser demasiado extremistas
6)a) ( according to)by the look of things — por lo visto or al parecer
b) (in oaths)I swear by Almighty God... — juro por Dios Todopoderoso...
by God, you'll be sorry you said that! — te juro que te vas a arrepentir de haber dicho eso
7)a) ( indicating rate) porshe broke the record by several seconds — batió el récord en or por varios segundos
little by little — poco a poco, de a poco (CS)
8) ( Math) pordivide six by three — divide seis por or entre tres
9) ( in compass directions)10)by oneself — (alone, without assistance) solo
I need to be by myself — necesito estar solo or a solas
II
a) ( past)b) (aside, in reserve)c) ( to somebody's residence)call o stop by on your way to work — pasa por casa de camino al trabajo
d) (in phrases)[baɪ] When by is the second element in a phrasal verb, eg go by, stand by, look up the verb. When it is part of a set combination, eg by chance, by degrees, by half, look up the other word.by and by: by and by they came to the clearing al poco rato llegaron al claro; it's going to rain by and by va a llover dentro de poco; by and large por lo general, en general; by the by — see bye I
1. PREPOSITION1) (=close to) al lado de, junto athe house by the church — la casa que está al lado de or junto a la iglesia
come and sit by me — ven y siéntate a mi lado or junto a mí
"where's the bank?" - "it's by the post office" — -¿dónde está el banco? -está al lado de or junto a la oficina de correos
2) (=via) porhe came in by the back door/by the window — entró por la puerta de atrás/por la ventana
which route did you come by? — ¿por dónde or por qué camino or por qué ruta viniste?
3) (=past) por delante de4) (=during)by day he's a bank clerk and by night he's a security guard — de día es un empleado de banco y de noche es guarda de seguridad
a) (=not later than) paracan you finish it by tomorrow? — ¿puedes terminarlo para mañana?
I'll be back by midnight — estaré de vuelta antes de or para la medianoche
applications must be submitted by 21 April — las solicitudes deben presentarse antes del 21 de abril
•
by the time I got there it was too late — cuando llegué ya era demasiado tarde•
by that time or by then I knew — para entonces ya lo sabíab) (in year, on date, on day)by tomorrow/Tuesday, I'll be in France — mañana/el martes ya estaré en Francia
by yesterday it was clear that... — ayer ya se veía claro que...
by 30 September we had spent £500 — a 30 de septiembre habíamos gastado 500 libras
by 1998 the figure had reached... — en 1998 la cifra había llegado a...
by 2010 the figure will have reached... — hacia el año 2010 la cifra habrá llegado a...
it seems to be getting bigger by the minute/day — parece que va creciendo minuto a minuto/día a día
•
little by little — poco a poco•
one by one — uno tras otro, uno a uno•
two by two — de dos en dos7) (indicating agent, cause) porthe thieves were caught by the police — los ladrones fueron capturados por la policía, la policía capturó a los ladrones
who's that song by? — ¿de quién es esa canción?
8) (indicating transport, method etc)•
by bus/ car — en autobús/coche•
by the light of the moon/a candle — a la luz de la luna/de una velaby working hard — a fuerza de mucho trabajar, trabajando mucho
he ended by saying that... — terminó diciendo que...
10) (=according to) segúnit's all right by me — por mí no hay problema or está bien
she's lighter than her brother by only a couple of pounds — pesa solo un par de libras menos que su hermano
it missed me by inches — no me dio por un pelo, me pasó rozando
12) (in measurements, sums)•
to divide by — dividir por or entre•
to multiply by — multiplicar por13)south by southwest — sudsudoeste, sursuroeste
15) (in oaths) por2. ADVERB1) (=past)•
they wouldn't let me by — no me dejaban pasar•
she rushed by without stopping — pasó a toda prisa, sin pararse•
by and by, I'll be with you by and by — enseguida estoy contigo•
by and large — en general, por lo general•
to put sth by — poner algo a un lado* * *
I [baɪ]1)a) ( not later than)will it be ready by 5? — ¿estará listo para las 5?
by the time he arrived, Ann had left — cuando llegó, Ann se había ido
b) (during, at)by day/night — de día/noche
2)a) (at the side of, near to) al lado de, junto acome and sit by me — ven a sentarte a mi lado or junto a mí
b) ( to hand) (AmE)3)a) ( past)I said hello, but he walked right by me — lo saludé pero él pasó de largo
b) (via, through) porby land/sea/air — por tierra/mar/avión
4) (indicating agent, cause) (with passive verbs) por [The passive voice is, however, less common in Spanish than it is in English]she was brought up by her grandmother — la crió su abuela, fue criada por su abuela
5)a) (indicating means, method)to travel by car/train — viajar en coche/tren
to pay by credit card — pagar* con tarjeta de crédito
to navigate by the stars — guiarse* por las estrellas
by -ing: you won't get anywhere by shouting no vas a conseguir nada con gritar; I'll begin by introducing myself — empezaré por presentarme
b) (owing to, from)he had two children by his second wife — tuvo dos hijos con or de su segunda mujer
by -ing: by specializing, she has limited her options al especializarse, ha restringido sus posibilidades; they have lost public support by being too extreme — han perdido apoyo popular por ser demasiado extremistas
6)a) ( according to)by the look of things — por lo visto or al parecer
b) (in oaths)I swear by Almighty God... — juro por Dios Todopoderoso...
by God, you'll be sorry you said that! — te juro que te vas a arrepentir de haber dicho eso
7)a) ( indicating rate) porshe broke the record by several seconds — batió el récord en or por varios segundos
little by little — poco a poco, de a poco (CS)
8) ( Math) pordivide six by three — divide seis por or entre tres
9) ( in compass directions)10)by oneself — (alone, without assistance) solo
I need to be by myself — necesito estar solo or a solas
II
a) ( past)b) (aside, in reserve)c) ( to somebody's residence)call o stop by on your way to work — pasa por casa de camino al trabajo
d) (in phrases) -
6 should
ʃudnegative short form - shouldn't; verb1) (past tense of shall: I thought I should never see you again.) habría2) (used to state that something ought to happen, be done etc: You should hold your knife in your right hand; You shouldn't have said that.) deber (hacer algo)3) (used to state that something is likely to happen etc: If you leave now, you should arrive there by six o'clock.) deber (de)4) (used after certain expressions of sorrow, surprise etc: I'm surprised you should think that.) que + subjuntivo5) (used after if to state a condition: If anything should happen to me, I want you to remember everything I have told you today.) (usado para expresar condicional: if anything should happen to me = si algo me sucediera)6) ((with I or we) used to state that a person wishes something was possible: I should love to go to France (if only I had enough money).) gustar (I should love to go to France = me gustaría ir a Francia)7) (used to refer to an event etc which is rather surprising: I was just about to get on the bus when who should come along but John, the very person I was going to visit.) (usado para referirse a una situación no esperada)should vb1. deber2. deber dehow should I know? ¡yo qué sé!I should be so lucky! ¡ojalá!I should think so too! ¡faltaría más! should también expresa el condicional para la primera persona, en este uso equivale a wouldtr[ʃʊd]1 (duty, advisability, recommendation) deber2 (probability) deber de3 (subjunctive, conditional)4 (conditional, 1st person)■ I should be grateful if you could reply... le agradecería que contestara...6 (disbelief, surprise)■ and who should be in the bar but Gary Lineker! ¿y quién te parece que estaba en el bar? ¡Gary Lineker!■ how should I know! ¡yo qué sé!\SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALLI should have thought... hubiera pensado...I should think so too! ¡faltaría más!, ¡era lo menos que podía hacer!aux.
I ʃʊd
II
1) ( expressing desirability) debería (or deberías etc), debiera (or debieras etc)you should be studying — deberías or debieras estar estudiando, tendrías que estar estudiando
you should have thought of that before — deberías or debieras haber pensado en eso antes, tendrías or tenías que haber pensado en eso antes
I've brought you some flowers - oh, you shouldn't have — te he traído unas flores - no te deberías or debieras haber molestado! or no te tenías or tendrías que haber molestado!
you should've seen the look on her face! — tenías or tendrías que haber visto la cara que puso!
2) (indicating probability, logical expectation) debería (or deberías etc) (de), debiera (or debieras etc) (de)it should add up to 100 — tendría que or debería (de) or debiera (de) dar or sumar 100
how should I know? — ¿cómo quieres que sepa?, ¿cómo voy a saber (yo)?
why should they want to come here? — ¿por qué han or habrían de querer venir aquí?
a) ( conditional use) (BrE frml)b) ( venturing a guess) (BrE)c) ( expressing indignation)he said he was sorry - I should think so too! — pidió perdón - faltaría más! or era lo menos que podía hacer!
she won't be asking us for any money - I should think not! — no nos va a pedir dinero - faltaría más! or sería el colmo!
4) ( subjunctive use) (with all persons)it's natural that he should want to go with her — es natural or lógico que quiera ir con ella
if you should happen to pass a bookshop... — si pasaras or si llegaras a pasar por una librería...
and who should turn up but her ex-husband! — ¿y quién te parece que apareció? su ex-marido!
[ʃʊd]MODAL VBshould I be out at the time, if I should be out at the time — si estoy fuera en ese momento
I shouldn't be surprised if... — no me sorprendería si...
I should have liked to... — me hubiera gustado..., quisiera haber...
thanks, I should like to — gracias, me gustaría
I should be so lucky! — ¡ojalá!
2) (duty, advisability, desirability) deberyou shouldn't do that — no deberías hacerlo, más vale no hacer eso
he should know that... — debiera or debería saber que...
..., which is as it should be —..., como es razonable,..., que es como tiene que ser
why should I? — ¿por qué lo voy a hacer?, ¿por qué tengo que hacerlo?
why should he (have done it)? — ¿por qué lo iba a hacer?, ¿por qué tenía que hacerlo?
why should you want to know? — ¿por qué has de saberlo tú?
3) (statements of probability) deber dethey should arrive tomorrow — deberán or deben (de) llegar mañana
I should have told you before — tendría que or debería habértelo dicho antes
... and who should I bump into but Mike? —... ¿y con quién crees que me encuentro? ¡pues con Mike!
* * *
I [ʃʊd]
II
1) ( expressing desirability) debería (or deberías etc), debiera (or debieras etc)you should be studying — deberías or debieras estar estudiando, tendrías que estar estudiando
you should have thought of that before — deberías or debieras haber pensado en eso antes, tendrías or tenías que haber pensado en eso antes
I've brought you some flowers - oh, you shouldn't have — te he traído unas flores - no te deberías or debieras haber molestado! or no te tenías or tendrías que haber molestado!
you should've seen the look on her face! — tenías or tendrías que haber visto la cara que puso!
2) (indicating probability, logical expectation) debería (or deberías etc) (de), debiera (or debieras etc) (de)it should add up to 100 — tendría que or debería (de) or debiera (de) dar or sumar 100
how should I know? — ¿cómo quieres que sepa?, ¿cómo voy a saber (yo)?
why should they want to come here? — ¿por qué han or habrían de querer venir aquí?
a) ( conditional use) (BrE frml)b) ( venturing a guess) (BrE)c) ( expressing indignation)he said he was sorry - I should think so too! — pidió perdón - faltaría más! or era lo menos que podía hacer!
she won't be asking us for any money - I should think not! — no nos va a pedir dinero - faltaría más! or sería el colmo!
4) ( subjunctive use) (with all persons)it's natural that he should want to go with her — es natural or lógico que quiera ir con ella
if you should happen to pass a bookshop... — si pasaras or si llegaras a pasar por una librería...
and who should turn up but her ex-husband! — ¿y quién te parece que apareció? su ex-marido!
-
7 por
prep.1 because of (causa).por mí no te preocupes don't worry about me¿por qué? why?¿por qué lo dijo? why did she say it?¿por qué no vienes? why don't you come?¿por? (informal) why?se enfadó por tu comportamiento she got angry because of your behaviorlo hizo por amor he did it out of o for love2 (in order) to.lo hizo por complacerte he did it to please youlo hice por ella I did it for her3 by (medio, modo, agente).por mensajero/fax/teléfono by courier/fax/telephoneestuvimos hablando por teléfono we were talking on the phonepor escrito in writinglo cogieron por el brazo they took him by the armel récord fue batido por el atleta the record was broken by the athlete4 through.vamos por aquí/allí let's go this/that wayiba paseando por el bosque/la calle she was walking through the forest/along the streetpasar por la aduana to go through customs5 for (a cambio de, en lugar de).lo ha comprado por poco dinero she bought it for very littlecambió el coche por la moto he exchanged his car for a motorbikeél lo hará por mí he'll do it for me6 per.80 céntimos por unidad 80 cents eachmil unidades por semana a thousand units a o per weekuno por uno one by one20 kms por hora 20 km an o per hour7 for.baja por tabaco go down to the shops for some cigarettes, go down to get some cigarettesa por forvino a por las entradas she came for the tickets8 times, multiplied by.* * *1 (gen) for2 (a través de) through, by3 (calle, carretera) along, down, up■ íbamos por la calle cuando... we were walking along the street when...4 (lugar aproximado) in, near, round5 (causa) because of6 (tiempo) at, for7 (medio) by8 (autoría) by9 (distribución) per10 (tras) by11 (con pasiva) by12 (a favor de) for, in favour of, US in favor of13 (en calidad de) as14 (en lugar de) instead of, in the place of15 (multiplicado por) times, multiplied by■ tres por cuatro, doce three fours are twelve, three times four is twelve■ por caro que sea, lo voy a comprar no matter how expensive it is I'm going to buy it■ por viejo que parezca funciona even though it looks old, it still works\estar por hacer to remain to be done, not to have been done yetpor aquí around herepor lo tanto thereforepor lo visto apparentlypor más que + subjuntivo however much, no matter how muchpor mucho que + subjuntivo however much, no matter how muchpor mí as far as I am concerned¿por qué? why?por supuesto of coursepor tanto therefore, so* * *prep.1) for2) during3) by4) through5) along6) around7) per8) from9) because of10) instead of•* * *PREPOSICIÓN1) [causa]a) + sustantivo because of•
por temor a — for fear ofb) + infinc) + adj2) [objetivo]a) + sustantivo forb) + infinpor no llegar tarde — so as not to arrive late, in order not to be late
3) (=en favor, defensa de) forhazlo por mí — do it for me, do it for my sake
4) [elección]5) [evidencia] judging by, judging frompor lo que dicen — judging by o from what they say
por la cara que pone no debe de gustarle — judging by o from his face I don't think he likes it
por las señas no piensa hacerlo — apparently he's not intending to do it, it doesn't seem like he's intending to do it
6) [medio]7) [agente] by"dirigido por" — "directed by"
8) [modo] by•
por orden alfabético — in alphabetical order9) [lugar]¿por dónde? — which way?
10) [aproximación]por aquí cerca — near o around here
por la feria — round about o around carnival time
11) [tiempo]por la mañana siempre tengo mucho trabajo — I always have a lot of work in o during the morning
12) [duración] for13) [sustitución, intercambio] (=a cambio de) for; (=en lugar de) instead ofhoy doy yo la clase por él — today I'm giving the class for him o in his place
14) [representación]hablo por todos — I speak on behalf of o for everyone
interceder por algn — to intercede on sb's behalf, intercede for sb
vino por su jefe — he came instead of o in place of his boss
15) [distribución]80km por hora — 80km per o an hour
tres dólares por persona — three dollars each, three dollars per person
16) [en multiplicaciones]cinco por tres, quince — five times three is fifteen, five threes are fifteen
17) (=en cuanto a)por mí no hay inconveniente — that's fine as o so far as I'm concerned
por mí, que se vaya — as o so far as I'm concerned he can go, for all I care he can go
por mí, como si quieres pasar una semana sin comer — I don't care if you want to go for a week without eating
si por mi fuera, tú estarías trabajando — if it were o was down to me, you'd be working
18) (=como)•
tomar a algn por esposo/esposa — to take sb to be one's husband/wife19) [concesión]+ subjunpor (muy) difícil que sea — however hard it is o may be
por mucho que lo quisieran — however much they would like to, much as they would like to
por más que lo intente — no matter how o however hard I try, try as I might
20) [acción inacabada]+ infin21) ir (a) por algo/algn (=en busca de) to go and get sth/sbvoy por el médico — I'll go and fetch o get the doctor
voy a por él — [a buscarle] I'll go and get him; [a atacarle] I'm going to get him
solo van a por las pelas — * they're only in it for the money
¡a por ellos! — get them!
22) [en preguntas]por qué why¿por? * why (do you ask)?¿por qué no vienes conmigo? — why don't you come with me?
* * *1) ( en relaciones causales) because ofpor falta de dinero — because of o owing to lack of money
si no fuera por mi hijo... — if it wasn't for my son...
por + inf — for -ing
me pidió perdón por haberme mentido — he apologized for lying o for having lied to me
2) ( según)por lo que parece... — it seems o it would seem...
3) (en locs)¿por qué no vienes conmigo? — why don't you come with me?
por más que me esfuerzo — however hard o no matter how hard I try
por (muy) fácil que sea — however easy o no matter how easy it is
5)a) ( en expresiones de modo)colócalos por orden de tamaño/altura — put them in order of size/height
b) ( indicando el medio)por avión/barco/carretera — by air/sea/road
me enteré por un amigo — I heard from o through a friend
lo intenté por todos los medios — I tried everything possible o every possible way
c) (Educ) from6)cobra $30 por clase — he charges $30 a o per class
120 kilómetros por hora — 120 kilometers an o per hour
uno por uno — one by one; ciento II
b) ( en multiplicaciones)tres por cuatro (son) doce — three times four is twelve, three fours are twelve
7)a) (en relaciones de sustitución, intercambio, representación) forsu secretaria firmó por él — his secretary signed for him o on his behalf
yo puedo ir por ti — I can go for you o in your place
podrías pasar por inglesa — you could pass as English o for an Englishwoman
b) ( como)¿acepta usted por esposa a Carmen? — do you take Carmen to be your (lawful wedded) wife?
8) ( introduciendo el agente) by9) (expresando finalidad, objetivo)por + inf: daría cualquier cosa por verla — I'd give anything to see her
eso es hablar por hablar — that's talking for the sake of talking o for the sake of it
por que + subj ( here por que can also be written porque): estaba ansioso por que lo escucharan — he was eager for them to listen to him
10) (indicando consideración, favor) forpor mí no lo hagas — don't do it just for me o for my sake
11) (indicando inclinación, elección)12) ( en busca de)salió/fue por or (Esp) a por pan — he went (out) for some bread, he went (out) to get some bread
13) ( en lo que respecta a)por mí no hay inconveniente — I don't mind
por mí que haga lo que quiera — as far as I'm concerned, he can do what he likes
por + inf: tengo la casa por limpiar — I've got the house to clean
15) (esp AmL)estar por + inf — ( estar a punto de)
16) (indicando lugar de acceso, salida, trayectoria)¿el 121 va por (la) Avenida Rosas? — does the 121 go along Rosas Avenue?
¿por dónde has venido? — which way did you come?
¿puedes pasar por la tintorería? — could you call in at o drop by the drycleaner's?
17)¿por dónde está or queda el hotel? — whereabouts is the hotel?
¿qué tal te fue por Londres? — how did you get on in London?
por todos lados or por todas partes — everywhere
voy por la página 15 — I'm up to o I'm on page 15
c) ( indicando extensión)viajamos por el norte de Francia — we travelled around o in the North of France
pasa un trapo por el piso — give the floor a quick wipe; ver tb afuera, adentro, dentro, fuera, encima, etc
18) ( expresando tiempo aproximado)por aquella época or por aquel entonces — at that time
19) (Esp) ( indicando una ocasión) for20) ( durante) forpor el momento or por ahora — for the time being o for now; ver tb mañana III, tarde II, noche
* * *= across, along, around, because of, by, by, down, for the sake of, in connection with, in the gift of, on account of, on the grounds that/of, per, through, times, under, x, as a matter of, out of, through the agency of.Ex. This arrangement may facilitate browsing across different kinds of materials.Ex. This means that a large number of messages can be combined together along the same line, giving economies of scales.Ex. I wouldn't expect you to be detailed in your report in terms of where the bookmible would stop around town and where you'd park it.Ex. This makes him feel somehow defficient and all because of his difficulty in making sense out of words in print with which his troubles began.Ex. A set of government publications could be filed alphabetically by the issuing bureau, and then by title of the particular series in numerical order.Ex. Micrographic and computer technologies and their integration will become increasingly efficacious as agents for change with respect to the continued existence of the traditional 75 by 125 millimeter card.Ex. Some users find the format of KWIC indexes unacceptable, they find alphabetical arrangement by keywords down the centre of a page, and wrapped-round titles awkward.Ex. The advocates of ISBD originally argued that it was for the sake of the computer.Ex. There is an index to the schedules, but this has been criticised in connection with the size of the entry vocabulary.Ex. Its notability is seen to lie in the fact that it has significantly broken the stranglehold upon postgraduate studentships in the gift of the Science and Engineering Research Council.Ex. Partly on account of the variety of bases for coverage there is significant overlap between the assortment of abstracting and indexing services.Ex. AACR2 has been criticised on the grounds that it does not identify the cataloguing unit to which the rules refer.Ex. Indexing can thus be achieved at a detailed level, with often many terms per document, with almost no indexing effort.Ex. The contributions are input to the data base, then referred and any suggestion made by the referee are communicated through the data base to the editor.Ex. 4 days times 30 cents per day = 120 cents.Ex. One of the outcomes of entry under title has been the proliferation of serials titles.Ex. Card catalogues or indexes comprise a set of cards often 5x3 inches (122x72 mm), with each entry on a separate card.Ex. Most drivers stop at stop signs: Some do under duress -- there may be a policeman concealed in nearby bushes, others as a matter of prudence -- a fast car with the right of way can be injurious.Ex. But these and other interested people collected this type of books out of a mixture of curiosity and sentiment.Ex. This article argues that critical thinking, a long sought after goal in the US educational system, may be taught efficiently through the agency of library use instructions within the college environment.----* actuar por impulso = act on + impulse.* aprendizaje por medio del ordenador = computer-based learning (CBL).* aunque por otro lado = but otherwise.* búsqueda por medio de menús = menu-assisted searching.* coger por sorpresa = catch out.* Día + por la tarde = late + Día.* digamos por ejemplo = let us say.* dominar por completo = sweep + the board.* encontrar por casualidad = come across.* encuadernación por encargo = bespoke binding.* error por omisión = omission failure.* estar por delante de = be ahead of.* hecho por encargo = bespoke.* introducir por primera vez = pioneer.* leer por encima = browse.* llamar por teléfono = call up.* muy por encima de todo = over and above all.* Nombre + por primera vez = Nombre + ever.* ordenado por fecha = in date order.* pasar por alto = bypass [by-pass], skip over, pass + Nombre/Pronombre + by.* pongamos por ejemplo = let us say.* por accidente = accidentally.* por adelantado = advance, in advance (of), up-front [up front].* por ahí = out there.* por ahora = as of right now, as yet, at present, at the moment, at this point, for the present, for the time being, just yet, for now, at this time, as of now, at the present, by now, for the nonce.* por ahora todo va bien = so far, so good.* por alguna razón = for some reason, for whatever reason.* por algún motivo = for whatever reason.* por algún tiempo = for sometime.* por allí = nearby [near-by].* por amor al arte = (just) for the fun of (doing) it, (just) for the hell of (doing) it.* por analogía = by analogy.* por anticipado = in advance (of).* por antonomasia = quintessential, unique.* por añadidura = in addition (to), on top of everything else.* por aquel entonces = at the time, about that time, by this time.* por aquí = around here, nearby [near-by], round here.* por aquí y por allí = hanging about.* por así decir = as it were.* por boca de = by word of mouth.* por bondad = out of the goodness of + Posesivo + heart.* por buena dirección = a step in the right direction.* por buen camino = a step in the right direction.* por cabeza = per person.* por cable = wireline, corded.* por caminos apartados = off-road.* por capas = multilayered [multi-layered/multi layered], layered, tiered.* por casualidad = by chance, coincidentally, fortuitously, by accident, by happenstance, happen to + Infinitivo, chance to + Infinitivo, accidentally, by a fluke, by luck, by a stroke of (good) luck.* por chiripa = by chance, by a fluke, by luck, by a stroke of (good) luck.* por ciento = per cent [percent] (%).* por cierto = coincidentally, incidentally, by the way, anecdotally, by the by(e), speaking of which.* por coincidencia = by coincidence.* por comodidad = for convenience, for the sake of + convenience.* por completo = fully.* por confirmar = to be announced, to be confirmed.* por consideración a = out of respect for.* por consideración a = out of consideration for.* por consiguiente = consequently, then, thence, by implication, therefore.* por contra = in contrast.* por conveniencia = for convenience, for the sake of + convenience.* por correo = by post, mailed.* por cortesía de = courtesy of.* por cualquier motivo = for whatever reason.* por cualquier razón = for whatever reason.* por cuanto que = because.* por cuenta ajena = vicariously.* por cuenta de uno = privately.* por cuenta propia = freelance, self-employed, at + Posesivo + own expense.* por cuenta y riesgo de Uno = at + Posesivo + peril.* por curiosidad = out of curiosity.* por debajo de = below, beneath, underneath.* por debajo de + Cantidad = under + Cantidad.* por debajo de cero = sub-zero, below-freezing.* por debajo del 10 por ciento = single digit, single figure.* por debajo de la media = sub-par, below-average.* por debajo de las posibilidades = below + Posesivo + capabilities.* por debajo de lo normal = below-normal.* por debajo de lo óptimo = sub-optimal [suboptimal].* por debajo del peso nomral = underweight.* por décadas = ten-yearly.* por decidir = to be decided.* por decirlo así = so to speak, in a manner of speaking.* por decirlo de alguna manera = so to speak.* por decirlo de algún modo = in a manner of speaking, so to speak.* por decisión propia = by choice.* por defecto = by default, default.* por deferencia a = in deference to.* por definición = by definition.* por delante = ahead.* por delante de = ahead of.* por delante de la competencia = ahead of the game.* por delante y por detrás = front and back.* por dentro = inwardly.* por desgracia = unfortunately, sadly, unhappily, disappointingly.* por despecho = spitefully, out of spite.* ¡por dios! = in heaven's name, for God's sake, gosh.* ¡por Dios! = for crying out loud!.* por diversión = for sport, for fun, (just) for the hell of (doing) it, for kicks, (just) for the fun of (doing) it.* por divertirse = for kicks.* por doquier = all around.* por dos años = two-year.* por ejemplo = e.g. (latín - exempli gratia), for example, for instance, say, to illustrate, for the sake of + argument.* por (el) amor a = for the love of.* ¡por el amor de Dios! = for crying out loud!.* por el bien del saber = for knowledge's sake.* por el contrario = by contrast, conversely, however, in contrast, instead, on the contrary, by way of contrast, to the contrary, quite the opposite, by comparison, contrariwise, quite the contrary, quite the reverse.* por el cual = whereby, whereupon.* por el detalle = for detail.* por el día = by day, daytime [day-time], during the daytime, in the daytime, during daytime.* por el día o por la noche = day or night.* por el día y por la noche = day and night, night and day.* por elección propia = by choice.* por el gobierno = governmentally + Adjetivo.* por el gobierno federal = federally.* por el hecho de que = because of the fact that.* por el hombre = humanly.* por ello = on this basis, on that basis, accordingly.* por el mero hecho de saber = for knowledge's sake.* por el método de ensayo y error = by trial and error, trial and error.* por el modo = by the way.* por el momento = for the time being, momentarily, at the moment, for the nonce, for the present.* por el placer de hacerlo = (just) for the fun of (doing) it.* por el que se puede cobrar = chargeable.* por el receptor = at the receiving end.* por el sexo = gendered.* por encargo = custom, bespoke.* por encima = overhead, cursorily.* por encima de = across, beyond, beyond all, over, over and above, beyond the range of, well over + Expresión Numérica, overarching, above.* por encima de + Cantidad = in excess of + Cantidad.* por encima de eso = beyond that.* por encima del 10 por ciento = double digit, double figure.* por encima de la media = above average.* por encima de la tierra = aboveground.* por encima de toda crítica = beyond reproach, above reproach.* por encima de toda duda = beyond reproach, above reproach.* por encima de toda razón = beyond reason.* por encima de toda sospecha = above suspicion.* por encima de todo = at all costs, at any cost, at any price.* por ende = thereby, accordingly, therefore.* por enfado = out of anger.* por enojo = out of anger.* por error = by mistake.* por esa razón = thereby, for that reason.* por escrito = in writing, in print, written.* por eso = on that score, therefore.* por eso que = hence.* por esta razón = for this reason.* por esta única razón = for this reason alone.* por este motivo = for this reason.* por esto = thus, accordingly, therefore.* por etapas = staged.* por excelencia = par excellence, quintessential, unique.* por exceso = excessively, to excess.* por explotar = untapped.* por + Expresión Temporal = by the + Expresión Temporal.* por extensión = by extension.* por extenso = in full, at length.* por falta de = for want of, for lack of.* por fases = staged.* por favor = please.* por favor, responda = RSVP [R.S.V.P.].* por fin = at length, at last, finally, at long last.* por fin llegó la hora (de) = it's about time (that).* por frustración = out of frustration.* por fuera = outwardly, outwardly.* por grupos = in batches.* por gusto = for kicks, (just) for the fun of (doing) it, (just) for the hell of (doing) it.* por hora = hourly.* por horas = on an hourly basis.* por igual = alike, on an equitable basis, equally, in equal measure(s).* por imitación = copycat.* por incremento gradual = incremental.* por incrementos graduales = incrementally.* por individuo = per capita, per person.* por iniciativa de = at the instigation of, under the auspices of.* por instinto = instinctively.* por interés = out of interest.* por interés personal = self-interested.* por investigar = unresearched.* por invitación = invitational.* por invitación de = at the invitation of.* por la borda = overboard.* por la cantidad de + Número = amounting to + Cantidad.* por la forma = by the way.* por la friolera de + Cantidad = to the tune of + Cantidad.* por la fuerza = forcibly.* por la mala fortuna = by ill fate.* por la mala suerte = by ill luck, by bad luck, by ill fate.* por la manera = by the way.* por la mañana = in the morning.* por la mañana y por la noche = morning and night.* por la noche = overnight, at night, night-time, after dark, by night.* por la posibilidad de = at the prospect of.* por la presente = hereby.* por las buenas o por las malas = by hook or by crook.* por la sencilla razón = for no other reason.* por las nubes = soaring.* por la tarde = in the evening.* por ley = mandated.* por libre = freelance.* por línea telefónica = over the telephone line.* por lo general = on the whole, all in all, in general, generally, generally speaking, in the normal run of events, in the normal run of things.* por lo pronto = for the time being.* por lo que = so.* por lo que concierne a = as far as + Nombre + be + concerned, so far as + Nombre + be concerned.* por lo que concierne a Uno = on + Posesivo + side.* por lo que dicen todos = by all accounts.* por lo que es = in + Posesivo + own right.* por lo que incumbe a Uno = on + Posesivo + side.* ¡Por lo que más quieras! = for God's sake.* por lo que se refiere a = moving on to.* por lo que son = in + Posesivo + own right.* por lo que yo sé = to the best of my knowledge.* por los pelos = by the skin of + Posesivo + teeth, close call, close shave.* por los siguientes motivos = on the following counts.* por los suelos = in tatters.* por lo tanto = consequently, ergo, so, then, thereby, therefore, thus, it follows that.* por lo visto = apparently, apparently.* por mala fortuna = unfortunately, unhappily, sadly.* por mala suerte = by ill luck, by bad luck, by a stroke of bad luck, by ill fate.* por mal camino = astray.* por más que lo intento = for the life of me.* por materias = subject-based, topically.* por mecionar sólo unos cuantos = to mention only a few.* por medio = out of.* por medio de = by means of, by way of, in the form of, through, via, via the medium of, by dint of, through the agency of.* por medio de isótopos = isotopically.* por medio de otro(s) = by proxy.* por medio de una agencia = on a bureau basis.* por mencionar sólo algunos = to mention but a few of, to mention only a few.* por mencionar sólo unos cuantos = to mention but a few of, to name only some.* por mencionar sólo unos pocos = to name but a few.* por mencionar unos pocos = just to name a few.* por menús = menu-driven.* por méritos = meritorious.* por mes = per month.* por miedo de = for fear of/that.* por millones = in the millions, by the millions.* por mor de = because of, out of consideration for, out of respect for.* por motivo de = in the interest(s) of.* por motivos de = for the sake of, on grounds.* por motivos de + Nombre = for + Nombre's sake.* por muchas razones = in many ways.* por mucho que lo intento = for the life of me.* por mucho tiempo = for long, for long periods of time.* por muy + Adjetivo/Adverbio + Nombre + que + Subjuntivo = however + Adjetivo/Adverbio + Nombre + Verbo.* por muy + Adjetivo/Adverbio + que sea = however + Adjetivo/Adverbio.* por muy + Adjetivo + be = Adjetivo + though + Nombre + be.* por muy difícil que parezca = difficult though it may seem, difficult as it may seem.* por muy extraño que parezca = oddly enough, strangely enough, strange though it may seem, strange as it may seem, although it may seem strange, funnily enough, funnily.* por muy increíble que parezca = incredible though it may seem, incredibly, incredibly enough, incredible as it may seem, although it may seem incredible.* por muy mentira que parezca = incredibly, incredible though it may seem, strangely enough, incredibly enough, incredible as it may seem, strange though it may seem, strange as it may seem, although it may seem strange, although it may seem incredible.* por muy raro que parezca = strangely enough, oddly enough, strange though it may seem, strange as it may seem, although it may seem strange.* por nada = for nothing.* por nada del mundo = for the life of me.* por nada or casi nada = at little or no extra cost.* por naturaleza = by nature, by definition, characteristically, natural-born, naturally, inherently.* por necesidad = of necessity, out of necessity.* por niveles = multilayered [multi-layered/multi layered], multilayer, layered, tiered.* por no decir algo peor = to put it mildly.* por no decir nada de = to say nothing of.* por no decir nunca = if ever.* por no decir otra cosa peor = to say the least.* por nombrar (sólo) + Número = to name (only) + Número.* por nombrar sólo unos cuantos = to name only some.* por nombrar sólo unos pocos = to name but a few.* por + Nombre = on a + Adjetivo + basis.* por no mencionar = not to mention.* por norma = as a rule.* por + Número + cosas = on + Número + counts.* por orden de = mandated.* por orden del congreso = congressionally mandated.* por orden de llegada = on a first come first served basis.* por orden numérico = in numerical order.* por otra parte = on the other hand, on the other side, on the flip side.* por otro lado = alternatively, however, on the other hand, on the other side, for another thing, on the flip side, on another topic, on another matter, on another note, on other matters.* por parejas = in pairs.* por parte de = on the part of.* por parte de uno = on + Posesivo + part.* por pasar el rato = (just) for the fun of (doing) it, (just) for the hell of (doing) it.* por pereza = lazily.* por + Período de Tiempo = for + Expresión Temporal.* por persona = per person.* por placer = for kicks, (just) for the fun of (doing) it, (just) for the hell of (doing) it.* por poco dinero = cheaply.* por poco o nada = at little or no extra cost.* por poderes = by proxy.* por poner un ejemplo + Adjetivo = to take a + Adjetivo + example.* por poner un ejemplo sobre + Nombre = to take + Nombre.* por + Posesivo + cuenta = at + Posesivo + own expense.* por + Posesivo + parte = for + Posesivo + part.* por + Posesivo + propia cuenta = at + Posesivo + own expense.* por + Posesivo + (propia) naturaleza = in + Posesivo + nature.* por primera vez = first + Verbo, for the first time, for once.* por principio = on principle.* por principios = as a matter of principle.* por probar nada se pierde = nothing ventured, nothing gained.* por + Pronombre + mismo = all by + Reflexivo, by + Reflexivo.* por propia iniciativa = self-directed.* por pura curiosidad = just out of interest, (just) as a mater of interest.* por pura diversión = for kicks.* por puro entretenimiento = (just) for the fun of (doing) it, (just) for the hell of (doing) it.* por puro placer = (just) for the fun of (doing) it, (just) for the hell of (doing) it.* por qué = why.* por razones + Adjetivo = for + Nombre + purposes.* por razones de = for the sake of.* por razones de seguridad = for security reasons, for safety reasons.* por razones éticas = on moral grounds.* por razones morales = on moral grounds.* por razones personales = for personal reasons.* por + Reflexivo + cuenta = for + Reflexivo.* por rencor = out of spite.* por respeto a = out of respect for, out of consideration for.* por rumores = grapevine.* por rutina = routinely.* por sacos = by the sackful.* por satélite = satellite-based.* por segunda vez = a second time, the second time around, a second time around.* por seguridad = for safety reasons.* por semana = per week.* por separado = at different times, in isolation, separately, singly.* por ser + Adjetivo = as being + Adjetivo.* por sexo = along gender lines.* por si = in the chance that.* por si acaso = in case of, on the off chance, just in case, on spec, for good measure.* por si casualidad = in the chance that.* por si era poco = for good measure.* por si fuera poco = to boot, for good measure, to add insult to injury, to add salt to injury, to rub salt in the wound.* por si hace falta consultarlo en el futuro = for future reference.* por si las moscas = just in case, on spec.* por sí mismo = for its/their own sake, in itself, in + Posesivo + own right, itself, unto + Reflexivo, in and of + Reflexivo.* por sí mismos = in themselves.* por simple curiosidad = (just) as a mater of interest, just out of interest.* por si sirve de algo = for what it's worth [FWIW].* por sí solo = by itself, for its/their own sake, on its own, in and of + Reflexivo, in itself.* por sí solos = by themselves, in themselves.* por si + tener + suerte = on spec.* por sorpresa = unawares.* por su cuenta y riesgo = at + Posesivo + own risk.* por suerte = luckily, fortunately, happily.* por suerte o por desgracia = for better or (for) worse, by luck or misfortune.* por su naturaleza = by + Posesivo + nature.* por su papel = in its role.* por su parte = in + Posesivo + own right.* por su propia voluntad = of its own accord.* por su propio derecho = in + Posesivo + own right.* por supuesto = of course, surely, to be sure, certainly.* ¡por supuesto que no! = heaven forbid, heaven forbid.* por suscripción = subscriber + Nombre.* por su volatilidad = mercurially.* por su volubilidad = mercurially.* por tanto = consequently, ergo, so, then, thereby, therefore, thus, it follows that.* por teléfono = on the telephone, by tele(phone), over the phone, over the telephone.* por temas = topically.* por temor a = for fear of/that.* por temor a represalias = under duress.* por término medio = on average.* por toda la ciudad = citywide [city-wide].* por toda la Internet = Internet-wide.* por toda la nación = nationwide [nation-wide].* por toda la provincia = province-wide.* por toda la vida = lifetime [life-time].* por todas las instituciones oficiales = government-wide.* por todas partes = all over the place, everywhere, widely, all around, far and wide.* por toda una vida = lifetime [life-time].* por todo = all over, throughout, all the way through.* por todo el campus universitario = campus-wide [campuswide].* por todo el continente = continent-wide.* por todo el distrito = district-wide [districtwide].* por todo el gobierno = government-wide.* por todo el mundo = worldwide [world-wide], around the world, across the globe, around the globe, across the world, around the planet, the world over.* por todo el planeta = across the planet, planet-wide.* por todo el servicio = service-wide.* por todo lo alto = grandly, on a grand scale.* por todo + Lugar = up and down + Lugar.* por todo + Nombre de Lugar = across + Nombre de Lugar.* por todos conocido = well-known.* por todos lados = left, right and centre, far and wide.* por todos los medios = by all means.* por todos sitios = everywhere.* por triplicado = in triplicate.* por trueque = in kind.* por turnos = on a rotating basis, on a rota basis, on a rota system, on a rota.* por última vez = for the last time, one last time.* por último = finally, last, lastly, ultimately.* por último pero no menos importante = last but not least.* por una lado... por otro = at one end... at the other.* por unanimidad = unanimously.* por una parte = on the one hand, on the one side.* por un gran margen = by a huge margin.* por un gustazo, un trancazo = a kingdom for a kiss.* por unidad = per unit.* por un lado = for one, on the one hand, on the one side.* por un lado entra + Nombre + y por otro sale + Nombre = in go + Nombre + at one end, and out come + Nombre + at the other.* por un momento = for a moment.* por uno mismo = on + Posesivo + own, for + Reflexivo.* por unos momentos = for a few moments, for a short time.* por uno solo = solo.* por un período de tiempo limitado = on a short-term basis.* por un tiempo = for a time.* por un tiempo indefinido = for an indefinite time to come, for indefinite time.* por valor de + Cantidad = amounting to + Cantidad.* por varias razones = for a variety of reasons, for a number of reasons.* por varios motivos = for a number of reasons.* por venganza = out of spite.* por voluntad propia = voluntarily.* quedar por ver = remain + to be seen.* tirar dinero y esfuerzo por la borda = be money and effort down the drain.* transporte por tierra = land transport.* utilizar por primera vez = pioneer.* venta al por mayor = wholesaling.* * *1) ( en relaciones causales) because ofpor falta de dinero — because of o owing to lack of money
si no fuera por mi hijo... — if it wasn't for my son...
por + inf — for -ing
me pidió perdón por haberme mentido — he apologized for lying o for having lied to me
2) ( según)por lo que parece... — it seems o it would seem...
3) (en locs)¿por qué no vienes conmigo? — why don't you come with me?
por más que me esfuerzo — however hard o no matter how hard I try
por (muy) fácil que sea — however easy o no matter how easy it is
5)a) ( en expresiones de modo)colócalos por orden de tamaño/altura — put them in order of size/height
b) ( indicando el medio)por avión/barco/carretera — by air/sea/road
me enteré por un amigo — I heard from o through a friend
lo intenté por todos los medios — I tried everything possible o every possible way
c) (Educ) from6)cobra $30 por clase — he charges $30 a o per class
120 kilómetros por hora — 120 kilometers an o per hour
uno por uno — one by one; ciento II
b) ( en multiplicaciones)tres por cuatro (son) doce — three times four is twelve, three fours are twelve
7)a) (en relaciones de sustitución, intercambio, representación) forsu secretaria firmó por él — his secretary signed for him o on his behalf
yo puedo ir por ti — I can go for you o in your place
podrías pasar por inglesa — you could pass as English o for an Englishwoman
b) ( como)¿acepta usted por esposa a Carmen? — do you take Carmen to be your (lawful wedded) wife?
8) ( introduciendo el agente) by9) (expresando finalidad, objetivo)por + inf: daría cualquier cosa por verla — I'd give anything to see her
eso es hablar por hablar — that's talking for the sake of talking o for the sake of it
por que + subj ( here por que can also be written porque): estaba ansioso por que lo escucharan — he was eager for them to listen to him
10) (indicando consideración, favor) forpor mí no lo hagas — don't do it just for me o for my sake
11) (indicando inclinación, elección)12) ( en busca de)salió/fue por or (Esp) a por pan — he went (out) for some bread, he went (out) to get some bread
13) ( en lo que respecta a)por mí no hay inconveniente — I don't mind
por mí que haga lo que quiera — as far as I'm concerned, he can do what he likes
por + inf: tengo la casa por limpiar — I've got the house to clean
15) (esp AmL)estar por + inf — ( estar a punto de)
16) (indicando lugar de acceso, salida, trayectoria)¿el 121 va por (la) Avenida Rosas? — does the 121 go along Rosas Avenue?
¿por dónde has venido? — which way did you come?
¿puedes pasar por la tintorería? — could you call in at o drop by the drycleaner's?
17)¿por dónde está or queda el hotel? — whereabouts is the hotel?
¿qué tal te fue por Londres? — how did you get on in London?
por todos lados or por todas partes — everywhere
voy por la página 15 — I'm up to o I'm on page 15
c) ( indicando extensión)viajamos por el norte de Francia — we travelled around o in the North of France
pasa un trapo por el piso — give the floor a quick wipe; ver tb afuera, adentro, dentro, fuera, encima, etc
18) ( expresando tiempo aproximado)por aquella época or por aquel entonces — at that time
19) (Esp) ( indicando una ocasión) for20) ( durante) forpor el momento or por ahora — for the time being o for now; ver tb mañana III, tarde II, noche
* * *= across, along, around, because of, by, by, down, for the sake of, in connection with, in the gift of, on account of, on the grounds that/of, per, through, times, under, x, as a matter of, out of, through the agency of.Ex: This arrangement may facilitate browsing across different kinds of materials.
Ex: This means that a large number of messages can be combined together along the same line, giving economies of scales.Ex: I wouldn't expect you to be detailed in your report in terms of where the bookmible would stop around town and where you'd park it.Ex: This makes him feel somehow defficient and all because of his difficulty in making sense out of words in print with which his troubles began.Ex: A set of government publications could be filed alphabetically by the issuing bureau, and then by title of the particular series in numerical order.Ex: Micrographic and computer technologies and their integration will become increasingly efficacious as agents for change with respect to the continued existence of the traditional 75 by 125 millimeter card.Ex: Some users find the format of KWIC indexes unacceptable, they find alphabetical arrangement by keywords down the centre of a page, and wrapped-round titles awkward.Ex: The advocates of ISBD originally argued that it was for the sake of the computer.Ex: There is an index to the schedules, but this has been criticised in connection with the size of the entry vocabulary.Ex: Its notability is seen to lie in the fact that it has significantly broken the stranglehold upon postgraduate studentships in the gift of the Science and Engineering Research Council.Ex: Partly on account of the variety of bases for coverage there is significant overlap between the assortment of abstracting and indexing services.Ex: AACR2 has been criticised on the grounds that it does not identify the cataloguing unit to which the rules refer.Ex: Indexing can thus be achieved at a detailed level, with often many terms per document, with almost no indexing effort.Ex: The contributions are input to the data base, then referred and any suggestion made by the referee are communicated through the data base to the editor.Ex: 4 days times 30 cents per day = 120 cents.Ex: One of the outcomes of entry under title has been the proliferation of serials titles.Ex: Card catalogues or indexes comprise a set of cards often 5x3 inches (122x72 mm), with each entry on a separate card.Ex: Most drivers stop at stop signs: Some do under duress -- there may be a policeman concealed in nearby bushes, others as a matter of prudence -- a fast car with the right of way can be injurious.Ex: But these and other interested people collected this type of books out of a mixture of curiosity and sentiment.Ex: This article argues that critical thinking, a long sought after goal in the US educational system, may be taught efficiently through the agency of library use instructions within the college environment.* actuar por impulso = act on + impulse.* aprendizaje por medio del ordenador = computer-based learning (CBL).* aunque por otro lado = but otherwise.* búsqueda por medio de menús = menu-assisted searching.* coger por sorpresa = catch out.* Día + por la tarde = late + Día.* digamos por ejemplo = let us say.* dominar por completo = sweep + the board.* encontrar por casualidad = come across.* encuadernación por encargo = bespoke binding.* error por omisión = omission failure.* estar por delante de = be ahead of.* hecho por encargo = bespoke.* introducir por primera vez = pioneer.* leer por encima = browse.* llamar por teléfono = call up.* muy por encima de todo = over and above all.* Nombre + por primera vez = Nombre + ever.* ordenado por fecha = in date order.* pasar por alto = bypass [by-pass], skip over, pass + Nombre/Pronombre + by.* pongamos por ejemplo = let us say.* por accidente = accidentally.* por adelantado = advance, in advance (of), up-front [up front].* por ahí = out there.* por ahora = as of right now, as yet, at present, at the moment, at this point, for the present, for the time being, just yet, for now, at this time, as of now, at the present, by now, for the nonce.* por ahora todo va bien = so far, so good.* por alguna razón = for some reason, for whatever reason.* por algún motivo = for whatever reason.* por algún tiempo = for sometime.* por allí = nearby [near-by].* por amor al arte = (just) for the fun of (doing) it, (just) for the hell of (doing) it.* por analogía = by analogy.* por anticipado = in advance (of).* por antonomasia = quintessential, unique.* por añadidura = in addition (to), on top of everything else.* por aquel entonces = at the time, about that time, by this time.* por aquí = around here, nearby [near-by], round here.* por aquí y por allí = hanging about.* por así decir = as it were.* por boca de = by word of mouth.* por bondad = out of the goodness of + Posesivo + heart.* por buena dirección = a step in the right direction.* por buen camino = a step in the right direction.* por cabeza = per person.* por cable = wireline, corded.* por caminos apartados = off-road.* por capas = multilayered [multi-layered/multi layered], layered, tiered.* por casualidad = by chance, coincidentally, fortuitously, by accident, by happenstance, happen to + Infinitivo, chance to + Infinitivo, accidentally, by a fluke, by luck, by a stroke of (good) luck.* por chiripa = by chance, by a fluke, by luck, by a stroke of (good) luck.* por ciento = per cent [percent] (%).* por cierto = coincidentally, incidentally, by the way, anecdotally, by the by(e), speaking of which.* por coincidencia = by coincidence.* por comodidad = for convenience, for the sake of + convenience.* por completo = fully.* por confirmar = to be announced, to be confirmed.* por consideración a = out of respect for.* por consideración a = out of consideration for.* por consiguiente = consequently, then, thence, by implication, therefore.* por contra = in contrast.* por conveniencia = for convenience, for the sake of + convenience.* por correo = by post, mailed.* por cortesía de = courtesy of.* por cualquier motivo = for whatever reason.* por cualquier razón = for whatever reason.* por cuanto que = because.* por cuenta ajena = vicariously.* por cuenta de uno = privately.* por cuenta propia = freelance, self-employed, at + Posesivo + own expense.* por cuenta y riesgo de Uno = at + Posesivo + peril.* por curiosidad = out of curiosity.* por debajo de = below, beneath, underneath.* por debajo de + Cantidad = under + Cantidad.* por debajo de cero = sub-zero, below-freezing.* por debajo del 10 por ciento = single digit, single figure.* por debajo de la media = sub-par, below-average.* por debajo de las posibilidades = below + Posesivo + capabilities.* por debajo de lo normal = below-normal.* por debajo de lo óptimo = sub-optimal [suboptimal].* por debajo del peso nomral = underweight.* por décadas = ten-yearly.* por decidir = to be decided.* por decirlo así = so to speak, in a manner of speaking.* por decirlo de alguna manera = so to speak.* por decirlo de algún modo = in a manner of speaking, so to speak.* por decisión propia = by choice.* por defecto = by default, default.* por deferencia a = in deference to.* por definición = by definition.* por delante = ahead.* por delante de = ahead of.* por delante de la competencia = ahead of the game.* por delante y por detrás = front and back.* por dentro = inwardly.* por desgracia = unfortunately, sadly, unhappily, disappointingly.* por despecho = spitefully, out of spite.* ¡por dios! = in heaven's name, for God's sake, gosh.* ¡por Dios! = for crying out loud!.* por diversión = for sport, for fun, (just) for the hell of (doing) it, for kicks, (just) for the fun of (doing) it.* por divertirse = for kicks.* por doquier = all around.* por dos años = two-year.* por ejemplo = e.g. (latín - exempli gratia), for example, for instance, say, to illustrate, for the sake of + argument.* por (el) amor a = for the love of.* ¡por el amor de Dios! = for crying out loud!.* por el bien del saber = for knowledge's sake.* por el contrario = by contrast, conversely, however, in contrast, instead, on the contrary, by way of contrast, to the contrary, quite the opposite, by comparison, contrariwise, quite the contrary, quite the reverse.* por el cual = whereby, whereupon.* por el detalle = for detail.* por el día = by day, daytime [day-time], during the daytime, in the daytime, during daytime.* por el día o por la noche = day or night.* por el día y por la noche = day and night, night and day.* por elección propia = by choice.* por el gobierno = governmentally + Adjetivo.* por el gobierno federal = federally.* por el hecho de que = because of the fact that.* por el hombre = humanly.* por ello = on this basis, on that basis, accordingly.* por el mero hecho de saber = for knowledge's sake.* por el método de ensayo y error = by trial and error, trial and error.* por el modo = by the way.* por el momento = for the time being, momentarily, at the moment, for the nonce, for the present.* por el placer de hacerlo = (just) for the fun of (doing) it.* por el que se puede cobrar = chargeable.* por el receptor = at the receiving end.* por el sexo = gendered.* por encargo = custom, bespoke.* por encima = overhead, cursorily.* por encima de = across, beyond, beyond all, over, over and above, beyond the range of, well over + Expresión Numérica, overarching, above.* por encima de + Cantidad = in excess of + Cantidad.* por encima de eso = beyond that.* por encima del 10 por ciento = double digit, double figure.* por encima de la media = above average.* por encima de la tierra = aboveground.* por encima de toda crítica = beyond reproach, above reproach.* por encima de toda duda = beyond reproach, above reproach.* por encima de toda razón = beyond reason.* por encima de toda sospecha = above suspicion.* por encima de todo = at all costs, at any cost, at any price.* por ende = thereby, accordingly, therefore.* por enfado = out of anger.* por enojo = out of anger.* por error = by mistake.* por esa razón = thereby, for that reason.* por escrito = in writing, in print, written.* por eso = on that score, therefore.* por eso que = hence.* por esta razón = for this reason.* por esta única razón = for this reason alone.* por este motivo = for this reason.* por esto = thus, accordingly, therefore.* por etapas = staged.* por excelencia = par excellence, quintessential, unique.* por exceso = excessively, to excess.* por explotar = untapped.* por + Expresión Temporal = by the + Expresión Temporal.* por extensión = by extension.* por extenso = in full, at length.* por falta de = for want of, for lack of.* por fases = staged.* por favor = please.* por favor, responda = RSVP [R.S.V.P.].* por fin = at length, at last, finally, at long last.* por fin llegó la hora (de) = it's about time (that).* por frustración = out of frustration.* por fuera = outwardly, outwardly.* por grupos = in batches.* por gusto = for kicks, (just) for the fun of (doing) it, (just) for the hell of (doing) it.* por hora = hourly.* por horas = on an hourly basis.* por igual = alike, on an equitable basis, equally, in equal measure(s).* por imitación = copycat.* por incremento gradual = incremental.* por incrementos graduales = incrementally.* por individuo = per capita, per person.* por iniciativa de = at the instigation of, under the auspices of.* por instinto = instinctively.* por interés = out of interest.* por interés personal = self-interested.* por investigar = unresearched.* por invitación = invitational.* por invitación de = at the invitation of.* por la borda = overboard.* por la cantidad de + Número = amounting to + Cantidad.* por la forma = by the way.* por la friolera de + Cantidad = to the tune of + Cantidad.* por la fuerza = forcibly.* por la mala fortuna = by ill fate.* por la mala suerte = by ill luck, by bad luck, by ill fate.* por la manera = by the way.* por la mañana = in the morning.* por la mañana y por la noche = morning and night.* por la noche = overnight, at night, night-time, after dark, by night.* por la posibilidad de = at the prospect of.* por la presente = hereby.* por las buenas o por las malas = by hook or by crook.* por la sencilla razón = for no other reason.* por las nubes = soaring.* por la tarde = in the evening.* por ley = mandated.* por libre = freelance.* por línea telefónica = over the telephone line.* por lo general = on the whole, all in all, in general, generally, generally speaking, in the normal run of events, in the normal run of things.* por lo pronto = for the time being.* por lo que = so.* por lo que concierne a = as far as + Nombre + be + concerned, so far as + Nombre + be concerned.* por lo que concierne a Uno = on + Posesivo + side.* por lo que dicen todos = by all accounts.* por lo que es = in + Posesivo + own right.* por lo que incumbe a Uno = on + Posesivo + side.* ¡Por lo que más quieras! = for God's sake.* por lo que se refiere a = moving on to.* por lo que son = in + Posesivo + own right.* por lo que yo sé = to the best of my knowledge.* por los pelos = by the skin of + Posesivo + teeth, close call, close shave.* por los siguientes motivos = on the following counts.* por los suelos = in tatters.* por lo tanto = consequently, ergo, so, then, thereby, therefore, thus, it follows that.* por lo visto = apparently, apparently.* por mala fortuna = unfortunately, unhappily, sadly.* por mala suerte = by ill luck, by bad luck, by a stroke of bad luck, by ill fate.* por mal camino = astray.* por más que lo intento = for the life of me.* por materias = subject-based, topically.* por mecionar sólo unos cuantos = to mention only a few.* por medio = out of.* por medio de = by means of, by way of, in the form of, through, via, via the medium of, by dint of, through the agency of.* por medio de isótopos = isotopically.* por medio de otro(s) = by proxy.* por medio de una agencia = on a bureau basis.* por mencionar sólo algunos = to mention but a few of, to mention only a few.* por mencionar sólo unos cuantos = to mention but a few of, to name only some.* por mencionar sólo unos pocos = to name but a few.* por mencionar unos pocos = just to name a few.* por menús = menu-driven.* por méritos = meritorious.* por mes = per month.* por miedo de = for fear of/that.* por millones = in the millions, by the millions.* por mor de = because of, out of consideration for, out of respect for.* por motivo de = in the interest(s) of.* por motivos de = for the sake of, on grounds.* por motivos de + Nombre = for + Nombre's sake.* por muchas razones = in many ways.* por mucho que lo intento = for the life of me.* por mucho tiempo = for long, for long periods of time.* por muy + Adjetivo/Adverbio + Nombre + que + Subjuntivo = however + Adjetivo/Adverbio + Nombre + Verbo.* por muy + Adjetivo/Adverbio + que sea = however + Adjetivo/Adverbio.* por muy + Adjetivo + be = Adjetivo + though + Nombre + be.* por muy difícil que parezca = difficult though it may seem, difficult as it may seem.* por muy extraño que parezca = oddly enough, strangely enough, strange though it may seem, strange as it may seem, although it may seem strange, funnily enough, funnily.* por muy increíble que parezca = incredible though it may seem, incredibly, incredibly enough, incredible as it may seem, although it may seem incredible.* por muy mentira que parezca = incredibly, incredible though it may seem, strangely enough, incredibly enough, incredible as it may seem, strange though it may seem, strange as it may seem, although it may seem strange, although it may seem incredible.* por muy raro que parezca = strangely enough, oddly enough, strange though it may seem, strange as it may seem, although it may seem strange.* por nada = for nothing.* por nada del mundo = for the life of me.* por nada or casi nada = at little or no extra cost.* por naturaleza = by nature, by definition, characteristically, natural-born, naturally, inherently.* por necesidad = of necessity, out of necessity.* por niveles = multilayered [multi-layered/multi layered], multilayer, layered, tiered.* por no decir algo peor = to put it mildly.* por no decir nada de = to say nothing of.* por no decir nunca = if ever.* por no decir otra cosa peor = to say the least.* por nombrar (sólo) + Número = to name (only) + Número.* por nombrar sólo unos cuantos = to name only some.* por nombrar sólo unos pocos = to name but a few.* por + Nombre = on a + Adjetivo + basis.* por no mencionar = not to mention.* por norma = as a rule.* por + Número + cosas = on + Número + counts.* por orden de = mandated.* por orden del congreso = congressionally mandated.* por orden de llegada = on a first come first served basis.* por orden numérico = in numerical order.* por otra parte = on the other hand, on the other side, on the flip side.* por otro lado = alternatively, however, on the other hand, on the other side, for another thing, on the flip side, on another topic, on another matter, on another note, on other matters.* por parejas = in pairs.* por parte de = on the part of.* por parte de uno = on + Posesivo + part.* por pasar el rato = (just) for the fun of (doing) it, (just) for the hell of (doing) it.* por pereza = lazily.* por + Período de Tiempo = for + Expresión Temporal.* por persona = per person.* por placer = for kicks, (just) for the fun of (doing) it, (just) for the hell of (doing) it.* por poco dinero = cheaply.* por poco o nada = at little or no extra cost.* por poderes = by proxy.* por poner un ejemplo + Adjetivo = to take a + Adjetivo + example.* por poner un ejemplo sobre + Nombre = to take + Nombre.* por + Posesivo + cuenta = at + Posesivo + own expense.* por + Posesivo + parte = for + Posesivo + part.* por + Posesivo + propia cuenta = at + Posesivo + own expense.* por + Posesivo + (propia) naturaleza = in + Posesivo + nature.* por primera vez = first + Verbo, for the first time, for once.* por principio = on principle.* por principios = as a matter of principle.* por probar nada se pierde = nothing ventured, nothing gained.* por + Pronombre + mismo = all by + Reflexivo, by + Reflexivo.* por propia iniciativa = self-directed.* por pura curiosidad = just out of interest, (just) as a mater of interest.* por pura diversión = for kicks.* por puro entretenimiento = (just) for the fun of (doing) it, (just) for the hell of (doing) it.* por puro placer = (just) for the fun of (doing) it, (just) for the hell of (doing) it.* por qué = why.* por razones + Adjetivo = for + Nombre + purposes.* por razones de = for the sake of.* por razones de seguridad = for security reasons, for safety reasons.* por razones éticas = on moral grounds.* por razones morales = on moral grounds.* por razones personales = for personal reasons.* por + Reflexivo + cuenta = for + Reflexivo.* por rencor = out of spite.* por respeto a = out of respect for, out of consideration for.* por rumores = grapevine.* por rutina = routinely.* por sacos = by the sackful.* por satélite = satellite-based.* por segunda vez = a second time, the second time around, a second time around.* por seguridad = for safety reasons.* por semana = per week.* por separado = at different times, in isolation, separately, singly.* por ser + Adjetivo = as being + Adjetivo.* por sexo = along gender lines.* por si = in the chance that.* por si acaso = in case of, on the off chance, just in case, on spec, for good measure.* por si casualidad = in the chance that.* por si era poco = for good measure.* por si fuera poco = to boot, for good measure, to add insult to injury, to add salt to injury, to rub salt in the wound.* por si hace falta consultarlo en el futuro = for future reference.* por si las moscas = just in case, on spec.* por sí mismo = for its/their own sake, in itself, in + Posesivo + own right, itself, unto + Reflexivo, in and of + Reflexivo.* por sí mismos = in themselves.* por simple curiosidad = (just) as a mater of interest, just out of interest.* por si sirve de algo = for what it's worth [FWIW].* por sí solo = by itself, for its/their own sake, on its own, in and of + Reflexivo, in itself.* por sí solos = by themselves, in themselves.* por si + tener + suerte = on spec.* por sorpresa = unawares.* por su cuenta y riesgo = at + Posesivo + own risk.* por suerte = luckily, fortunately, happily.* por suerte o por desgracia = for better or (for) worse, by luck or misfortune.* por su naturaleza = by + Posesivo + nature.* por su papel = in its role.* por su parte = in + Posesivo + own right.* por su propia voluntad = of its own accord.* por su propio derecho = in + Posesivo + own right.* por supuesto = of course, surely, to be sure, certainly.* ¡por supuesto que no! = heaven forbid, heaven forbid.* por suscripción = subscriber + Nombre.* por su volatilidad = mercurially.* por su volubilidad = mercurially.* por tanto = consequently, ergo, so, then, thereby, therefore, thus, it follows that.* por teléfono = on the telephone, by tele(phone), over the phone, over the telephone.* por temas = topically.* por temor a = for fear of/that.* por temor a represalias = under duress.* por término medio = on average.* por toda la ciudad = citywide [city-wide].* por toda la Internet = Internet-wide.* por toda la nación = nationwide [nation-wide].* por toda la provincia = province-wide.* por toda la vida = lifetime [life-time].* por todas las instituciones oficiales = government-wide.* por todas partes = all over the place, everywhere, widely, all around, far and wide.* por toda una vida = lifetime [life-time].* por todo = all over, throughout, all the way through.* por todo el campus universitario = campus-wide [campuswide].* por todo el continente = continent-wide.* por todo el distrito = district-wide [districtwide].* por todo el gobierno = government-wide.* por todo el mundo = worldwide [world-wide], around the world, across the globe, around the globe, across the world, around the planet, the world over.* por todo el planeta = across the planet, planet-wide.* por todo el servicio = service-wide.* por todo lo alto = grandly, on a grand scale.* por todo + Lugar = up and down + Lugar.* por todo + Nombre de Lugar = across + Nombre de Lugar.* por todos conocido = well-known.* por todos lados = left, right and centre, far and wide.* por todos los medios = by all means.* por todos sitios = everywhere.* por triplicado = in triplicate.* por trueque = in kind.* por turnos = on a rotating basis, on a rota basis, on a rota system, on a rota.* por última vez = for the last time, one last time.* por último = finally, last, lastly, ultimately.* por último pero no menos importante = last but not least.* por una lado... por otro = at one end... at the other.* por unanimidad = unanimously.* por una parte = on the one hand, on the one side.* por un gran margen = by a huge margin.* por un gustazo, un trancazo = a kingdom for a kiss.* por unidad = per unit.* por un lado = for one, on the one hand, on the one side.* por un lado entra + Nombre + y por otro sale + Nombre = in go + Nombre + at one end, and out come + Nombre + at the other.* por un momento = for a moment.* por uno mismo = on + Posesivo + own, for + Reflexivo.* por unos momentos = for a few moments, for a short time.* por uno solo = solo.* por un período de tiempo limitado = on a short-term basis.* por un tiempo = for a time.* por un tiempo indefinido = for an indefinite time to come, for indefinite time.* por valor de + Cantidad = amounting to + Cantidad.* por varias razones = for a variety of reasons, for a number of reasons.* por varios motivos = for a number of reasons.* por venganza = out of spite.* por voluntad propia = voluntarily.* quedar por ver = remain + to be seen.* tirar dinero y esfuerzo por la borda = be money and effort down the drain.* transporte por tierra = land transport.* utilizar por primera vez = pioneer.* venta al por mayor = wholesaling.* * *A en relaciones causalesB segúnC ¿por qué?D en locucionesE en expresiones concesivasF1 en expresiones de modo2 indicando el medio3 EducaciónG1 en relaciones de proporción2 en multiplicacionesH1 en relaciones de sustitución etc2 por ejemploI comoA al expresar finalidad, objetivoB indicando consideración, favorC indicando inclinación, elecciónD en busca deE en lo que respecta aF indicando una situación pendienteG estar porA indicando lugar de acceso, salidaBC expresando lugar determinadoD indicando extensiónA expresando tiempo aproximadoB indicando una ocasiónC duranteA (en relaciones causales) because ofhe puesto esto aquí por el gato I've put this here because of the catnunca se lo dijo por miedo a perderla he never told her out of fear of losing her o because he was afraid of losing hereso te pasa por crédulo that's what you get for being (so) gulliblelo conseguimos por él we got it thanks to himella es así por naturaleza she's like that by naturelo hace por necesidad he does it out of necessityno se acabó por falta de dinero it wasn't finished for o because of o owing to lack of moneyel final no por conocido me resulta menos triste knowing how it ends doesn't make it any less sadpor su alto contenido en proteínas because of o owing to its high protein contenttanto por su precio como por su practicidad both for its price and its practical designfue por eso por lo que no te llamé or fue por eso que no te llamé that was the reason o that was why I didn't call youprecisamente por eso no dije nada that's precisely why I didn't say anythingla muerte se produjo por asfixia he suffocated, death was caused by suffocation ( frml)éste serviría si no fuera por el color this one would do if it weren't for the colorfue elogiado por su excelente actuación he was praised for his excellent performancepor + INF for -INGme pidió perdón por haberme mentido he apologized for lying o for having lied to meB (según) frompor lo que he oído from what I've heardpor lo que parece no va a volver it seems o it would seem he's not coming backpor mi experiencia diría que … from my experience, I would say that …C ( fam):¿por? why?¿con quién vas? — con Daniel ¿por? who are you going with? — with Daniel, why? o why do you want to know?D ( en locuciones):por qué why¿por qué lloras? why are you crying?¿por qué no vienes a almorzar a casa? why don't you come to my house for lunch?por si in casellévate una muda, por si tuvieras que quedarte take a change of clothes (just) in case you have to stayE (en expresiones concesivas) por … QUE:por más que me esfuerzo me sigue saliendo mal no matter how hard I try o however hard I try, I still can't get it right(+ subj): por (muy) fácil que se lo pongan, no creo que lo sepa hacer however easy o no matter how easy they make it for him I don't think he'll be able to do itF1(en expresiones de modo): clasifícalos por tamaño classify them according to size o by sizecolóquense por orden de altura line up in order of heightpor adelantado in advancepor escrito in writing2(indicando el medio): se lo comunicaron por teléfono they told him over the phonelo dijeron por la radio they said it on the radiolo mandaron por avión/barco they sent it by air/seapor carretera by roadla conocí por la voz I recognized the o her voice, I recognized her by her voiceme enteré por un amigo I heard from o through a friendconocido por el nombre de Pancho known as Pancholo intenté por todos los medios I tried everything possible o every possible way3 ( Educación):es doctor honoris causa por Oxford he has an honorary doctorate from Oxfordun graduado en ciencias políticas por la universidad de Granada a graduate in political science from the university of GranadaG1(en relaciones de proporción): cobra $30 por clase he charges $30 a o per class120 kilómetros por hora 120 kilometers an o per hourlo venden por metro they sell it by the metertú comes por tres you eat enough for three peoplehabía un hombre por cada dos mujeres there was one man to every two womentiene tres metros de largo por uno de ancho it's three meters long by one meter wideya hemos hecho bastante por hoy we've done enough for todaylos hizo entrar uno por uno she made them come in one by one o one at a timeexaminar un escrito punto por punto to go through a document point by point(en multiplicaciones): tres por cuatro (son) doce three times four is twelve, three fours are twelveH1(en relaciones de sustitución, intercambio, representación): su secretaria firmó por él his secretary signed for him o on his behalfyo puedo ir por ti I can go for you o in your placepor toda respuesta se encogió de hombros all he did was shrug his shoulderstú podrías pasar por inglesa you could pass as English o for an Englishwomante dan uno nuevo por dos viejos they give you one new one in exchange for two old oneses senador por Canarias he's a senator for the Canary Islands2(como): por ejemplo for example¿acepta usted por esposa a Carmen? do you take Carmen to be your (lawful wedded) wife?un lugar frecuentado por muchos famosos a place frequented by many famous peoplese vieron sorprendidos por una tormenta they were caught in a sudden stormla ocupación de la fábrica por (parte de) los obreros the occupation of the factory by the workersA(al expresar finalidad, objetivo): se estaban peleando por la pelota they were fighting over the balllo hace por el dinero he does it for the moneyte lo digo por tu bien I'm telling you for your own goodpor + INF:daría cualquier cosa por verte contento I'd give anything to see you happyno entré por no molestar I didn't go in so as not to disturb him o because I didn't want to disturb himeso es hablar por hablar that's talking for the sake of talking o for the sake of itestaba ansioso por que lo escucharan he was eager for them to listen to himrecemos por que lleguen a un acuerdo let's pray that they'll come to an agreementsiguieron luchando por que se hiciera justicia they continued fighting for justice to be doneB(indicando consideración, favor): haría cualquier cosa por ti I'd do anything for youintercede por nosotros intercede for uspor mí no lo hagas don't do it just for me o for my sakeC(indicando inclinación, elección): su amor por la música her love of musicdemostró gran interés por el cuadro he showed great interest in the paintingno siento nada por él I don't feel anything for himopté por no ir I chose not to govotó por ella he voted for her¿por la afirmativa? all those in favor?se manifestaron por el derecho al aborto they demonstrated for the right to abortionestar por algn ( fam); to be crazy about sbD(en busca de): salió/fue poror ( Esp) a por pan he went (out) for some bread, he went (out) to get some breadE(en lo que respecta a): por mí no hay inconveniente I don't mindque haga lo que le dé la gana, por mí … let him do what he likes, as far as I'm concerned …F (indicando una situación pendiente) por + INF:tengo toda la casa por limpiar I've got the whole house to cleanestos cambios aún están por hacer these changes have still not been made o are yet to be madeG( AmL) estar por + INF (estar a punto de): deben de estar por llegar they should be arriving any minutela leche está por hervir the milk's about to boilA(indicando lugar de acceso, salida, trayectoria): entró por la ventana he came in through the windowsal por aquí go out this wayel acceso al edificio es por la calle Lamas you enter the building from Lamas Streetel piano no va a pasar por la puerta the piano won't go through the doorse cayó por la escalera he fell down the stairssubieron por la ladera este they went up by the east face¿el 121 va por (la) Avenida Rosas? does the 121 go along Rosas Avenue?fuimos por el camino más largo we took the longer routeno vayas por ahí que te vas a perder don't go that way, you'll get lost¿por dónde has venido? which way did you come?¿puedes pasar por la tintorería? could you call in at o drop by the drycleaner's?B(expresando lugar indeterminado): está por ahí he's over there somewhere¿por dónde está or queda el restaurante? whereabouts is the restaurant?viven por el sur/por mi barrio they live in the south somewhere/around my areahace mucho que no lo vemos por aquí we haven't seen him around here for ages¿qué tal te fue por Londres? how did you get on in London?C(expresando lugar determinado): corta por aquí cut herevoy por la página 15 I'm up to o I'm on page 15empieza por el principio start at the beginningagárralo por el mango hold it by the handleD(indicando extensión): lo he buscado por todos lados or por todas partes I've looked everywhere for itla epidemia se extendió por todo el país the epidemic spread throughout the (whole) countryestuvimos viajando por el norte de Francia we were traveling around o in the North of Francefuimos a caminar por la playa we went for a walk along the beachpasa un trapo por el piso give the floor a quick wipeA(expresando tiempo aproximado): por aquella época at that timepor aquel entonces vivían en Pozuelo at that time they were living in Pozuelosucedió por allá por 1960 it happened some time back around 1960B ( Esp) (indicando una ocasión) forme lo regalaron por mi cumpleaños they gave it to me for my birthdaypor Semana Santa pensamos ir a Londres we're thinking of going to London for EasterC (durante) forpor los siglos de los siglos for ever and everno se lo confío ni por un minuto I wouldn't trust him with it for a minutepuede quedar así por el momento or por ahora it can stay like that for the time being o for now* * *
por preposición
1 ( causa) because of;◊ por falta de dinero because of o owing to lack of money;
por naturaleza by nature;
por necesidad out of necessity;
por eso no dije nada that's why I didn't say anything;
fue por eso que no te llamé that was why I didn't call you;
si no fuera por mi hijo … if it wasn't for my son …;
me pidió perdón por haberme mentido he apologized for lying o for having lied to me
2 ( en locs)
no dijo por qué he didn't say why;
¿por qué no vienes conmigo? why don't you come with me?;
por si in case;
por si no entiende in case he doesn't understand;
See Also→ acaso 2, mosca
3 ( en expresiones concesivas):◊ por más que me esfuerzo however hard o no matter how hard I try;
por (muy) fácil que sea however easy o no matter how easy it is
4a) ( modo):
por adelantado in advance;
por escrito in writingb) ( medio):
lo dijeron por la radio they said it on the radio;
por avión by air;
la conocí por la voz I recognized her by her voice;
me enteré por un amigo I heard from o through a friend
5a) ( proporción):◊ cobra $30 por clase he charges $30 a o per class;
120 kilómetros por hora 120 kilometers an o per hour;
por metro/docena by the meter/dozen;
tú comes por tres you eat enough for three people;
tiene tres metros de largo por uno de ancho it's three meters long by one meter wide;
uno por uno one by one;
See Also→ ciento sustantivo masculino bb) ( en multiplicaciones):
6
◊ su secretaria firmó por él his secretary signed for him o on his behalf;
pasa por inglesa she passes for an Englishwomanb) ( como):
7 ( introduciendo el agente) by;
1 (finalidad, objetivo):
lo hace por el dinero he does it for the money;
no entré por no molestarlo I didn't go in because I didn't want to disturb him;
por que + subj (here por que can also be written porque): estaba ansioso por que lo escucharan he was eager for them to listen to him
2 (indicando inclinación, elección):
no siento nada por él I don't feel anything for him;
votó por ella he voted for her
3 ( en busca de): salió/fue por or (Esp) a por pan he went (out) for some bread, he went (out) to get some bread
4 ( en lo que respecta a):◊ por mí que haga lo que quiera as far as I'm concerned, he can do what he likes
5 (esp AmL) estar por + inf ( estar a punto de) to be about to + inf;
deben (de) estar por llegar they should be arriving any minute
1a) ( lugar):
sal por aquí go out this way;
se cayó por la escalera he fell down the stairs;
¿el 121 va por (la) Avenida Rosas? does the 121 go along Rosas Avenue?;
¿por dónde has venido? which way did you come?;
está por ahí he's over there somewhere;
¿por dónde está el hotel? whereabouts is the hotel?;
viven por mi barrio they live around my area;
voy por la página 15 I'm up to o I'm on page 15;
empieza por el principio start at the beginning;
agárralo por el mango hold it by the handle
◊ viajamos por el norte de Francia we traveled around o in the North of France;
ver tb dentro, fuera, encima, etc
2 ( tiempo) for;
por el momento or por ahora for the time being, for now;
ver tb mañana, tarde, noche
3 (Esp) ( ocasión) for;
por preposición
1 (autoría) by: está escrito por mí, it was written by me
2 (camino, lugar) through: viajamos por Castilla, we travelled round Castilla
3 (medio) lo enviaron por avión, they sent it by plane
me enteré por el periódico, I read about it in the newspaper
4 (motivo, causa) because of
por tu culpa, because of you
(en favor de) for: hazlo por ellos, do it for their sake
por la libertad, for freedom
5 (en torno a) por San Juan, near Saint John's Day
6 (durante) por la mañana/noche, in the morning/at night
por el momento, for the time being
7 (a través) entramos por la puerta, we got in through the door
miramos por la ventana, we looked out (of) the window
pasamos por la ciudad, we went through the town
8 (sobre, por encima de) cruzaremos por el puente, we'll cross the bridge
9 (delante de) paso todos los días por tu casa, I go by your house every day
10 (a cambio de) for: te doy mi helado por tu yogur, I'll swap you my ice-cream for your yoghurt
11 (en una distribución, cálculo) por cabeza, a head, per person
mil pesetas por hora, a thousand pesetas per hour
dos mil revoluciones por minuto, two thousand revolutions per minute
12 (en una multiplicación) dos por dos, cuatro, two times two is four
un diez por ciento, ten per cent
13 (con infinitivo) in order to, so as to
trabajar por trabajar, to work for the sake of it
♦ Locuciones: por así decirlo, so to speak
por más/mucho que..., no matter how...
por qué, why
' por' also found in these entries:
Spanish:
A
- abogar
- abonar
- abonarse
- abotargada
- abotargado
- abuelo
- acabar
- acaso
- accidente
- acercarse
- acertar
- aclamación
- acomplejada
- acomplejado
- acomplejarse
- acoquinar
- acostumbrar
- actual
- adelantada
- adelantado
- adivinar
- admitir
- adoración
- aérea
- aéreo
- afanarse
- afectada I
- afectado
- afición
- agradecer
- aguantar
- ahí
- ahogada
- ahogado
- ahora
- ahorcarse
- ahorrar
- aire
- alegrarse
- algo
- allá
- allí
- almacén
- alquiler
- alta
- alto
- aludida
- aludido
- amarga
English:
A
- aback
- ablaze
- about
- above
- absence
- absorb
- accident
- accidentally
- acclaim
- accompany
- accord
- accordingly
- account
- accustom
- actual
- actually
- add to
- advocate
- after
- afternoon
- again
- against
- air
- airmail
- alert
- allowance
- alone
- alphabetically
- alternately
- amble
- amends
- amok
- angry
- annihilate
- annoy
- answer for
- answering service
- antipathy
- anxious
- anywhere
- apologetic
- apologize
- appal
- appall
- apparently
- appearance
- appease
- appointment
- appreciate
* * *por prep1. [indica causa] because of;llegó tarde por el tráfico she was late because of the traffic;lo hizo por amor he did it out of o for love;me disculpé por llegar tarde I apologized for arriving late;miré dentro por simple curiosidad I looked inside out of pure curiosity;accidentes por conducción temeraria accidents caused by reckless driving;muertes por enfermedades cardiovasculares deaths from cardiovascular disease;no quise llamar por la hora (que era) I didn't want to call because of the time;cerrado por vacaciones/reformas [en letrero] closed for holidays/alterations;por mí no te preocupes don't worry about me;Espfue por eso por lo que tuvimos tantos problemas, Am [m5] fue por eso que tuvimos tantos problemas that's why we had so many problems;eso te pasa por (ser tan) generoso that's what you get for being so generous;la razón por (la) que dimite the reason (why) she is resigning;¿por qué? why?;¿por qué no vienes? why don't you come?;¿por qué lo preguntas? – por nada why do you ask? – no reason;Fam¿por? why?;por si in case;por si se te olvida in case you forget2. [indica indicio]por lo que me dices/lo que he oído no debe de ser tan difícil from what you say/what I've heard, it can't be that difficult;por lo que tengo entendido, viven juntos as I understand it, they live together, my understanding is that they live together;por lo visto, por lo que se ve apparently3. [indica finalidad] (antes de infinitivo) (in order) to;* * *prp1 motivo for, because of;lo hace por mí he does it for me;lo hizo por amor she did it out of o for love;luchó por sus ideales he fought for his ideals;por miedo a ofenderle for fear of upsetting her;vino por verme he came to see me2 medio by;por avión by air;por correo by mail, Brtb by post3 tiempo:por un año/un segundo for a year/a second;por la mañana in the morning;por Navidad around Christmas:por la calle down the street;por un tunel through a tunnel;por aquí this way5 posición aproximada around, about;está por aquí it’s around here (somewhere);vive por el centro de la ciudad she lives somewhere around the center of town6 cambio:por cincuenta pesos for fifty pesos;por cabeza each, a head:por hora an o per hour;dos por dos two times two;¿por qué? why?;por el que … the reason why …;esa factura aún está por pagar that invoice still has to be paid;tomar por esposa marry;por difícil que sea however difficult it might be* * *por prep1) : for, duringse quedaron allí por la semana: they stayed there during the weekpor el momento: for now, at the moment2) : around, duringpor noviembre empieza a nevar: around November it starts to snowpor la mañana: in the morning3) : around (a place)debe estar por allí: it must be over therepor todas partes: everywhere4) : by, through, alongpor la puerta: through the doorpasé por tu casa: I stopped by your housepor la costa: along the coast5) : for, for the sake oflo hizo por su madre: he did it for his mother¡por Dios!: for heaven's sake!6) : because of, on account ofllegué tarde por el tráfico: I arrived late because of the trafficdejar por imposible: to give up as impossible7) : per60 millas por hora: 60 miles per hourpor docena: by the dozen8) : for, in exchange for, instead ofsu hermana habló por él: his sister spoke on his behalf9) : by means ofhablar por teléfono: to talk on the phonepor escrito: in writing10) : as forpor mí: as far as I'm concerned11) : timestres por dos son seis: three times two is six12) según: from, according topor lo que dices: judging from what you're telling me13) : as, forpor ejemplo: for example14) : byhecho por mi abuela: made by my grandmotherpor correo: by mail15) : for, in order tolucha por ganar su respeto: he struggles to win her respectestar por : to be about topor ciento : percentpor favor : pleasepor lo tanto : therefore, consequently¿por qué? : why?por... que : no matter howpor mucho que intente: no matter how hard I trypor si orpor si acaso : just in case* * *por prep1. (a través de) through2. (la calle) along / down3. (indica camino) via / by6. (a causa de) because of7. (a fin de) to / in order to8. (indica el autor) by9. (en favor o defensa de) for10. (multiplicado) times11. (a cambio de) for12. (en vez de) instead ofir por / ir a por to fetch¡ve a por mis zapatillas, por favor! fetch my slippers, please!por lo general generally / usuallypor si... in case...¿por qué? why? -
8 deber
m.duty.los derechos y los deberes de los ciudadanos citizens' rights and dutiesElla tiene el deber de cuidarla She has the obligation to take care of herv.1 to owe.deber algo a alguien to owe somebody something, to owe something to somebody¿qué o cuánto le debo? how much is it?Esa pobre mujer debe desde hace mucho That poor woman owes since long beforeEsa mujer debe mil dólares That woman owes one thousand dollars.2 to have to, to be bound to, to have got to, to must.Ella debe cuidar de María She has to take care of Mary.3 to be supposed to.* * *1 (estar obligado a algo) to owe2 (dinero, cosa) to owe► auxiliar1 (obligación presente) must, have to, have got to2 (obligación pasada) should, ought to3 (obligación futura) must, have to, have got to4 (obligación moral) should, ought to1 (ser consecuencia) to be due (a, to)2 (tener una obligación) to have a duty (a, to)1 (obligación) duty, obligation1 (escolares) homework sing\cumplir con su deber to do one's dutyhacer los deberes to do one's homework* * *1. noun m. 2. verb1) must2) ought to, should3) to owe* * *1.VT [+ dinero, explicación, respeto] to owe¿qué le debo? — [en bares, tiendas] how much (is it)?, how much do I owe you?
todo lo que he conseguido se lo debo a mi padre — I have my father to thank for everything I have achieved, I owe everything I have achieved to my father
2. VI1) + infin[obligación]como debe ser — as it ought to o should be
debería cambiarse cada mes — it ought to o should be changed every month
habrías debido traerlo — you ought to have o should have brought it
debíamos haber salido ayer — we were to have o should have left yesterday
2) + infin[suposición]debe (de) ser así — it must be like that, that's how it must be
no debía (de) andar lejos de los 200.000 libros — it can't have been far off 200,000 books
3.See:* * *I 1.verbo transitivoa) < dinero> to owe¿cuánto se debe? — how much do I/we owe you?
b) <favor/visita/explicación> to owe2.deber v aux1) ( expresando obligación)deber + inf: debes decírselo you have to o you must tell her; deberías or debías habérselo dicho you ought to have o you should have told her; la trató respetuosamente, como debe ser he treated her with respect, as he should; no debes usarlo you are not to o you must not use it; no se debe mentir you mustn't tell lies; no deberías haberlo dejado solo — you shouldn't have left him alone
2) (expresando suposición, probabilidad)a)deber (de) + inf: deben (de) ser más de las cinco it must be after five o'clock; deben (de) haber salido they must have gone out; debe (de) estar ganando mucho — she/he must be earning a lot
b) ( en frases negativas)3.deberse v pron1) ( tener su causa en)deberse a algo: se debió a un fallo humano it was caused by o was due to human error; todo se debe a que no estudia it's all due o down to the fact that she doesn't study; ¿a qué se debe este escándalo? — what's all this racket about?
IIel artista se debe a su público — an artist has a duty to his/her public
1) ( obligación) dutycumplió con su deber — he carried out o did his duty
2) deberes masculino plural ( tarea escolar) homework, assignment (AmE)¿has hecho los deberes? — have you done your homework?
* * *I 1.verbo transitivoa) < dinero> to owe¿cuánto se debe? — how much do I/we owe you?
b) <favor/visita/explicación> to owe2.deber v aux1) ( expresando obligación)deber + inf: debes decírselo you have to o you must tell her; deberías or debías habérselo dicho you ought to have o you should have told her; la trató respetuosamente, como debe ser he treated her with respect, as he should; no debes usarlo you are not to o you must not use it; no se debe mentir you mustn't tell lies; no deberías haberlo dejado solo — you shouldn't have left him alone
2) (expresando suposición, probabilidad)a)deber (de) + inf: deben (de) ser más de las cinco it must be after five o'clock; deben (de) haber salido they must have gone out; debe (de) estar ganando mucho — she/he must be earning a lot
b) ( en frases negativas)3.deberse v pron1) ( tener su causa en)deberse a algo: se debió a un fallo humano it was caused by o was due to human error; todo se debe a que no estudia it's all due o down to the fact that she doesn't study; ¿a qué se debe este escándalo? — what's all this racket about?
IIel artista se debe a su público — an artist has a duty to his/her public
1) ( obligación) dutycumplió con su deber — he carried out o did his duty
2) deberes masculino plural ( tarea escolar) homework, assignment (AmE)¿has hecho los deberes? — have you done your homework?
* * *deber11 = duty [duties, -pl.], obligation.Ex: Organisations often expect an information officer or librarian to prepare such abstracts as are necessary, in addition to performing various other information duties.
Ex: At the same time, the Library acknowledges its obligation to cooperate with major abstracting and indexing services to build a comprehensive national bibliographic data base.* consciente de los deberes de Uno = dutiful.* cumplir (con) un deber = discharge + duty.* deber ciudadano = civic duty.* deber cumplido = duty accomplished.* deberes = homework, school tasks, homework assignment, school work [schoolwork], class assignment, course assignment, student assignment.* deber familiar = familial duty.* deber moral = moral duty.* deber profesional = professional duty.* hacer el deber de Uno = do + Posesivo + part.* hacer los deberes = do + homework.* incumplimiento del deber = neglect of duty, breach of duty.* más allá del deber = beyond the call of duty.* negligencia en el cumplimiento del deber = dereliction of duty.* no hacer los deberes = be asleep at the wheel.* sentido del deber = sense of duty.* tener el deber de = have + a responsibility to.* tener un deber que cumplir con = have + a responsibility to.deber22 = must, ought to, owe.Ex: Even the same collection some years on will have altered, and the device, in order to remain effective, must evolve in keeping with the development of the collection.
Ex: Early in its discussions the Working Group concluded that the implementation of an international authority system ought to follow a phased approach.Ex: DOBIS/LIBIS can then tell which borrowers owe the library money.* debe por lo tanto deducirse que = it must therefore follow that.* debe por lo tanto esperarse que = it must therefore follow that.* debe por lo tanto ser lógico que = it must therefore follow that.* debe por lo tanto ser una consecuencia lógica que = it must therefore follow that.* deber haber ocurrido antes = be long overdue.* debería existir = there + ought to be.* debería haber = there + ought to be.* debería(n) = should.* deber pagarse = be payable.* deber pensarse = thought + must be given.* deber prestar atención = warrant + consideration.* deberse = be due.* deberse a = be due to, be caused by, be attributable to, boil down to.* deber una multa = owe + fine.* deber + Verbo = be + to be + Verbo.* debe ser + Participio = be to be + Participio.* estar haciendo algo que no se debe = be up to no good, get up to + no good.* mérito + deberse a = credit + be due to, credit + go to, be to the credit of.* multa que se debe = unpaid fine.* no actuar como se debe = be remiss.* no cumplir con + Posesivo + deber = be remiss.* no deber nada = pay + Posesivo + dues.* no debes juzgar un libro por el color de sus pastas = don't judge a book by its cover, don't judge a book by its cover.* * *vt1 ‹dinero› to owele deben 15.000 pesos/dos meses de sueldo they owe her 15,000 pesos/two months' salaryquieren que les paguen lo que se les debe they want to be paid what they are due o what is owing to themno le debo nada a nadie I don't owe anything to anyone¿cuánto or ( fam) qué se debe? how much o what do I/we owe you?te debo las entradas de ayer I owe you for the tickets from yesterday2 ‹favor/visita/explicación› to owele debo la vida I owe her my lifetodavía le debo el regalo de cumpleaños I still owe him o haven't given him a birthday presentme debe carta ella a mí she owes me a letter, it's her turn to write to meles debes respeto y obediencia you owe them respect and obedienceEspaña le debe mucho al Islam Spain owes a great debt to Islamesta victoria se la debo a mi entrenador I have my coach to thank for this victory¿a qué debo este honor? to what do I owe this honor?■A (expresando obligación) deber + INF:debes decírselo you have to o you must tell herdeberías or debías habérselo dicho you ought to have o you should have told herdeberás decírselo you will have to tell herdebería or debiera darte vergüenza you ought to be o you should be ashamed of yourselfla trató cortés y respetuosamente, como debe ser he treated her with courtesy and respect, as he shouldno debes usarlo sin antes pedir permiso you are not to o you must not use it without asking firstno se debe mentir you mustn't tell liesno deberías or debías haberlo dejado solo or no debiste dejarlo solo you shouldn't have left him aloneB (expresando suposición, probabilidad)1 deber ( DE) + INF:ya deben (de) ser más de las cinco it must be after five o'clock¡debes (de) estar muriéndote de hambre! you must be starving!deben (de) haber salido they must have gone outnos hemos debido (de) cruzar we must have passed each otherdebe (de) estar ganando mucho más que eso she must be earning a lot more than thatle debe (de) doler mucho it must be very painfulésos debieron (de) ser or deben (de) haber sido momentos muy duros that must have been a very difficult timehas debido (de) perderlo or debes (de) haberlo perdido you must have lost it2(en frases negativas): no deben (de) saber del accidente, si no habrían vuelto they can't know about the accident or they would have come back¿por qué no ha llamado? — no debe (de) haber podido why hasn't he phoned? — he obviously hasn't been able tola conferencia fue en francés, no deben (de) haber entendido nada the lecture was in French, I bet they didn't understand a word o they can't have understood a wordno les debe haber interesado or no les debió interesar they can't have been interested o presumably, they weren't interested■ deberseA (tener su causa en) deberse A algo:el retraso se debe al mal tiempo the delay is due to the bad weatherel accidente se debió a un fallo humano the accident was caused by o was due to human error¿a qué se debe este escándalo? what's all this racket about?¿a qué se debe tan agradable sorpresa? to what do I owe such a pleasant surprise?B «persona» (tener obligaciones hacia) deberse A algn; to have a duty TO sbel artista se debe a su público an artist has a duty to his or her publicme debo antes que nada a mis pacientes my first responsibility o duty is to my patientsme debo a mis electores I have a duty to the people who voted for meA (obligación) dutycumplió con su deber he carried out o did his dutyfaltó a su deber he failed in his duty, he failed to do his dutyel deber del soldado para con su patria a soldier's duty to his countryvotar es un derecho y un deber del cuidadano voting is the right and duty of every citizentengo el triste deber de comunicarles el fallecimiento de … ( frml); it is my sad duty to inform you of the death of …es un deber de conciencia ayudarlos I feel morally bound to help them¿has hecho los deberes? have you done your homework?nos ponen or mandan muchos deberes they set us a lot of homework* * *
deber 1 ( conjugate deber) verbo transitivo ‹dinero/favor/explicación› to owe;
deber v aux
1 ( expresando obligación):
no debes usarlo you must not use it;
deberías or debías habérselo dicho you ought to have o you should have told her;
no se debe mentir you mustn't tell lies;
no deberías haberlo dejado solo you shouldn't have left him alone
2 (expresando suposición, probabilidad):
deben (de) haber salido they must have gone out;
debe (de) estar enamorado she/he must be in love;
no deben (de) saber la dirección they probably don't know the address;
no les debe (de) interesar they can't be interested
deberse verbo pronominal
1 ( tener su causa en) deberse a algo to be due to sth;
¿a qué se debe este escándalo? what's all this racket about?
2 [ persona] ( tener obligaciones hacia) deberse a algn to have a duty to sb
deber 2 sustantivo masculino
1 ( obligación) duty;◊ cumplió con su deber he carried out o did his duty
2
deber 1 sustantivo masculino
I duty: deberá cumplir con su deber, she must do her duty
II Educ deberes, homework sing
deber 2
I verbo transitivo
1 (tener una deuda) to owe: me debe una disculpa, he owes me an apology
le debe mucho a su entrenador, he owes a lot to his trainer
2 (+ infinitivo: estar obligado a) must, to have to: debe tomar el medicamento, he must take the medicine
debía hacerlo, I had to do it
ya debería estar aquí, he ought to be here‚ ¡debería darte vergüenza!, you should be ashamed of yourself! o shame on you! ➣ Ver nota en must 3 (para dar un consejo) should: deberías estar presente, you should be present
II verbo intransitivo ( deber + de + infinitivo: ser posible) (positivo) must: debe de haberlo oído en alguna parte, he must have heard it from somewhere
(negativo) can not: debe de estar dormido, he must be asleep
todavía no deben de haber llegado, they can't have arrived yet
' deber' also found in these entries:
Spanish:
carga
- hacer
- imponerse
- incumplir
- incumplimiento
- obligación
- alto
- ciudadano
- cometido
- cumplimiento
- cumplir
- inexcusable
- ir
- satisfacción
- sentido
English:
accomplishment
- avoid
- before
- carry out
- civic
- discharge
- do
- duck
- duty
- immune
- job
- meet
- must
- need
- neglect
- ought
- owe
- service
- should
- suppose
- want
- bound
- call
- well
* * *♦ nm[obligación] duty;mi deber es ayudar it is my duty to help;es mi deber intentar detenerle it is my duty to try to stop him;cumplir con el deber to do one's duty;faltarás a tu deber si no acudes a la reunión you will be failing in your duty if you don't come to the meeting;los derechos y los deberes de los ciudadanos citizens' rights and duties;mantener la ciudad limpia es deber de todos keeping the city tidy is everyone's responsibility;tiene un gran sentido del deber she has a great sense of duty;tengo el triste deber de comunicarles la aparición del cuerpo de su hijo it is my sad duty to inform you that your son's body has been found♦ deberes nmpl[trabajo escolar] homework;hacer los deberes to do one's homework;nos han mandado muchos deberes para el fin de semana they've set o given us a lot of homework for the weekend♦ vt1. [adeudar] to owe;deber algo a alguien to owe sb sth, to owe sth to sb;¿qué se debe? how much is it?, how much does it come to?;¿qué te debo del pan y la leche? what do I owe you for the bread and milk?;me deben medio millón de pesos they owe me half a million pesos;me debes una cena you owe me a meal out2. [moralmente] to owe;te debo la vida I owe you my life;este éxito se lo debo a mis compañeros I owe this success to my colleagues, I have my colleagues to thank for this success;creo que te debo una explicación I think I owe you an explanation;debemos mucho a nuestros padres we owe our parents a lot;no le debo nada a nadie I don't owe anybody anything;Formal¿a qué debemos el honor de su visita? to what do we owe the pleasure of your visit?;Famdeber una a alguien to owe sb one;te debo una, compañero I owe you one, mate♦ videberían abolir esa ley they ought to o should abolish that law;debes dominar tus impulsos you must o should control your impulses;debería darles vergüenza they ought to be ashamed;no deberías fumar tanto you shouldn't smoke so much;no debes decir mentiras you mustn't o shouldn't tell lies;no debiste insultarle you shouldn't have insulted her;Famuna película como debe ser a proper film, a film like films were meant to be2. [expresa posibilidad]el tren debe de llegar alrededor de las diez the train should arrive at about ten;deben de haber llegado ya a casa they must o should be home by now;deben de ser las diez it must be ten o'clock;no debe de ser muy mayor she can't be very old;no debe de hacer mucho frío it can't be very o that cold;debe de ser extranjero he must be a foreigner;debes de estar cayéndote de sueño you must be exhausted;debo haberlo dejado en casa I must have left it at home* * *I m1 duty2:deberes pl homework sgII v/t owe;deber a alguien 500 pesos owe s.o. 500 pesosIII v/i1 en presente must, have to;debo llegar a la hora I must be on time, I have to be on time;no debo llegar tarde I mustn’t be late2 en pretérito should have;debería haberme callado I should have kept quiet3 en futuro will have to;deberán terminar imediatamente they must finish o they will have to finish immediately4 en condicional should;¿qué debería hacer? what should I do?;no deberías hacer eso you shouldn’t do that;debería ser lo suficientemente largo that should be long enough:debe de hacer frío it must be cold;debe de tener quince años he must be about 15;debe de hacer poco que viven aquí they can’t have lived here for long;ya deben de haber llegado they must o should have arrived by now* * *deber vt: to owedeber v aux1) : must, have todebo ir a la oficina: I must go to the office2) : should, ought todeberías buscar trabajo: you ought to look for workdebe ser mexicano: he must be Mexican* * *deber2 vb1. (dinero, favor, etc) to owete debo 1.000 pesetas I owe you 1,000 pesetas2. (estar obligado en presente) must / to have to3. (estar obligado en condicional) should / ought to -
9 time
1. noun1) (the hour of the day: What time is it?; Can your child tell the time yet?) hora2) (the passage of days, years, events etc: time and space; Time will tell.) tiempo3) (a point at which, or period during which, something happens: at the time of his wedding; breakfast-time.) momento; hora4) (the quantity of minutes, hours, days etc, eg spent in, or available for, a particular activity etc: This won't take much time to do; I enjoyed the time I spent in Paris; At the end of the exam, the supervisor called `Your time is up!') tiempo5) (a suitable moment or period: Now is the time to ask him.) momento6) (one of a number occasions: He's been to France four times.) vez7) (a period characterized by a particular quality in a person's life, experience etc: He went through an unhappy time when she died; We had some good times together.) época, período; momentos8) (the speed at which a piece of music should be played; tempo: in slow time.) tempo
2. verb1) (to measure the time taken by (a happening, event etc) or by (a person, in doing something): He timed the journey.) cronometrar2) (to choose a particular time for: You timed your arrival beautifully!) escoger el momento de/para•- timeless- timelessly
- timelessness
- timely
- timeliness
- timer
- times
- timing
- time bomb
- time-consuming
- time limit
- time off
- time out
- timetable
- all in good time
- all the time
- at times
- be behind time
- for the time being
- from time to time
- in good time
- in time
- no time at all
- no time
- one
- two at a time
- on time
- save
- waste time
- take one's time
- time and time again
- time and again
time1 n1. tiempowhat do you do in your free time? ¿qué haces en tu tiempo libre?2. vezhow many times have you been to Italy? ¿cuántas veces has estado en Italia?3. horawhat time is it? ¿qué hora es?all the time todo el tiempo / constantementefor the time being por el momento / de momentoit's time... es hora de que...time2 vb calcular el tiempo / cronometrartr[taɪm]1 (period) tiempo2 (short period) rato3 (of day) hora■ what time is it? qué hora es?■ this time next week, we'll be on the beach la semana que viene a esta hora, estaremos en la playa■ by the time he gets here, it'll be time to go home cuando llegue él, será la hora de volver a casa4 (age, period, season) época5 (occasion) vez nombre femenino■ how many times have you been to London? ¿cuántas veces has estado en Londres?■ the last time I saw her,... la última vez que la vi,...6 (suitable moment) momento7 SMALLMUSIC/SMALL compás nombre masculino8 SMALLBRITISH ENGLISH/SMALL la hora de cerrar■ time now please! ¡hora de cerrar!9 familiar (imprisonment) condena1 (measure time) medir la duración de, calcular; (races, etc) cronometrar2 (schedule) estar previsto,-a■ the bomb was timed to explode during the parade la bomba estaba preparada para explotar durante el desfile1 veces nombre femenino plural■ 4 times 5 is 20 4 por 5 son 20, 4 veces 5 son 20\SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALL(and) about time ya era horaall the time todo el rato, todo el tiempoat all times siempreat any time en cualquier momentoat no time nuncaat one time en un tiempoat the same time al mismo tiempoat the time / at that time entoncesat times a vecesbehind the times anticuado,-abehind time tardefor the time being de momentofrom time to time de vez en cuandoin no time (at all) en seguidain time to the music al compás de la músicamany a time a menudonot to give somebody the time of day no darle a alguien ni la horaon time puntualone/two/three at a time de uno en uno/de dos en dos/de tres en trestime after time una y otra veztime's up se acabó el tiempo, ya es la horato beat time marcar el compásto be ahead of one's time adelantarse a su épocato be badly/well timed (remark) ser inoportuno,-a/oportuno,-ato give somebody a hard time ponérselo difícil a alguien, hacérselo pasar mal a alguiento have a bad time pasarlas negrasto have a good time pasarlo biento have a lot of time for somebody caerle bien alguien a unoto have no time for somebody/something no soportar a alguien/algo, no tener tiempo para alguien/algoto keep up with the times estar al díato move with the times estar al díatime and motion study estudio de productividadtime bomb bomba de relojeríatime limit límite nombre masculino de tiempo, plazo límitetime off tiempo libretime out descansotime warp salto en el tiempotime zone huso horario1) schedule: fijar la hora de, calcular el momento oportuno para2) clock: cronometrar, medir el tiempo de (una competencia, etc.)time n1) : tiempo mthe passing of time: el paso del tiemposhe doesn't have time: no tiene tiempo2) moment: tiempo m, momento mthis is not the time to bring it up: no es el momento de sacar el tema3) : vez fshe called you three times: te llamó tres vecesthree times greater: tres veces mayor4) age: tiempo m, era fin your grandparents' time: en el tiempo de tus abuelos5) tempo: tiempo m, ritmo m (en música)6) : hora fwhat time is it?: ¿qué hora es?at the usual time: a la hora acostumbradato keep time: ir a la horato lose time: atrasar7) experience: rato m, experiencia fwe had a nice time together: pasamos juntos un rato agradableto have a rough time: pasarlo malhave a good time!: ¡que se diviertan!8)at times sometimes: a veces9)for the time being : por el momento, de momentofrom time to time occasionally: de vez en cuandoin time punctually: a tiempoin time eventually: con el tiempotime after time : una y otra vezadj.• a plazos adj.• de tiempo adj.• del tiempo adj.• horario, -a adj.n.• duración s.f.• edad s.f.• espera s.f.• hora s.f.• plazo s.m.• tempo s.m.• tiempo s.m.• vez s.f.• época s.f.v.• cronometrar v.• regular v.• tomar los tiempos (Deporte) v.
I taɪm1) noun2) u (past, present, future) tiempo mas time goes by o passes — a medida que pasa el tiempo, con el paso or el correr del tiempo
at this point o moment in time — en este momento, en el momento presente
time and tide wait for no man — el tiempo pasa inexorablemente; (before n) < travel> en el tiempo
time machine — máquina f del tiempo
3) u (time available, necessary for something) tiempo mcould I have five minutes of your time? — ¿podría concederme cinco minutos?
to make time for something — hacer(se)* or encontrar* tiempo para algo
to make time — ( hurry) (AmE colloq) darse* prisa, apurarse (AmL)
I spend all my time reading/thinking — me paso todo el tiempo leyendo/pensando
it takes time to get used to the climate — lleva or toma tiempo acostumbrarse al clima
it's worth taking a little extra time over the job — vale la pena dedicarle un poco más de tiempo al trabajo
to take one's time: just take your time tómate todo el tiempo que necesites or quieras; you took your time! cómo has tardado!; to buy time ganar tiempo; to have a lot of/no time for somebody/something: I have no time for people like her no soporto a la gente como ella; I've got a lot of time for him me cae muy bien; to have time on one's hands: I had time on my hands me sobraba el tiempo; to play for time — tratar de ganar tiempo
they lived in Paris for a time/for a long time — vivieron un tiempo/mucho tiempo or muchos años en París
long time no see! — (colloq) tanto tiempo (sin verte)!
some time later they moved to Brussels — (un) tiempo después se mudaron a Bruselas, tras cierto tiempo se mudaron a Bruselas
for some considerable time o for quite some time now there have been rumors that... — hace ya bastante tiempo que se rumorea que...
in an hour's/three months'/ten years' time — dentro de una horaes meses/diez años
cooking time — tiempo m de cocción
your time's up — se te (or les etc) ha acabado el tiempo
for the time being — por el momento, de momento
to serve o (colloq) do time — cumplir una condena, estar* a la sombra (fam)
5) (in phrases)all the time — ( constantly) constantemente; ( the whole period) todo el tiempo
in time — ( early enough) a tiempo; ( eventually) con el tiempo
all in good time — cada cosa a su tiempo, todo a su debido tiempo
in no time (at all) — rapidísimo, en un abrir y cerrar de ojos, en un santiamén
6) u ( airtime) (Rad, TV) espacio m7) u c (for journey, race, task) tiempo mwhat's your fastest time over 400m? — ¿cuál es tu mejor tiempo or marca en los 400 metros?
8) u ( with respect to work)to take o (BrE also) have time off — tomarse tiempo libre
9)a) c (epoch, age) (often pl) época f, tiempo mat one time — en una época or un tiempo, en otros tiempos
in times of crisis — en épocas or tiempos de crisis
in Tudor times — en la época de los Tudor, en tiempos de los Tudor
there was a time when o time was when... — hubo un tiempo cuando...
in times to come — en el futuro, en tiempos venideros
to be ahead of one's time: he's ahead/he was ahead of his time se ha adelantado/se adelantó a su época; to be behind the times \<\<ideas\>\> ser* anticuado, estar* desfasado; \<\<person\>\> estar* atrasado de noticias (fam); to keep up with o abreast of the times — mantenerse* al día
b) u ( with respect to a person's life)that was before your time — eso fue antes de que tú nacieras (or empezaras a trabajar aquí etc)
I've seen some funny things in my time but... — he visto cosas raras en mi vida pero...
10)a) u ( by clock) hora fwhat's the time?, what time is it? — ¿qué hora es?
do you have the time? — ¿tienes hora?
the time is ten minutes to ten — son las diez menos diez minutos, son diez para las diez (AmL exc RPl)
to be able to tell the time o (AmE also) tell time — saber* (decir) la hora
British Summer Time — horario m de verano
Eastern Standard Time — ( in US) hora f de la costa atlántica
not to give somebody the time of day — no darle* a algn ni la hora
to pass the time of day (with somebody): now she never even passes the time of day with me ahora ni siquiera me saluda; we passed the time of day charlamos un ratito; (before n) time switch temporizador m; time zone — huso m horario
b) c u ( of event) hora fdo you know the times of the trains? — ¿sabes el horario de los trenes?
time FOR something/to + INF: we have to arrange a time for the next meeting tenemos que fijar una fecha y hora para la próxima reunión; is it time to go yet? ¿ya es hora de irse?; it's time you left o you were leaving es hora de que te vayas; at breakfast time — a la hora del desayuno
11) c ( point in time)at the present/this particular time — en este momento/este preciso momento
by that o this time we were really worried — para entonces ya estábamos preocupadísimos
from that time on — a partir de entonces, desde entonces
it's high time somebody did something — ya es hora or ya va siendo hora de que alguien haga algo
she's resigned, and not before time — ha renunciado, y ya era hora
my/her time has come — me/le ha llegado el momento
to die before one's time — morir* tempranamente or prematuramente
12) c (instance, occasion) vez fI've been there many a time o many times — he estado allí en numerosas ocasiones or muchas veces
nine times out of ten — en el noventa por ciento de los casos, la gran mayoría de las veces
let's leave it for another o some other time — dejémoslo para otro momento
you paid (the) last time — la última vez or la otra vez pagaste tú
for the last time: no! — por última vez no!
let's try one more time — probemos otra vez or una vez más
13) (in phrases)about time: it's about time someone told him ya es hora or ya va siendo hora de que alguien se lo diga; I've finished - and about time too! he terminado - ya era hora!; ahead of time: the first stage was completed ahead of time la primera fase se terminó antes de tiempo; any time: come any time ven cuando quieras or en cualquier momento; call me any time between nine and eleven llámame a cualquier hora entre las nueve y las once; I'd rather work for Mary any time yo prefiero trabajar para Mary, toda la vida (y cien años más); they should be here any time (now) en cualquier momento llegan, deben de estar por llegar de un momento al otro; at a time: four at a time de cuatro en cuatro or (AmL tb) de a cuatro; one at a time! de a uno!, uno por uno! or uno por vez!; I can only do one thing at a time sólo puedo hacer una cosa a la or por vez; for months at a time durante meses enteros; at the same time ( simultaneously) al mismo tiempo; ( however) (as linker) al mismo tiempo, de todas formas; at times a veces; at this time (AmE) ahora, en este momento; every time: I make the same mistake every time! siempre cometo el mismo error!; gin or whisky? - give me whisky every time! ¿ginebra or whisky? - para mí whisky, toda la vida; every o each time (as conj) ( whenever) cada vez; from time to time de vez en cuando; on time ( on schedule): the buses hardly ever run on time los autobuses casi nunca pasan a su hora or puntualmente; she's never on time nunca llega temprano, siempre llega tarde; time after time o time and (time) again — una y otra vez
14) c ( experience)to have a good/bad/hard time — pasarlo bien/mal/muy mal
have a good time! — que te diviertas (or que se diviertan etc)!, que lo pases (or pasen etc) bien!
don't give me a hard time — (esp AmE) no me mortifiques
thank you for a lovely time — gracias por todo, lo hemos pasado estupendamente
15) u ( Mus) compás mout of time — descompasado, fuera de compás
to beat/keep time — marcar*/seguir* el compás
to mark time — ( march on the spot) marcar* el paso; ( make no progress) hacer* tiempo; (before n)
time signature — llave f de tiempo
it's four times bigger — es cuatro veces más grande; (before n)
times table — tabla f de multiplicar
II
a) ( Sport) cronometrarb) ( choose time of)the demonstration was timeed to coincide with his arrival — la hora de la manifestación estaba calculada para coincidir con su llegada
[taɪm]his shot was badly timed — no calculó bien el momento en que debía chutar/disparar
1. N1) (gen) tiempo mas time goes on or by — con el (paso del) tiempo, a medida que pasa/pasaba el tiempo
•
for all time — para siempre•
Father Time — el Tiempo•
to find (the) time for sth — encontrar tiempo para algohow time flies! — ¡cómo pasa el tiempo!
•
to gain time — ganar tiempo•
half the time he's drunk — la mayor parte del tiempo está borracho•
to have (the) time (to do sth) — tener tiempo (para hacer algo)•
to make up for lost time — recuperar el tiempo perdido•
it's only a matter or question of time before it falls — solo es cuestión de tiempo antes de que caiga•
to take time, it takes time — requiere tiempo, lleva su tiempoit'll take time to get over the loss of her family — le llevará tiempo superar la pérdida de su familia
take your time! — tómate el tiempo que necesites, ¡no hay prisa!
you certainly took your time! — iro ¡no es precisamente que te mataras corriendo!
to have time on one's hands —
once you retire you'll have time on your hands — cuando te hayas jubilado, tendrás todo el tiempo del mundo
- kill time- pass the time of day with sb- play for time- be pressed for timespare, waste•
have you been here all this time? — ¿has estado aquí todo este tiempo?•
for the time being — por ahora, de momento•
a long time — mucho tiempoa long time ago — hace mucho (tiempo), hace tiempo
she'll be in a wheelchair for a long time to come — le queda mucho tiempo de estar en silla de ruedas por delante
•
in no time at all — en un abrir y cerrar de ojos•
it will last our time — durará lo que nosotros•
a short time — poco tiempo, un ratoa short time after — poco (tiempo) después, al poco tiempo
•
for some time past — de algún tiempo a esta parteafter some time she looked up at me/wrote to me — después de cierto tiempo levantó la vista hacia mí/me escribió, pasado algún tiempo levantó la vista hacia mí/me escribió
•
in a week's time — dentro de una semanain two weeks' time — en dos semanas, al cabo de dos semanas
- do timeserve3) (at work)full-time, part-time, short-time•
he did it in his own time — lo hizo en su tiempo libre or fuera de (las) horas de trabajo4) (=moment, point of time) momento m•
about time too! — ¡ya era hora!•
come (at) any time (you like) — ven cuando quierasit might happen (at) any time — podría ocurrir de un momento a otro or en cualquier momento
•
at times — a veces, a ratosat all times — siempre, en todo momento
•
to die before one's time — morir tempranonot before time! — ¡ya era hora!
•
between times — en los intervalos•
by the time he arrived — para cuando él llegóby this time — ya, antes de esto
•
to choose one's time carefully — elegir con cuidado el momento más propicio•
the time has come to leave — ha llegado el momento de irse•
at a convenient time — en un momento oportuno•
at any given time — en cualquier momento dado•
her time was drawing near — (to give birth) se acercaba el momento de dar a luz; (to die) estaba llegando al final de su vida•
it's high time you got a job — ya va siendo hora de que consigas un trabajo•
at my time of life — a mi edad, con los años que yo tengo•
at no time did I mention it — no lo mencioné en ningún momento•
now is the time to go — ahora es el momento de irse•
from that time on — a partir de entonces, desde entonces•
at one time — en cierto momento, en cierta época•
this is neither the time nor the place to discuss it — este no es ni el momento ni el lugar oportuno para hablar de eso•
at the present time — actualmente, en la actualidad•
at the proper time — en el momento oportuno•
at the same time — (=simultaneously) al mismo tiempo, a la vez; (=even so) al mismo tiempo, por otro lado•
until such time as he agrees — hasta que consienta•
at that time — por entonces, en aquel entonces, en aquella épocabide•
at this particular time — en este preciso momento5) (by clock) hora fwhat's the time? — ¿qué hora es?
the time is 2.30 — son las dos y media
"time gentlemen please!" — "¡se cierra!"
•
to arrive ahead of time — llegar temprano•
at any time of the day or night — en cualquier momento or a cualquier hora del día o de la noche•
to be 30 minutes behind time — llevar 30 minutos de retraso•
it's coffee time — es la hora del café•
it's time for the news — es (la) hora de las noticias•
let me know in good time — avíseme con anticipaciónto start in good time — partir a tiempo, partir pronto
•
have you got the (right) time? — ¿tiene la hora (exacta)?•
we were just in time to see it — llegamos justo a tiempo para verlo•
a watch that keeps good time — un reloj muy exacto•
just look at the time! — ¡fíjate qué hora es ya!, ¡mira qué tarde es!see closing, opening•
to be on time — [person] ser puntual, llegar puntualmente; [train, plane] llegar puntual6) (=era, period) tiempo m, época fin Elizabethan times — en tiempos isabelinos, en la época isabelina
what times they were!, what times we had! — ¡qué tiempos aquellos!
•
to be ahead of one's time — adelantarse a su época•
that was all before my time — todo eso fue antes de mis tiempos•
to be behind the times — [person] estar atrasado de noticias; [thing, idea] estar fuera de moda, haber quedado anticuado•
how times change! — ¡cómo cambian las cosas!•
to keep abreast of or up with the times — ir con los tiempos, mantenerse al día•
the times we live in — los tiempos en que vivimos•
in modern times — en tiempos modernos•
to move with the times — ir con los tiempos, mantenerse al díasign•
time was when... — hubo un tiempo en que...7) (=experience)to have a bad or rough or thin time (of it) — pasarlo mal, pasarlas negras
•
to have a good time — pasarlo bien, divertirse•
we have a lovely time — lo pasamos la mar de bien *big-timeto make the big time — alcanzar el éxito, triunfar
8) (=occasion) vez fI remember the time he came here — recuerdo la ocasión en que vino por aquí, me acuerdo de cuando vino por aquí
•
to carry three boxes at a time — llevar tres cajas a la vezfor weeks at a time — durante semanas enteras or seguidas
it's the best, every time! — ¡es el mejor, no hay duda!
give me beer every time! — ¡para mí, siempre cerveza!
•
the first time I did it — la primera vez que lo hice•
last time — la última vez•
many times — muchas vecesmany's the time... — no una vez, sino muchas...
•
next time — la próxima vez, a la próxima (esp LAm)•
several times — varias veces•
this time — esta vez•
at various times in the past — en determinados momentos del pasado9) (Mus) compás min 3/4 time — al compás de 3 por 4
•
to beat time — marcar el compás•
in time to the music — al compás de la música•
to keep time — llevar el compásbeat 2., 4), mark II, 2., 7)•
to get out of time — perder el compás10) (Math)it's five times faster than or as fast as yours — es cinco veces más rápido que el tuyo
11) (Mech)2. VT1) (=schedule) planear, calcular; (=choose time of) [+ remark, request] elegir el momento parathe race is timed for 8.30 — el comienzo de la carrera está previsto para las 8.30
the bomb was timed to explode five minutes later — la bomba estaba sincronizada para explotar cinco minutos más tarde
ill-timed, well-timedthe strike was carefully timed to cause maximum disruption — se había escogido el momento de la huelga para ocasionar el mayor trastorno posible
to time o.s. — cronometrarse
3.CPDtime and motion study N — estudio m de tiempos y movimientos
time capsule N — cápsula f del tiempo
time check N — (Sport) control m de tiempos
can I have a time check, please? — ¿qué hora es ahora, por favor?
time clock N — reloj m registrador, reloj m de control de asistencia
time deposit N — (US) depósito m a plazo
time difference N — diferencia f horaria
time exposure N — (Phot) exposición f
time frame N — margen m de tiempo
time fuse N — temporizador m, espoleta f graduada, espoleta f de tiempo
time lag N — (=delay) retraso m; (=lack of synchronization) desfase m
time limit N — plazo m, límite m de tiempo; (=closing date) fecha f tope
time loan N — (US) préstamo m a plazo fijo
time machine N — máquina f de transporte a través del tiempo
time management N — gestión f del tiempo
time management consultant N — consultor(a) m / f de gestión del tiempo
time management course N — curso m de gestión del tiempo
time management skills NPL — técnicas fpl de gestión del tiempo
time management training N — formación f en gestión del tiempo
time off N — (=free time) tiempo m libre
you'll have to take some time off when your wife has her operation — tendrás que tomarte unos días de vacaciones cuando operen a tu mujer
time out N — (esp US) (Sport) (also fig) tiempo m muerto
to take time out (from sth/from doing sth) — descansar (de algo/de hacer algo)
time payment N — (US) pago m a plazos
time saver N —
time sheet N — = time card
time signal N — señal f horaria
time signature N — (Mus) compás m, signatura f de compás
time slice N — fracción f de tiempo
time switch N — interruptor m horario
time trial N — (Cycling) prueba f contra reloj, contrarreloj f
* * *
I [taɪm]1) noun2) u (past, present, future) tiempo mas time goes by o passes — a medida que pasa el tiempo, con el paso or el correr del tiempo
at this point o moment in time — en este momento, en el momento presente
time and tide wait for no man — el tiempo pasa inexorablemente; (before n) < travel> en el tiempo
time machine — máquina f del tiempo
3) u (time available, necessary for something) tiempo mcould I have five minutes of your time? — ¿podría concederme cinco minutos?
to make time for something — hacer(se)* or encontrar* tiempo para algo
to make time — ( hurry) (AmE colloq) darse* prisa, apurarse (AmL)
I spend all my time reading/thinking — me paso todo el tiempo leyendo/pensando
it takes time to get used to the climate — lleva or toma tiempo acostumbrarse al clima
it's worth taking a little extra time over the job — vale la pena dedicarle un poco más de tiempo al trabajo
to take one's time: just take your time tómate todo el tiempo que necesites or quieras; you took your time! cómo has tardado!; to buy time ganar tiempo; to have a lot of/no time for somebody/something: I have no time for people like her no soporto a la gente como ella; I've got a lot of time for him me cae muy bien; to have time on one's hands: I had time on my hands me sobraba el tiempo; to play for time — tratar de ganar tiempo
they lived in Paris for a time/for a long time — vivieron un tiempo/mucho tiempo or muchos años en París
long time no see! — (colloq) tanto tiempo (sin verte)!
some time later they moved to Brussels — (un) tiempo después se mudaron a Bruselas, tras cierto tiempo se mudaron a Bruselas
for some considerable time o for quite some time now there have been rumors that... — hace ya bastante tiempo que se rumorea que...
in an hour's/three months'/ten years' time — dentro de una hora/tres meses/diez años
cooking time — tiempo m de cocción
your time's up — se te (or les etc) ha acabado el tiempo
for the time being — por el momento, de momento
to serve o (colloq) do time — cumplir una condena, estar* a la sombra (fam)
5) (in phrases)all the time — ( constantly) constantemente; ( the whole period) todo el tiempo
in time — ( early enough) a tiempo; ( eventually) con el tiempo
all in good time — cada cosa a su tiempo, todo a su debido tiempo
in no time (at all) — rapidísimo, en un abrir y cerrar de ojos, en un santiamén
6) u ( airtime) (Rad, TV) espacio m7) u c (for journey, race, task) tiempo mwhat's your fastest time over 400m? — ¿cuál es tu mejor tiempo or marca en los 400 metros?
8) u ( with respect to work)to take o (BrE also) have time off — tomarse tiempo libre
9)a) c (epoch, age) (often pl) época f, tiempo mat one time — en una época or un tiempo, en otros tiempos
in times of crisis — en épocas or tiempos de crisis
in Tudor times — en la época de los Tudor, en tiempos de los Tudor
there was a time when o time was when... — hubo un tiempo cuando...
in times to come — en el futuro, en tiempos venideros
to be ahead of one's time: he's ahead/he was ahead of his time se ha adelantado/se adelantó a su época; to be behind the times \<\<ideas\>\> ser* anticuado, estar* desfasado; \<\<person\>\> estar* atrasado de noticias (fam); to keep up with o abreast of the times — mantenerse* al día
b) u ( with respect to a person's life)that was before your time — eso fue antes de que tú nacieras (or empezaras a trabajar aquí etc)
I've seen some funny things in my time but... — he visto cosas raras en mi vida pero...
10)a) u ( by clock) hora fwhat's the time?, what time is it? — ¿qué hora es?
do you have the time? — ¿tienes hora?
the time is ten minutes to ten — son las diez menos diez minutos, son diez para las diez (AmL exc RPl)
to be able to tell the time o (AmE also) tell time — saber* (decir) la hora
British Summer Time — horario m de verano
Eastern Standard Time — ( in US) hora f de la costa atlántica
not to give somebody the time of day — no darle* a algn ni la hora
to pass the time of day (with somebody): now she never even passes the time of day with me ahora ni siquiera me saluda; we passed the time of day charlamos un ratito; (before n) time switch temporizador m; time zone — huso m horario
b) c u ( of event) hora fdo you know the times of the trains? — ¿sabes el horario de los trenes?
time FOR something/to + INF: we have to arrange a time for the next meeting tenemos que fijar una fecha y hora para la próxima reunión; is it time to go yet? ¿ya es hora de irse?; it's time you left o you were leaving es hora de que te vayas; at breakfast time — a la hora del desayuno
11) c ( point in time)at the present/this particular time — en este momento/este preciso momento
by that o this time we were really worried — para entonces ya estábamos preocupadísimos
from that time on — a partir de entonces, desde entonces
it's high time somebody did something — ya es hora or ya va siendo hora de que alguien haga algo
she's resigned, and not before time — ha renunciado, y ya era hora
my/her time has come — me/le ha llegado el momento
to die before one's time — morir* tempranamente or prematuramente
12) c (instance, occasion) vez fI've been there many a time o many times — he estado allí en numerosas ocasiones or muchas veces
nine times out of ten — en el noventa por ciento de los casos, la gran mayoría de las veces
let's leave it for another o some other time — dejémoslo para otro momento
you paid (the) last time — la última vez or la otra vez pagaste tú
for the last time: no! — por última vez no!
let's try one more time — probemos otra vez or una vez más
13) (in phrases)about time: it's about time someone told him ya es hora or ya va siendo hora de que alguien se lo diga; I've finished - and about time too! he terminado - ya era hora!; ahead of time: the first stage was completed ahead of time la primera fase se terminó antes de tiempo; any time: come any time ven cuando quieras or en cualquier momento; call me any time between nine and eleven llámame a cualquier hora entre las nueve y las once; I'd rather work for Mary any time yo prefiero trabajar para Mary, toda la vida (y cien años más); they should be here any time (now) en cualquier momento llegan, deben de estar por llegar de un momento al otro; at a time: four at a time de cuatro en cuatro or (AmL tb) de a cuatro; one at a time! de a uno!, uno por uno! or uno por vez!; I can only do one thing at a time sólo puedo hacer una cosa a la or por vez; for months at a time durante meses enteros; at the same time ( simultaneously) al mismo tiempo; ( however) (as linker) al mismo tiempo, de todas formas; at times a veces; at this time (AmE) ahora, en este momento; every time: I make the same mistake every time! siempre cometo el mismo error!; gin or whisky? - give me whisky every time! ¿ginebra or whisky? - para mí whisky, toda la vida; every o each time (as conj) ( whenever) cada vez; from time to time de vez en cuando; on time ( on schedule): the buses hardly ever run on time los autobuses casi nunca pasan a su hora or puntualmente; she's never on time nunca llega temprano, siempre llega tarde; time after time o time and (time) again — una y otra vez
14) c ( experience)to have a good/bad/hard time — pasarlo bien/mal/muy mal
have a good time! — que te diviertas (or que se diviertan etc)!, que lo pases (or pasen etc) bien!
don't give me a hard time — (esp AmE) no me mortifiques
thank you for a lovely time — gracias por todo, lo hemos pasado estupendamente
15) u ( Mus) compás mout of time — descompasado, fuera de compás
to beat/keep time — marcar*/seguir* el compás
to mark time — ( march on the spot) marcar* el paso; ( make no progress) hacer* tiempo; (before n)
time signature — llave f de tiempo
it's four times bigger — es cuatro veces más grande; (before n)
times table — tabla f de multiplicar
II
a) ( Sport) cronometrarb) ( choose time of)the demonstration was timeed to coincide with his arrival — la hora de la manifestación estaba calculada para coincidir con su llegada
his shot was badly timed — no calculó bien el momento en que debía chutar/disparar
-
10 there
there adv allí / allá / ahídon't just stand there, do something no te quedes ahí parado, haz algothere is / there are haytr[ðeəSMALLr/SMALL]1 allí, allá, ahí■ don't just sit there, do something no te quedes ahí sentado, haz algo■ it's over there, on the table está por allí, en la mesa2 (in discussion) acerca de eso\SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALLnot to be all there faltarle a uno un tornillothere and then en el momentothere is/are, etc→ link=be be{there you are aquí tienethere you go ya estáthere you go again ya empiezas otra vezthere, there vamos, venga, ya estáthere ['ðær] adv1) : ahí, allí, allástand over there: párate ahíover there: por allí, por alláwho's there?: ¿quién es?2) : ahí, en esto, en esothere is where we disagree: en eso es donde no estamos de acuerdothere pronthere comes a time to decide: llega un momento en que tiene uno que decidir2)there is, there are : haythere are many children here: aquí hay muchos niñosthere's a good hotel downtown: hay un buen hotel en el centroadv.• acullá adv.• ahí adv.• allá adv.• allí adv.
I ðer, ðeə(r)1)a) ( close to person being addressed) ahí; ( further away) allí, ahí (esp AmL); (less precise, further) alláwhat have you got there? — ¿qué tienes ahí?
up/down there — ahí arriba/abajo
you there! — (colloq) oye, tú! (fam), che(, vos)! (RPl fam)
to have been there (before) — (colloq)
I know what it's like, I've been there before — ya sé lo que es, a mí también me ha tocado pasar por eso
b) (in phrases)there and then: they solved it for me there and then me lo resolvieron en el acto or en el momento; I made up my mind there and then to ask her en ese mismo momento me decidí a pedírselo; so there! — (colloq) para que sepas! (fam)
2) (calling attention to something, pointing something out etc)there's the bell, it must be her! — el timbre! debe de ser ella
there you are — ( giving something) aquí tiene
there we are: that's that done! — ya está! listo!
it's a pity, but there we o you are — es una lástima pero así son las cosas
there he goes: politics again! — ya está otra vez con la política!
eat it all up, theres a good boy — vamos, comételo todo así me gusta!
3)a) ( present)who's there? — ( at the door) ¿quién es?; ( in the dark) ¿quién anda ahí?
is Tony there? — ¿está Tony?
not to be all there — (colloq)
he's not all there — le falta un tornillo (fam), no está bien de la cabeza (fam)
b) ( at destination)4)a) ( at that point)b) ( at that point)you're right there — ahí or en eso tienes razón
5) (as interj)a) ( when action is complete)b) (coaxing, soothing)there, there, don't cry! — vamos or (Esp tb) venga or (Méx tb) ándale, no llores
there now! see how easy it is? — ahí está ¿ves qué fácil es?
II ðer weak form ðər, ðeə(r) weak form ðə(r)there is/are — hay
there was — había/hubo
there's no sugar left — no queda azúcar, se ha acabado el azúcar
there comes a time when... — llega un momento en el que...
1. [ðɛǝ(r)]ADVput it there, on the table — ponlo ahí, en la mesa
there he is! — ¡allí está!
there's the bus — ahí viene el autobús, ya viene el autobús
there we were, stuck — así que nos encontramos allí sin podernos mover
we left him back there at the crossroads — lo dejamos allí atrás, en el cruce
•
to be there for sb — (=supportive) estar al lado de algn, apoyar a algn•
down there on the floor — ahí en el sueloI'm going to London, my sister's already down there — voy a Londres, mi hermana ya está allí
•
it's in there — está ahí dentro•
it's on there — está ahí encima•
it's over there by the TV — está allí, junto al televisor•
there and then — en el acto, en seguida•
they're through there in the dining room — están por esa puerta or por ahí, en el comedor•
what's the cat doing up there? — ¿qué hace el gato ahí arriba?•
hurry up there! — ¡menearse!•
mind out there! — ¡cuidado ahí!•
move along there! — (on street) ¡retírense!; (in bus, train) ¡muévanse!, ¡no se paren, sigan para atrás!3) (=in existence, available)if the demand is there, the product will appear — si existe la demanda, aparecerá el producto
it's no good asking because the money just isn't there — no sirve de nada pedir dinero, sencillamente porque no hay
is John there, please? — (on phone) ¿está John?
4) (=on that point) en esothere we differ — en eso discrepamos or no estamos de acuerdo
there you are wrong — ahí se equivoca, en eso te equivocas
5) (=at that point)•
we'll leave it there for today — lo dejaremos aquí por hoy•
could I just stop you there and say something? — ¿puedo interrumpirte para decir algo al respecto?6) (emphasizing, pointing out)there, now look what you've done! — desde luego, ¡mira lo que has hecho!
•
there you are, what did I tell you! — ¿ves? es lo que te dije"there you are," - he said, handing the book over — -ahí lo tienes -dijo, entregando el libro
•
there you go again, upsetting the children — ¿vuelta a las andadas, molestando a los niños?, ¿ya estamos otra vez molestando a los niños?it wasn't what I wanted, but there you go * — no era lo que buscaba, pero ¿qué le vamos a hacer?
•
I'm not going, so there! * — pues no voy, y fastídiate *2.PRONthere is, there are — hay
there were ten bottles — había or (esp LAm) habían diez botellas
how many are there? — ¿cuántos hay?
are there any bananas? — ¿hay plátanos?
is there any coffee? — ¿hay café?
•
there might be time/room — puede que haya tiempo/sitio3.[ðɛǝ(r)]EXCLthere, drink this — bebe esto
there, there — (comforting) no te preocupes, no pasa nada
THERE IS, THERE ARE ► Unlike there is/are {etc}, hay, hubo, había, ha habido {etc} do not change to reflect number:but there, what's the use? — pero ¡vamos!, es inútil
There were two kidnappings and a murder Hubo dos secuestros y un asesinato
Will there be many students at the party? ¿Habrá muchos estudiantes en la fiesta? ► To translate there must be, there may be {etc}, you can use tiene que haber, debe (de) haber, puede haber {etc} although other constructions will also be possible:
There may be a strike Puede haber or Puede que haya huelga
There must be all sorts of things we could do Tiene que haber muchas cosas que podamos hacer ► If there is/ there are is followed by the, you should normally not use hay {etc}. Use estar instead:
And then there are the neighbours to consider Están también los vecinos, a los que hay que tener en cuenta
There is also the question of the money transfer Está también la cuestión de la transferencia del dinero ► Hay {etc} should only be used to talk about existence and occurrence. Don't use it to talk about location. Use estar instead to say where things are:
After the shop there's the bus station Después de la tienda está la estación de autobuses ► Don't use hay {etc} to translate phrases like there are four of us, there will be six of them. Instead, use ser in the relevant person:
There are four of us Somos cuatro
There will be six of them Serán seis ► Remember to use que in the construction hay algo que hacer ( there is sth to do):
There is a lot to do Hay mucho que hacer
What is there to do? ¿Qué hay que hacer? For further uses and examples, see there* * *
I [ðer, ðeə(r)]1)a) ( close to person being addressed) ahí; ( further away) allí, ahí (esp AmL); (less precise, further) alláwhat have you got there? — ¿qué tienes ahí?
up/down there — ahí arriba/abajo
you there! — (colloq) oye, tú! (fam), che(, vos)! (RPl fam)
to have been there (before) — (colloq)
I know what it's like, I've been there before — ya sé lo que es, a mí también me ha tocado pasar por eso
b) (in phrases)there and then: they solved it for me there and then me lo resolvieron en el acto or en el momento; I made up my mind there and then to ask her en ese mismo momento me decidí a pedírselo; so there! — (colloq) para que sepas! (fam)
2) (calling attention to something, pointing something out etc)there's the bell, it must be her! — el timbre! debe de ser ella
there you are — ( giving something) aquí tiene
there we are: that's that done! — ya está! listo!
it's a pity, but there we o you are — es una lástima pero así son las cosas
there he goes: politics again! — ya está otra vez con la política!
eat it all up, theres a good boy — vamos, comételo todo así me gusta!
3)a) ( present)who's there? — ( at the door) ¿quién es?; ( in the dark) ¿quién anda ahí?
is Tony there? — ¿está Tony?
not to be all there — (colloq)
he's not all there — le falta un tornillo (fam), no está bien de la cabeza (fam)
b) ( at destination)4)a) ( at that point)b) ( at that point)you're right there — ahí or en eso tienes razón
5) (as interj)a) ( when action is complete)b) (coaxing, soothing)there, there, don't cry! — vamos or (Esp tb) venga or (Méx tb) ándale, no llores
there now! see how easy it is? — ahí está ¿ves qué fácil es?
II [ðer] weak form [ðər, ðeə(r)] weak form [ðə(r)]there is/are — hay
there was — había/hubo
there's no sugar left — no queda azúcar, se ha acabado el azúcar
there comes a time when... — llega un momento en el que...
-
11 caer
v.1 to fall.tropezó y cayó al suelo she tripped and fell (over o down)caer de un tejado/árbol to fall from a roof/treecaer rodando por la escalera to fall down the stairsMaría cayó por las gradas Mary fell down the stairs.2 to fall (rain, snow).cayeron cuatro gotas there were a few spots of rain3 to go down, to set (sun).al caer el día o la tarde at duskal caer el sol at sunset4 to fall for it.5 to drop in (to visit). ( Latin American Spanish)Se me cayó el vaso I dropped the glass.6 to decrease, to decline, to fall, to drop.La presión barométrica cayó The barometric pressure decreased=fell.7 to drop it.Se me cayó I dropped it.8 to fall on, to drop on, to fall over.Me cayó una gota de lluvia A raindrop fell on me.9 to crash on.Se me cayó el sistema The system crashed on me.* * *Present Indicativecaigo, caes, cae, caemos, caéis, caen.Past IndicativePresent SubjunctiveImperfect SubjunctiveFuture SubjunctiveImperative* * *verb1) to fall2) drop3) hang•- caerse- caer bien
- caer mal* * *Para las expresiones caer en la cuenta, caer en desuso, caer en el olvido, caer enfermo, caer redondo, caerse de risa, ver la otra entrada.1. VERBO INTRANSITIVO1) [persona, objeto]a) [desde la posición vertical] to fall•
[hacer] caer algo — to knock sth overb) [desde una altura] to fall•
[dejar] caer — [+ objeto] to drop; [+ comentario] to slip in•
[dejarse] caer — [sobre sofá, cama] to fall; (=visitar) to drop in, drop bysuele dejarse caer por aquí — he usually drops in {o} by
•
caer [sobre] algo/algn — to fall on sth/sbqueremos que caiga sobre él todo el peso de la Ley — we want the full weight of the law to be brought to bear on him
su excarcelación está al caer — his release is imminent {o} is expected any day
2) [lluvia, helada]¡qué nevada ha caído! — what a heavy snowfall!, what a heavy fall of snow!
3) (=colgar) to hang, falles una tela que cae mucho — it's a fabric which hangs {o} falls nicely
4) (=bajar) [precio, temperatura] to fall, droppicado 2., 2)caerá la temperatura por debajo de los veinte grados — the temperature will fall {o} drop below twenty degrees
5) (=ser derrotado) [soldados, ejército] to be defeated; [deportista, equipo] to be beaten; [ciudad, plaza] to fall, be captured; [criminal] to be arrested6) (=morir) to fall, diemuchos cayeron en el campo de batalla — many fell {o} died on the field of battle
7)•
caer [en] (=incurrir) —no debemos caer en el triunfalismo — we mustn't give way to triumphalism {o} to crowing over our triumphs
•
caer en el [error] de hacer algo — to make the mistake of doing sth•
caer en la [tentación] — to give in {o} yield to temptationy no nos dejes caer en la tentación — (Biblia) and lead us not into temptation
caer bajo —
trampa 2)¡qué bajo has caído! — [moralmente] how low can you get!, how can you sink so low?; [socialmente] you've certainly come down in the world!
8) (=darse cuenta)no caigo — I don't get it *, I don't understand
ya caigo — I see, now I understand, now I get it *
•
caer en [que] — to realize that9) [fecha] to fall, besu cumpleaños cae en viernes — her birthday falls {o} is on a Friday
¿en qué cae el día de Navidad? — what day is Christmas Day?, what day does Christmas fall on?
10) (=tocar)el premio gordo ha caído en Madrid — the first prize (in the lottery) {o} the jackpot went to Madrid
•
caerle [a algn], le pueden caer muchos años de condena — he could get a very long sentence11) (=estar situado) to be¿por dónde cae eso? — whereabouts is that?
eso cae más hacia el este — that lies {o} is further to the east
12)• caer [dentro] de (=estar comprendido en) —
eso cae dentro de la responsabilidad de los ayuntamientos — that falls within the remit of town councils
13) (=causar impresión)no les caí — CAm I didn't hit it off with them, I didn't get on well with them, they didn't take to me
•
caer [bien] a algn, me cae (muy) bien — I (really) like him, I like him (very much)Pedro no le cayó bien a mi padre — Pedro didn't make a very good impression on my father, my father didn't really take to Pedro
•
caer [gordo] {o} [fatal] a algn * —me cae gordo {o} fatal el tío ese — I can't stand that guy
•
caer [mal] a algn, me cae mal — I don't like him14) (=sentar)a) [información, comentario]me cayó fatal lo que me dijiste — I was very upset by what you said, what you said really upset me
b) [ropa]15) (=terminar)•
al caer la [noche] — at nightfall•
al caer la [tarde] — at dusk2.See:* * *1.verbo intransitivo1) ( de una altura) to fall; ( de posición vertical) to fall overcaí mal — I fell badly o awkwardly
se dejó caer en el sillón/en sus brazos — she flopped into the armchair/fell into his arms
el avión cayó en picada or (Esp) en picado — the plane nosedived
caer parado — (AmL) ( literal) to land on one's feet; ( tener suerte) to fall o land on one's feet
dejar caer algo — < objeto> to drop; < noticia> to let drop o fall; < indirecta> to drop
2) chaparrón/nevada3)a) cortinas/falda to hangb) terreno to drop4)a) ( incurrir)caer en algo: no caigas en ese error don't make that mistake; cayó en la tentación de mirar she succumbed to the temptation to look; la obra por momentos cae en lo ridículo at times the play lapses into the ridiculous; caer muy bajo to stoop very low; qué bajo has caído — you've really sunk low this time
b) (en engaño, timo)caer como angelitos — (fam)
cayeron como chinos or angelitos — they swallowed it hook, line and sinker
5) (fam) (entender, darse cuenta)ah, ya caigo! — ( ya entiendo) oh, now I get it! (colloq); ( ya recuerdo) oh, now I remember
no caigo — I can't think o I'm not sure what (o who etc) you mean
no caí en que tú no tenías llave — I didn't realize o (fam) I didn't click that you didn't have keys
6) ( en un estado)caer en desuso — palabra to fall into disuse; costumbre to die out
7)a) gobierno/ciudad to fallb) ( perder el cargo) to lose one's jobse hará una investigación, caiga quien caiga — an inquiry will be held, however many heads have to roll
c) soldado ( morir) to fall, die; ( ser apresado) to be caught8)a) desgracia/maldicióncaer sobre alguien — to befall somebody (frml or liter)
la que me (te, etc) ha caído encima — (fam)
b)al caer la tarde/la noche — at sunset o dusk/nightfall
antes de que caiga la noche — before it gets dark o before nightfall
9) (fam) ( tocar en suerte)10) (+ compl)a) ( sentar)b) ( en cuestiones de gusto)me cae de gordo or de mal... — (fam) I can't stand him (colloq)
11)a) (fam) ( presentarse) to show up, turn up (BrE)de vez en cuando cae or se deja caer por aquí — she drops by o in now and then
estar al caer: los invitados están al caer — the guests will be here any minute o moment (now)
b) ( abalanzarse)caer sobre alguien — to fall upon o on somebody
caerle encima a alguien — (fam) to pounce o leap on somebody
12)a) ( estar comprendido)cae dentro de nuestra jurisdicción — it comes under o falls within our jurisdiction
b) cumpleaños/festividad to fall onel 20 cae en (un) domingo — the 20th falls on a Sunday o is a Sunday
¿el 27 (en) qué día cae or en qué cae? — what day's the 27th?
c) (Esp fam) ( estar situado) to be¿por dónde cae? — whereabouts is that?
13) precios/temperatura to fall, drop14) (Ven) ( aportar dinero) (fam) to chip in (colloq)15) (Ven fam) llamada2.caerse v pron1)a) ( de una altura) to fall; ( de la posición vertical) to fall, to fall overcaerse del caballo/de la cama — to fall off one's horse/out of bed
se cayó redondo — (fam) he collapsed in a heap
está que se cae de cansancio — (fam) she's dead on her feet (colloq)
b) (+ me/te/le etc)oiga, se le cayó un guante — excuse me, you dropped your glove
cuidado, no se te vaya a caer — be careful, don't drop it
caerse con alguien — (Col fam) to go down in somebody's estimation
no tiene/tienen dónde caerse muerto/muertos — (fam) he hasn't/they haven't got a penny to his/their name
se cae por su propio peso or de maduro — it goes without saying
2) ( desprenderse) diente to fall out; hojas to fall off; botón to come off, fall off* * *= drop, fall, tumble, slump, take + a tumble.Ex. The search profile will only be modified periodically as the quality of the set of notifications output from the search drops to unacceptable levels.Ex. There may be pale drip marks in the neighbourhood of the tranchefiles, where drops of water fell from the deckle or from the maker's hand on to the new-made sheet.Ex. The form this 'hypothesis' has come to take is easily dismissed as a straw figure and serious consideration of the relation between language diversity and thinking has largely tumbled with it.Ex. The copy was grubby from use, a paperback with a photographically realistic full-color painting on its cover of an early teenage boy slumped in what looked to me like a corner of a very dirty back alley, a can of Coke in his hand.Ex. Tourism takes a tumble in Australia due to the global credit crunch.----* al caer la noche = at nightfall.* caer aguanieve = sleet.* caer al vacío = fall into + the void, fall into + (empty) space.* caer como chinches = drop like + flies.* caer como moscas = drop like + flies.* caer de cabeza = go over + Posesivo + head.* caer de espaldas = fall on + Posesivo + back.* caer dentro de = fall within/into, fall into.* caer dentro de la competencia de = be the province of, fall within + the province of.* caer de pie = land on + Posesivo + (own two) feet.* caer deshecho = flake out.* caer desplomado = slump in + a heap.* caer en = run + foul of, lapse into, slip into, slide into.* caer en barbecho = fall on + barren ground, fall on + fallow ground.* caer en batalla = fall in + battle.* caer en combate = fall in + action.* caer en descrédito = come into + disrepute, fall into + disrepute.* caer en desgracia = fall from + grace, fall into + disfavour, tumble into + disgrace, come into + disrepute, fall into + disrepute, be in the doghouse, fall + foul of.* caer en desuso = fall into + disuse, fall out of + fashion, go out of + use, lapse, fall into + disfavour, die out, drop from + sight, go out of + favour, pass away, fall into + desuetude, fall into + desuetude, pass into + desuetude, sink into + desuetude, sink into + oblivion.* caer en el error de = fall into + the error of, blunder into.* caer en el olvido = fall into + obscurity, fall into + oblivion, fade into + obscurity, fade into + oblivion, blow over.* caer enfermo = become + ill, fall + ill, get + sick.* caer en forma de cascada = cascade.* caer en gracia = take + a fancy to, take + a shine to, take + a liking to.* caer en la cuenta = dawn on, wise up, the penny dropped, suss (out).* caer en la cuenta de = realise [realize, -USA].* caer en la nada = fall into + the void, fall into + (empty) space.* caer en la oscuridad = fall into + obscurity, sink into + oblivion, sink into + obscurity, fade into + obscurity, fade into + oblivion.* caer en la tentación = fall into + temptation.* caer en la trampa = fall into + the trap, fall for + it, fall into + the snare.* caer en manos de = fall into + the hands of.* caer en manos enemigas = fall into + enemy hands.* caer en oídos sordos = fall on + deaf ears, meet + deaf ears.* caer en picado = plummet, swoop, take + a nosedive, nosedive.* caer en redondo = flake out, lose + Posesivo + consciousness, pass out, keel over.* caer en terreno baldío = fall on + barren ground, fall on + fallow ground.* caer en terreno pedregoso = fall on + stony ground.* caer en una broma = fall for + a joke, fall for + it.* caer en una trampa = tumble into + pitfall.* caer en un hábito = lapse into + habit.* caer fuera de = fall outside, lie beyond.* caer fuera del alcance de = fall outside + the scope of.* caer fuera de las responsabilidades de = be on the outer fringes of.* caer fuera del interés de = lie outside + the scope of.* caer fuera del interés de uno = fall outside + Posesivo + interest.* caer fuera del objetivo de = fall outside + the scope of.* caer hecho polvo = flake out.* caer mal = rub + Nombre + up the wrong way.* caer por selección = drop.* caer presa de = fall + prey to, be prey of.* caerse = fall out, fall off, tumble down, topple over, come + a cropper, go down, fall over, take + a tumble.* caerse a = topple onto.* caerse bien = hit it off.* caerse colándose por = fall through.* caerse de = fall off of.* caerse de bruces = fall + flat on + Posesivo + face.* caerse de la cama = roll out of + bed.* caerse hacia atrás = fall backwards.* caerse hacia delante = fall forward.* caérsele la baba por = go + gaga (over).* caerse muerto = drop + dead.* caerse recondo = pass out.* caerse redondo = keel over, flake out, lose + Posesivo + consciousness.* caer sobre = fall onto.* caer un chaparrón = the skies + open up.* caer un diluvio = the skies + open up.* cayéndose a pedazos = disintegrating.* comprar hasta caer muerto = shop 'til you drop.* dejar caer = drop, dump.* dejar caer insinuaciones = throw + hints.* dejar caer una indirecta = drop + a hint.* dejarse caer = drop by, drop in, slump, droop, mosey.* empezar a caer en picado = hit + the skids, be on the skids.* hacer caer = oust.* maná caído del cielo = manna from heaven.* no caer bien = not take + kindly to, not take + kindly to.* no caer en buenas manos = fall into + the wrong hands.* noche + caer = night + fall.* no tener donde caerse muerto = not have two pennies to rub together.* palabras + caer en + saco roto = words + fall on + deaf ears.* precio + caer = price + fall.* recesión + caer en = recession + set in.* salir y caer = fall out (of).* sistema + caerse = system + crash.* telón + caer = curtain + fall.* trabajar hasta caer muerto = work + Reflexivo + to the ground, work + Reflexivo + to death.* volver a caer (en) = relapse (into).* * *1.verbo intransitivo1) ( de una altura) to fall; ( de posición vertical) to fall overcaí mal — I fell badly o awkwardly
se dejó caer en el sillón/en sus brazos — she flopped into the armchair/fell into his arms
el avión cayó en picada or (Esp) en picado — the plane nosedived
caer parado — (AmL) ( literal) to land on one's feet; ( tener suerte) to fall o land on one's feet
dejar caer algo — < objeto> to drop; < noticia> to let drop o fall; < indirecta> to drop
2) chaparrón/nevada3)a) cortinas/falda to hangb) terreno to drop4)a) ( incurrir)caer en algo: no caigas en ese error don't make that mistake; cayó en la tentación de mirar she succumbed to the temptation to look; la obra por momentos cae en lo ridículo at times the play lapses into the ridiculous; caer muy bajo to stoop very low; qué bajo has caído — you've really sunk low this time
b) (en engaño, timo)caer como angelitos — (fam)
cayeron como chinos or angelitos — they swallowed it hook, line and sinker
5) (fam) (entender, darse cuenta)ah, ya caigo! — ( ya entiendo) oh, now I get it! (colloq); ( ya recuerdo) oh, now I remember
no caigo — I can't think o I'm not sure what (o who etc) you mean
no caí en que tú no tenías llave — I didn't realize o (fam) I didn't click that you didn't have keys
6) ( en un estado)caer en desuso — palabra to fall into disuse; costumbre to die out
7)a) gobierno/ciudad to fallb) ( perder el cargo) to lose one's jobse hará una investigación, caiga quien caiga — an inquiry will be held, however many heads have to roll
c) soldado ( morir) to fall, die; ( ser apresado) to be caught8)a) desgracia/maldicióncaer sobre alguien — to befall somebody (frml or liter)
la que me (te, etc) ha caído encima — (fam)
b)al caer la tarde/la noche — at sunset o dusk/nightfall
antes de que caiga la noche — before it gets dark o before nightfall
9) (fam) ( tocar en suerte)10) (+ compl)a) ( sentar)b) ( en cuestiones de gusto)me cae de gordo or de mal... — (fam) I can't stand him (colloq)
11)a) (fam) ( presentarse) to show up, turn up (BrE)de vez en cuando cae or se deja caer por aquí — she drops by o in now and then
estar al caer: los invitados están al caer — the guests will be here any minute o moment (now)
b) ( abalanzarse)caer sobre alguien — to fall upon o on somebody
caerle encima a alguien — (fam) to pounce o leap on somebody
12)a) ( estar comprendido)cae dentro de nuestra jurisdicción — it comes under o falls within our jurisdiction
b) cumpleaños/festividad to fall onel 20 cae en (un) domingo — the 20th falls on a Sunday o is a Sunday
¿el 27 (en) qué día cae or en qué cae? — what day's the 27th?
c) (Esp fam) ( estar situado) to be¿por dónde cae? — whereabouts is that?
13) precios/temperatura to fall, drop14) (Ven) ( aportar dinero) (fam) to chip in (colloq)15) (Ven fam) llamada2.caerse v pron1)a) ( de una altura) to fall; ( de la posición vertical) to fall, to fall overcaerse del caballo/de la cama — to fall off one's horse/out of bed
se cayó redondo — (fam) he collapsed in a heap
está que se cae de cansancio — (fam) she's dead on her feet (colloq)
b) (+ me/te/le etc)oiga, se le cayó un guante — excuse me, you dropped your glove
cuidado, no se te vaya a caer — be careful, don't drop it
caerse con alguien — (Col fam) to go down in somebody's estimation
no tiene/tienen dónde caerse muerto/muertos — (fam) he hasn't/they haven't got a penny to his/their name
se cae por su propio peso or de maduro — it goes without saying
2) ( desprenderse) diente to fall out; hojas to fall off; botón to come off, fall off* * *= drop, fall, tumble, slump, take + a tumble.Ex: The search profile will only be modified periodically as the quality of the set of notifications output from the search drops to unacceptable levels.
Ex: There may be pale drip marks in the neighbourhood of the tranchefiles, where drops of water fell from the deckle or from the maker's hand on to the new-made sheet.Ex: The form this 'hypothesis' has come to take is easily dismissed as a straw figure and serious consideration of the relation between language diversity and thinking has largely tumbled with it.Ex: The copy was grubby from use, a paperback with a photographically realistic full-color painting on its cover of an early teenage boy slumped in what looked to me like a corner of a very dirty back alley, a can of Coke in his hand.Ex: Tourism takes a tumble in Australia due to the global credit crunch.* al caer la noche = at nightfall.* caer aguanieve = sleet.* caer al vacío = fall into + the void, fall into + (empty) space.* caer como chinches = drop like + flies.* caer como moscas = drop like + flies.* caer de cabeza = go over + Posesivo + head.* caer de espaldas = fall on + Posesivo + back.* caer dentro de = fall within/into, fall into.* caer dentro de la competencia de = be the province of, fall within + the province of.* caer de pie = land on + Posesivo + (own two) feet.* caer deshecho = flake out.* caer desplomado = slump in + a heap.* caer en = run + foul of, lapse into, slip into, slide into.* caer en barbecho = fall on + barren ground, fall on + fallow ground.* caer en batalla = fall in + battle.* caer en combate = fall in + action.* caer en descrédito = come into + disrepute, fall into + disrepute.* caer en desgracia = fall from + grace, fall into + disfavour, tumble into + disgrace, come into + disrepute, fall into + disrepute, be in the doghouse, fall + foul of.* caer en desuso = fall into + disuse, fall out of + fashion, go out of + use, lapse, fall into + disfavour, die out, drop from + sight, go out of + favour, pass away, fall into + desuetude, fall into + desuetude, pass into + desuetude, sink into + desuetude, sink into + oblivion.* caer en el error de = fall into + the error of, blunder into.* caer en el olvido = fall into + obscurity, fall into + oblivion, fade into + obscurity, fade into + oblivion, blow over.* caer enfermo = become + ill, fall + ill, get + sick.* caer en forma de cascada = cascade.* caer en gracia = take + a fancy to, take + a shine to, take + a liking to.* caer en la cuenta = dawn on, wise up, the penny dropped, suss (out).* caer en la cuenta de = realise [realize, -USA].* caer en la nada = fall into + the void, fall into + (empty) space.* caer en la oscuridad = fall into + obscurity, sink into + oblivion, sink into + obscurity, fade into + obscurity, fade into + oblivion.* caer en la tentación = fall into + temptation.* caer en la trampa = fall into + the trap, fall for + it, fall into + the snare.* caer en manos de = fall into + the hands of.* caer en manos enemigas = fall into + enemy hands.* caer en oídos sordos = fall on + deaf ears, meet + deaf ears.* caer en picado = plummet, swoop, take + a nosedive, nosedive.* caer en redondo = flake out, lose + Posesivo + consciousness, pass out, keel over.* caer en terreno baldío = fall on + barren ground, fall on + fallow ground.* caer en terreno pedregoso = fall on + stony ground.* caer en una broma = fall for + a joke, fall for + it.* caer en una trampa = tumble into + pitfall.* caer en un hábito = lapse into + habit.* caer fuera de = fall outside, lie beyond.* caer fuera del alcance de = fall outside + the scope of.* caer fuera de las responsabilidades de = be on the outer fringes of.* caer fuera del interés de = lie outside + the scope of.* caer fuera del interés de uno = fall outside + Posesivo + interest.* caer fuera del objetivo de = fall outside + the scope of.* caer hecho polvo = flake out.* caer mal = rub + Nombre + up the wrong way.* caer por selección = drop.* caer presa de = fall + prey to, be prey of.* caerse = fall out, fall off, tumble down, topple over, come + a cropper, go down, fall over, take + a tumble.* caerse a = topple onto.* caerse bien = hit it off.* caerse colándose por = fall through.* caerse de = fall off of.* caerse de bruces = fall + flat on + Posesivo + face.* caerse de la cama = roll out of + bed.* caerse hacia atrás = fall backwards.* caerse hacia delante = fall forward.* caérsele la baba por = go + gaga (over).* caerse muerto = drop + dead.* caerse recondo = pass out.* caerse redondo = keel over, flake out, lose + Posesivo + consciousness.* caer sobre = fall onto.* caer un chaparrón = the skies + open up.* caer un diluvio = the skies + open up.* cayéndose a pedazos = disintegrating.* comprar hasta caer muerto = shop 'til you drop.* dejar caer = drop, dump.* dejar caer insinuaciones = throw + hints.* dejar caer una indirecta = drop + a hint.* dejarse caer = drop by, drop in, slump, droop, mosey.* empezar a caer en picado = hit + the skids, be on the skids.* hacer caer = oust.* maná caído del cielo = manna from heaven.* no caer bien = not take + kindly to, not take + kindly to.* no caer en buenas manos = fall into + the wrong hands.* noche + caer = night + fall.* no tener donde caerse muerto = not have two pennies to rub together.* palabras + caer en + saco roto = words + fall on + deaf ears.* precio + caer = price + fall.* recesión + caer en = recession + set in.* salir y caer = fall out (of).* sistema + caerse = system + crash.* telón + caer = curtain + fall.* trabajar hasta caer muerto = work + Reflexivo + to the ground, work + Reflexivo + to death.* volver a caer (en) = relapse (into).* * *■ caer (verbo intransitivo)A de una alturaB caer: chaparrón, nevadaC1 caer: cortinas, falda2 caer: terrenoD1 incurrir2 en un engaño, un timoE entender, darse cuentaF1 en un estado2 caer en un vicioG1 caer: gobierno, plaza etc2 perder el cargo3 caer: soldado4 caer: fugitivo5 caer enfermoH1 caer: desgracia, maldición etc2 caer: tarde, nocheI tocar en suerteJ1 sentarle mal2 en cuestiones de gustoK1 presentarse, aparecer2 caer sobre alguienL1 estar comprendido2 caer: cumpleaños etc3 estar situadoM caer: precios etcN aportar dineroO caer: llamada■ caerse (verbo pronominal)A1 de una altura2 caerse + me/te/le etcB desprenderseC equivocarseD contribuirviA (de una altura) to fall; (de la posición vertical) to fall overcaí mal y me rompí una pierna I fell badly o awkwardly and broke my legtropezó y cayó cuan largo era he tripped and fell flat on his facecayó de espaldas/de bruces she fell flat on her back/facecayeron de rodillas y le pidieron perdón they fell o dropped to their knees and begged for forgivenesscayó el telón the curtain came down o fellla pelota cayó en el pozo the ball fell o dropped into the wellel coche cayó por un precipicio the car went over a cliffcayó muerto allí mismo he dropped down dead on the spotse dejó caer en el sillón she flopped into the armchairse dejó caer desde el borde del precipicio he jumped off from the edge of the cliffel avión cayó en picada or ( Esp) en picado the plane nosedivedel helicóptero cayó en el mar the helicopter came down o crashed in the seale caían lágrimas de los ojos tears fell from her eyes o rolled down her cheeksdejar caer algo ‹objeto› to drop;‹noticia› to let drop o falllo dejó caer así, como quien no quiere la cosa she just slipped it into the conversation, she just let it drop in passingB«chaparrón/nevada»: cayó una helada there was a frostcayó una fuerte nevada it snowed heavilyempezó a caer granizo it began to hailestá cayendo un aguacero it's pouringcayeron unas pocas gotas there were a few drops of rainel rayo cayó muy cerca de aquí the lightning struck very near hereC1 «cortinas/falda» (colgar, pender) to hangcon un poco de almidón la tela cae mejor a little starch makes the fabric hang betterel pelo le caía suelto hasta la cintura her hair hung down to her waist2 «terreno» to drop, fallel terreno cae en pendiente hacia el río the land falls away o slopes down toward(s) the riverD1 (incurrir) caer EN algo:no caigas en el error de decírselo don't make the mistake of telling himno nos dejes caer en la tentación lead us not into temptationcayó en la tentación de leer la carta she succumbed to the temptation to read the letterla obra por momentos cae en lo ridículo at times the play lapses into the ridiculousesos chistes ya caen en lo chabacano those jokes can only be described as vulgarcaer muy bajo to stoop very lowvenderse así es caer muy bajo I wouldn't stoop so low as to sell myself like that¡qué bajo has caído! you've sunk pretty low!, how low can you get!, that's stooping pretty low!2(en un engaño, un timo): a todos nos hizo el mismo cuento y todos caímos he told us all the same story and we all fell for it¿cómo pudiste caer en semejante trampa? how could you be taken in by o fall for a trick like that?caer como chinos or angelitos ( fam): todos cayeron como chinos or angelitos they swallowed it hook, line and sinkerE ( fam)(entender, darse cuenta): ¡ah, ya caigo! oh, now I get it! ( colloq)F1(en un estado): caer en desuso «palabra» to fall into disuse;«costumbre» to die outcaer en el olvido to sink into oblivion2caer en un vicio to get into a bad habitcaer en el alcohol to take to drinkcaer en la droga to start taking drugsG1 «gobierno/ciudad/plaza» to fallla capital había caído en poder del enemigo the capital had fallen into enemy hands¡que no vaya a caer en manos del profesor! don't let the teacher get hold of it!, don't let it fall into the teacher's hands!2 (perder el cargo) to lose one's jobcayó por disentir con ellos he lost his job o ( colloq) came to grief because he disagreed with themvamos a continuar con la investigación, caiga quien caiga we are going to continue with the investigation, however many heads have to roll3 «soldado» (morir) to fall, die4 «fugitivo» (ser apresado) to be caughthan caído los cabecillas de la pandilla the gang leaders have been caught5caer enfermo to fall ill, be taken illcayó en cama he took to his bedyo también caí con gripe I went o came down with flu as wellHla tragedia que ha caído sobre nuestro pueblo the tragedy that has befallen our nation2al caer la tarde/la noche at sunset o dusk/nightfallantes de que caiga la noche before it gets dark o before nightfallI ( fam)(tocar en suerte): le cayó una pregunta muy difícil he got a really difficult question¡te va a caer una bofetada! you're going to get a smack!le cayeron tres años (de cárcel) he got three years (in jail)¿cuántas (asignaturas) te han caído este año? ( Esp); how many subjects have you failed this year?el gordo ha caído en Bilbao the jackpot has been won in BilbaoJ (+ compl)1(sentar): el pescado me cayó mal the fish didn't agree with mele cayó muy mal que no la invitaran she wasn't invited and she took it very badly, she was very upset at o about not being invitedla noticia me cayó como un balde or jarro de agua fría the news came as a real shock2(en cuestiones de gusto): tu primo me cae muy bien or muy simpático I really like your cousinKno podías haber caído en mejor momento you couldn't have turned up o come at a better timede vez en cuando cae or se deja caer por aquí she drops by o in now and thenno podemos caerles así, de improviso we can't just show o turn up on their doorstep without any warningestar al caer: los invitados están al caer the guests will be here any minute o moment (now)2 (abalanzarse) caer SOBRE algn to fall upon o on sbtres enmascarados cayeron sobre él three masked men pounced on him o fell on him o set upon himcayeron sobre el enemigo a medianoche they fell on o ( frml) descended on the enemy at midnightcaerle encima a algn ( fam); to pounce o leap on sbL1 (estar comprendido) caer DENTRO DE algo:ese barrio no cae dentro de nuestra jurisdicción that area doesn't come under o fall within our jurisdictionsu caso no cae dentro de mi competencia his case falls outside the scope of my powers ( frml)eso cae dentro de sus obligaciones that's part of her job, that's one of her dutiescae de lleno dentro de la corriente posmodernista it fits squarely within the postmodernist style2 «cumpleaños/festividad» to fallel 20 de febrero cae en (un) domingo February 20 falls on a Sunday o is a Sunday¿el 27 (en) qué día cae or en qué cae? what day's the 27th?¿eso por dónde cae? whereabouts is that?M «precios/temperatura» (bajar) to fall, dropel dólar ha caído en el mercado internacional the dollar has fallen on the international marketO■ caerseA1 (de una altura) to fall; (de la posición vertical) to fall, fall overbájate de ahí, te vas a caer come down from there, you'll falltropecé y casi me caigo I tripped and nearly fell (over)casi me caigo al agua I nearly fell in o into the waterme caí por las escaleras I fell down the stairsse cayó del caballo he fell off his horsese cayó de la cama she fell out of bedse cayó redondo ( fam); he collapsed in a heapestá que se cae de cansancio ( fam); she's dead on her feet ( colloq), she's ready to drop ( colloq)se cayó y se rompió it fell and smashed2 (+ me/te/le etc):oiga, se le ha caído un guante excuse me, you've dropped your glovese me cayó de las manos it slipped out of my handsten cuidado, no se te vaya a caer be careful, don't drop itpor poco se me cae el armario encima the wardrobe nearly fell on top of mese me están cayendo las medias my stockings are falling downestoy caída con ella I'm in her bad books ( colloq)¡me caigo y no me levanto! ( fam euf) (expresando sorpresa) well, I'll be darned o ( BrE) blowed! ( colloq), good heavens! ( colloq) (expresando irritación) I don't believe it!se cae de or por su propio peso or de maduro it goes without sayingB (desprenderse) «diente» to fall out; «hojas» to fall off; «botón» to come off, fall offse le cayó un diente one of her teeth fell outse le ha empezado a caer el pelo he's started to lose his hair o go baldla ropa se le caía a pedazos de vieja her clothes were so old they were falling to pieces o falling apartD* * *
caer ( conjugate caer) verbo intransitivo
1 ( de una altura) to fall;
( de posición vertical) to fall over;
cayó muerto allí mismo he dropped down dead on the spot;
cayó en el mar it came down in the sea;
caer parado (AmL) to land on one's feet;
dejar caer algo ‹objeto/indirecta› to drop sth.;
dejó caer la noticia que … she let drop the news that …
2a) [chaparrón/nevada]:
cayó una fuerte nevada it snowed heavily;
el rayo cayó cerca the lightning struck nearby
◊ al caer la tarde/noche at sunset o dusk/nightfall
3
4 (en error, trampa):
todos caímos (en la trampa) we all fell for it;
cayó en la tentación de mirar she succumbed to the temptation to look;
caer muy bajo to stoop very low
5 (fam) (entender, darse cuenta):◊ ¡ah, ya caigo! ( ya entiendo) oh, now I get it! (colloq);
( ya recuerdo) oh, now I remember;
no caí en que tú no tenías llave I didn't realize o (fam) I didn't click that you didn't have keys
6 ( en un estado):
caer enfermo to fall ill
7 [gobierno/ciudad] to fall;
[ soldado] ( morir) to fall, die
8 [precios/temperatura] to fall, drop
9a) ( sentar):
le cayó muy mal que no la invitaran she was very upset about not being invitedb) [ persona]:
me cae muy mal (fam) I can't stand him (colloq);
¿qué tal te cayó? what did you think of him?
[cumpleaños/festividad] to fall on;◊ ¿el 27 en qué (día) cae? what day's the 27th?
caerse verbo pronominal
( de posición vertical) to fall, to fall over;
caerse del caballo/de la cama to fall off one's horse/out of bed;
está que se cae de cansancio (fam) she's dead on her feet (colloq)b) caérsele algo a algn:◊ oiga, se le cayó un guante excuse me, you dropped your glove;
no se te vaya a caer don't drop it;
se me cayó de las manos it slipped out of my hands;
se me están cayendo las medias my stockings are falling down
[ hojas] to fall off;
[ botón] to come off, fall off;
caer verbo intransitivo
1 to fall
caer desde lo alto, to fall from the top
caer por la ventana, to fall out of the window
caer por las escaleras, to fall down the stairs
2 (captar) to understand, see: no caí, I didn't twig
US I didn't realize it
ya caigo, ¡qué tontería!, I get it ¡it's easy!
3 (estar situado) to be: eso cae por aquí cerca, it is somewhere near here
4 (tener lugar) to be: ¿cuándo cae este año la Semana Santa?, when is Easter this year?
5 (causar buena o mala impresión) le cae bien/mal, he likes/doesn't like her
parece que el muchacho le cayó en gracia, it seems that he likes the boy
6 (en una situación) caer enfermo, to fall ill
caer en desgracia, to fall out of favour
7 (ir a parar) cayó en las garras del enemigo, she fell into the clutches of the enemy
fuimos a caer en una pensión de mala muerte, we turned up in the guesthouse from hell
♦ Locuciones: caer (muy) bajo, to sink (very) low
dejar caer, (un objeto, una indirecta) to drop
dejarse caer por, to drop by
estar al caer, (a punto de llegar) he'll arrive any minute now
(a punto de ocurrir) it's on the way
al caer el día, in the evening
al caer la noche, at nightfall
' caer' also found in these entries:
Spanish:
abatimiento
- abatirse
- al
- anillo
- burra
- burro
- chinche
- combatir
- cuenta
- dejarse
- derrumbar
- derrumbarse
- descolgar
- desgracia
- desmayada
- desmayado
- despatarrarse
- desuso
- estar
- gorda
- gordo
- lazada
- pelo
- picada
- picado
- plomo
- pura
- puro
- red
- redonda
- redondo
- resbalar
- tirar
- tirarse
- Tiro
- trampa
- tumbar
- ubicarse
- verter
- balde
- bomba
- caiga
- cama
- cayera
- dejar
- enfermar
- ir
- largar
- muerto
- olvido
English:
bear down on
- clutch
- come down
- deaf
- die out
- disgrace
- disrepute
- down
- drop
- fall
- favor
- favour
- flat
- flop
- freeze
- intimate
- keel over
- land
- lapse
- oblivion
- plummet
- push over
- rub up
- shake down
- sharply
- sink
- slump
- snare
- steeply
- strike
- tailspin
- twig
- walk into
- wise
- beat
- blow
- cascade
- catch
- come
- crash
- die
- go
- hang
- keel
- knock
- nose
- plunge
- realize
- shower
- splash
* * *♦ vi1. [hacia abajo] to fall;cuando caen las hojas when the leaves fall;caer de un tejado/árbol to fall from a roof/tree;caer en un pozo to fall into a well;el avión cayó al mar the plane crashed into the sea;tropezó y cayó al suelo she tripped and fell (over o down);cayó en brazos de su madre she fell into her mother's arms;cayó por la ventana a la calle he fell out of the window into the street;cayó de bruces/de cabeza she fell flat on her face/headlong;cayó redondo he slumped to the ground, he collapsed in a heap;cayó rodando por la escalera she fell down the stairs;dejar caer algo [objeto] to drop sth;dejar caer que… [comentar] to let drop that…;dejó caer la noticia de su renuncia como si no tuviera importancia she casually mentioned the fact that she was resigning as if it were a matter of no importance;hacer caer algo to knock sth down, to make sth fall2. [lluvia, nieve] to fall;caerá nieve por encima de los 1.000 metros snow is expected in areas over 1,000 metres;cayeron cuatro gotas there were a few spots of rain;cayó una helada there was a frost;está cayendo un diluvio it's pouring down;Famestá cayendo una buena it's pouring down, Br it's chucking it down;cayó un rayo a pocos metros del edificio a bolt of lightning struck only a few metres from the building3. [sol] to go down, to set;al caer el sol at sunset;la noche cayó antes de que llegaran al refugio night fell before they reached the shelter4. [colgar] to fall, to hang down;el cabello le caía sobre los hombros her hair hung down to o fell over her shoulders5. [ciudad, gobierno] to fall;el aeropuerto cayó en poder de los insurgentes the airport fell to the rebels, the airport was taken by the rebels;el Imperio Romano cayó en el siglo V the Roman Empire fell in the 5th century;el escándalo hizo caer al Primer Ministro the scandal brought the Prime Minister down;han caído los líderes del comando terrorista the leaders of the terrorist unit have been captured6. [morir] [soldado] to fall, to be killed;caer como moscas to drop like flies7. [decrecer] [interés] to decrease, to subside;[precio] to fall, to go down;ha caído bastante el interés por estos temas interest in these subjects has fallen away o subsided quite a lot;ha caído el precio del café the price of coffee has gone down o fallen;los precios cayeron súbitamente prices fell suddenly;la libra ha caído frente al euro the pound has fallen o dropped against the euroRelno nos dejes caer en la tentación lead us not into temptation;tu actitud cae en lo patético your attitude is nothing less than pathetic;no debemos caer en la provocación we shouldn't allow ourselves to be provoked9. [darse cuenta]no dije nada porque no caí I didn't say anything because it didn't occur to me to do so;caer (en algo) [recordar] to be able to remember (sth);¡ahora caigo! [lo entiendo] I see it now!;[lo recuerdo] now I remember!;ahora caigo en lo que dices now I see what you are saying;Espno caigo I give up, I don't know;caer en la cuenta to realize, to understand;cuando cayó en la cuenta del error, intentó subsanarlo when she realized her mistake, she tried to correct it10. [picar] [en broma] to fall for it;me gastaron una broma, pero no caí they played a trick on me, but I didn't fall for it;caer en una trampa to fall into a trapnos cayó la mala suerte we had bad luck;me cayó el tema que mejor me sabía I got a question on the subject I knew best;le cayeron dos años (de cárcel) he got two years (in jail);la desgracia cayó sobre él he was overtaken by misfortune;¿cómo me ha podido caer a mí un trabajo así? how did I end up getting a job like this?;procura que el informe no caiga en sus manos try to avoid the report falling into her handscae en domingo it falls on a Sunday;¿en qué día cae Navidad este año? what day (of the week) is Christmas this year?¿por dónde cae la oficina de turismo? where's o whereabouts is the tourist information centre?;los baños caen a la izquierda the toilets are on the left;cae en el segundo capítulo it's in the second chapter;eso cae fuera de mis competencias that is o falls outside my remitcayó en cama he took to his bed;caer en desuso to fall into disuse;caer en el olvido to fall into oblivion;caer en la desesperación to fall into despair;caer en desgracia to fall into disgrace15. [sentar]caer bien/mal [comentario, noticia] to go down well/badly;su comentario no cayó nada bien her comment didn't go down well;caer bien/mal a alguien [comida, bebida] to agree/disagree with sb;Esp [ropa] to suit/not to suit sb; Esplos pantalones ajustados no te caen nada bien tight trousers don't suit you at all;caer como un jarro de agua fría to come as a real shockme cae mal I can't stand him;tu hermano me cae muy mal I can't stand your brother;me cayó mal I didn't like him at all;cae mal a todo el mundo he doesn't get on with anyone;Famtu jefe me cae gordo I can't stand your bosscayeron sobre la ciudad para saquearla they fell upon the city and pillaged itla mitad de la clase cayó en el primer examen half the class failed the first exam;¿cuántas te han caído? how many did you fail?el equipo ha caído mucho en el último mes the team has gone seriously off the boil over the last month21. Am [visitar] to drop in22. Compcaer (muy) bajo to sink (very) low;parece mentira que hayas caído tan bajo I can hardly believe that you would sink so low;¡qué bajo has caído! I never thought you'd sink so low!;caer por su propio peso to be self-evident;todos mis consejos cayeron en saco roto all my advice fell on deaf ears;dejarse caer por casa de alguien to drop by sb's house;estar al caer to be about to arrive;ya son las cinco, así que deben de estar al caer it's five o'clock, so they should be arriving any minute now;el anuncio debe de estar al caer the announcement should be made any minute now;se proseguirá con la investigación caiga quien caiga the investigation will proceed no matter who might be implicated o even if it means that heads will roll;RP Famcaer parado to fall on one's feet* * *I v/i1 fall;caer sobre fall on;dejar caer algo drop sth;caer enfermo fall ill;caer en lunes fall on a Monday;al caer la noche at sunset o nightfall;caiga quien caiga no matter whose head has to roll;caer muy bajo fig stoop very low;dejarse caer fam flop down2:me cae bien/mal fig I like/don’t like him:cae cerca it’s not far;¿por dónde cae este pueblo? whereabouts is this village?4:estar al caer be about to arrive;¡ahora caigo! fig now I get it!* * *caer {13} vi1) : to fall, to drop2) : to collapse3) : to hang (down)4)me caes bien: I like you5)caer mal or* * *caer vb2. (fecha) to be / to falleste año, mi cumpleaños cae en martes my birthday is on a Tuesday this year3. (entender) to get somethingcaer desmayado to faint / to collapseestar al caer to be almost here / to be about to arrive -
12 carraca
Carraca, esta palabra significa comida, condimentos, conquivus, (cacharros, etc.). Cuando íbamos a llindiar el ganáu disdi ‘l albiar el díe fasta que tapecíe, (cuidar el ganado desde el amanecer hasta el oscurecer) llevábamos la carraca nun cabaxín, zurronacu ou cestacu cualquier, (cabás, zurrón o cualquier otro cesto). Les muyeres baxaben al merquéu ya traíen la carraca pa toa la xemana. (Las mujeres bajaban al mercado y compraban si tenían dinero lo que se necesitase en la casa para toda la semana). Carraca tamén lu ye lu que lus vaqueirus chebaban disdi la teixá pal sou cabanu ou corte de la braña, dunde a lu mexor taben un fatáu de díes xin baxar a l'aldina, per ístu llebaben un carracáu de couxes que ñecexitaben. (Carraca también es lo que los vaqueros llevaban desde casa para sus cabañas del puerto, las morteras o los prados, donde a lo mejor estaban unos días sin bajar a la aldea, por esto subían muchas cosas que necesitaban y no todas eran para comer sino que algunas eran simples cacharros, o humildes mantas. Y carraca hermanos míos, era la que hacía mi madre y todas las vindas de los rojos, cuando todas las semanas iban a visitar a sus maridos a la Cárcel Modelo de Oviedo, como por las demás no puedo hablar, porque yo no sé cómo se arreglaban las pobrecitas, aunque me supongo que muchas hasta pidiendo limosna, sí que lo puedo hacer de mi madre, que todos los martes era el día que tenía de comunicación, y ella nunca sabía si le iba encontrar vivo, porque por aquellos tiempos fechus de llágrimes ya xufriencies, tous lus díes na carxel d'Uviéu achuquinaben cambrionáus enteirus de xóvenes astures y'anxina d’ista maneira tan achuquina, encalducá per prexones xin concencia, nin dinidá nin «Xusticia Humana», fexérun bon amagüestu de toes les xuventúes roxes d'Asturies, ya les pouques que nun achuquinarun llantárunlas nus batallones de trabayadores, dunde munchus morrierun achindi fartus de fames, de llatigazus ya vexaciones, ya lus oitres que xuerti tubieren de golguer pa la sou teixá, fexérunlu mamplenáus d'amollexíes que per mor d'echus tamén fatáus morrieron. Falaba you que carraca yera lu que miou má le chevaba ‘l miou pá tous lus martes a la carxel, que you nun séi lu que yera, perque na nuexa teixá nun había esconxolancia de nagua, peru lu que fora écha llantábalu tou nuna fardelaca, ya colaba na xuntura d'oitres muyeres de l'allina camín d'Uviéu tres ou catru gores endenantes qu’almaneciera, pos teníen qu'espatuxar alrreór de cuarenta quilómetrus andandu ya oitres tantus pa la regolguía, pos entoncenes nun valía faer el auto-stop que güéi se fae, perque tous lus cambriones ya coches cuaxi yeren millitares, y'angunus oitres yeren de lus drechistes, ya lus roxus nun teníamus namái que goxetáus mexeries, ya manegáus de miéu ‘l nuexu hermenu ‘l venceor, perque lus nuexus homes morrieran lluchandu nel frinti, ya lus oitres taben arretrigáus per les cárxeles dunde poucu a poucu lus achuquinaben ou lus esclavizaben nus batallones de trabayaóres, anxina yera que tou Asturies taba xemada de viudes, de vieyus ya de guaxiquinus güerfaninus, que tous nuexóitres, viétchus, muyeres ya nenus de lus roxus, díbamus ser esclavizáus inhumanamente baxu 'n enfernal xugu que nun nus dexaba más llibertá que la que nel xuenu cheldábamus. —Ya n'agora vou xebrame del trabayu d'enfilerar pallabres p'encalducalus cuamigu dientru d’ista hestoria dou tán lus raigones ya l'escola de nuexes costumes ya llingua. TRADUCCIÓN.—Por aquellos tiempos hechos de lágrimas y de grandes sufrimientos, todos los días que el Hacedor alumbraba, en la cárcel de Oviedo asesinaban camiones enteros de jóvenes astures, y así de esta manera tan despiadada y asesina, llevada a cabo por personas sin conciencia, ni dignidad ni ninguna clase de «Justicia Humana», llevaron a término casi el total exterminio de las juventudes rojas de Asturias, y las pocas que no asesinaron, las esclavizaron en los famosos batallones de trabajadores, donde muchos allí murieron hartos de hambre, de vejaciones y latigazos, y los pocos que tuvieron la suerte de volver a sus hogares, lo hicieron llenos de enfermedades que por mor de ellas también murieron bastantes. —Decía yo que carraca también era lo que mi madre le llevaba todos los martes a mi padre a la cárcel, que yo no sé lo que pudiera ser, porque en nuestra casa no había ninguna cosa de nada, pero lo que fuese ella lo metía dentro de una saca y marchaba en unión de otras mujeres de la aldea camino de Oviedo tres o cuatro horas antes que amaneciese, pues tenían que caminar alrededor de cuarenta quilómetros y otros tantos de retorno y todos los hacían andando, pues no servía hacer el auto-stop que hoy se hace, porque todos los camiones y coches casi eran militares, y algunos otros que había eran de los derechistas, pues los izquierdistas no teníamos nada más que grandes cantidades de miseria, así como de miedo a nuestro hermano el vencedor que jamás se portó nada bien con nosotros, porque nuestros hombres habían muerto en el frente, y los otros estaban presos en las cárceles, donde poco a poco les iban asesinando, o los esclavizaban en los campos de concentración o batallones de trabajadores, así era que toda Asturias estaba sembrada de viudas, de viejos y de niños huérfanos, que todos nosotros, viejos, mujeres y niños de las izquierdas, íbamos a ser esclavizados inhumanamente bajo el infernal yugo que no nos dejaba más libertad que la que en el sueño hacíamos. Y ahora me voy alejar del trabajo de poner en orden las palabras en este diccionario, para llevarles conmigo a los lugares donde yo he aprendido la dulce lengua de Asturias, que no es otro lugar que la escuela donde vivían las raíces y costumbres de Nuestro Pueblo, pues no se pueden buscar nuestras falancias en ningún otro lugar ni parte. Por esto les digo ahora, que si yo no hubiese vivido tan simple, sencilla, pobre, miserable, esclavizadora y dentro de la más natural de la «RAIZ ANCESTRAL DE ASTURIAS», ni yo ni nadie podría legarle a mi «AMADA ASTURIAS» ni a sus «HIDALGAS GENTES», la documentación pura, natural y sencilla que pueda tener este diccionario, porque desde estas mis simples líneas y mirándome muy mucho de lo que digo, les afirmo que hay muy poco fiable por no decir nada, escrito de nuestras costumbres y lengua. «DIES D’ENFERNU» (DÍAS DE INFIERNO) —Yera you 'n zaragoletu, 'n guaxiquín, un nenacu, 'n rapacín (un niño de unos ocho años), cundu la ñecexidá más prieta me fexera depriender lu que yera ‘l dollor, la xufriencia, l’inxusticia, lu pior qu'el Home pudiés encaldar d'enría lus sous xemexantes, you yera ún de lus miles d'anxelinus de miou Tierra que diba faer arroxaúra nel vivir d’ enfernu que m’aguardaba. Xin, fatáus de güérfanus lu mesmu que you, que güéi nel díe xuntu con nuexes familias, ente fius, ñetus, ya tou ‘l andecháu de parantela xomus más de la metá de les xentes d'Asturias, peru naquechus tempus d'achuquinus ya inxusticies nun yéramus namái qu'unus guaxiquinus dexamparáus de la man del Faidor ya del Home, ya tous noxóitres tubiemus que catanus el xustentu de fatáus de maneires diferientes, la miou per exemplu fó'ísta. COLOCOUME MIOU Má de cabrieru na teixá d'un amu baldrayu y atuñáu, llabascu y'achuquín tan solu per que me diera de comer ya me vistiera dalgu, peru ‘l condenáu matábame de fame, ya la vestimenta que punxu d'enría ‘l miou llombu conxistía nun calzáu que la metá ‘l tempu espatuxaba con las patas arregañás, apaxiétchau con unus fatucus tous esgacicáus que per tous lus lláus diben les mious carnis al entestate, acaniláes per el callor ya ‘l fríu en tou ‘l tempu. —Tenía yo aproximadamente ocho años de edad cuando me asesinaron a mi padre, y me recuerdo con toda exactitud cómo la ley de aquel tiempo llevó a cabo tan imperdonable, deshumanizante y vandálica felonía. —Nuna nuétche (una noche) llegaron a la casa de unos tíos míos que en mi aldea vivían y donde mis padres y yo nos refugiamos al término de la guerra en Asturias cuatro desalmados, cuatro bandoleros, cuatro inmundicias humanas, que escudados tras de sus armas empuñadas, representaban l'enñordiada Lley (LA SUCIA LEY) que en aquellos tiempos a la Justicia traicionaba, cuento yo, que aquellos cuatro merucus (gusanos), atemorizando e insultando a toda mi familia, detuvieron a mi padre, le amarraron como a la bestia que se lleva al matadero y se lo intentaron llevar de la casa, sin que mis tíos, (y la cosa no era para menos), intentasen pronunciar asustados como se encontraban ni la más mínima palabra de súplica o protesta. Pero mi madre no les secundó, sino que bravamente intentó defender al sou home (a su marido) no sólo con la palabra, que mi madre la tenía d'aguxa lu mesmu qu’un bon obreiru (de afilada lo mismo que un buen aguijón), sino que temerariamente se abalanzó sobre ellos y fuele preciso a uno de aquellos cobardes y desalmados representantes de la deshumanizada ley que corría en aquellos tiempos, de propinarle varios golpes con la pistola, dejándola mal herida y ensangrentada, tirada en el suelo con el conocimiento perdido. Mientras que aquellos bandidos, se llevaban a mi padre sin permitirle que de mi se despidiera, y tan solamente le he podido ver por última vez, tres les rexes de la cárxel d'Uvieu 'n die 'ndenantes que l'achuquinaren. (Detrás de las rejas de la cárcel de Oviedo, un día antes de que le asesinasen). Pronto mi madre y yo, llenos de la más desolante de las tristezas, y vestidos con el traje de las más indigentes miserias y pobrezas, nos marchamos de la casa de mis tíos y nos asentamos en la abandonada, vieja y destartalada casa de mi abuela. Y sin muebles, ni nada, los dos juntos, como grandes e indomables luchadores que hemos sido siempre, dimos comienzo sin desfallecer ni un momento, a la dura lucha por la vida, sin que nadie jamás nos ayudara. Empecé a ganarme la vida como pastor, a la corta edad de que cualquier niño sólo pensaría en jugar, comer cuando tuviese hambre y recibir de continuo montones de caricias y de amor, yo sin embargo, a pesar de no poseer nada de todas estas maravillosas cosas, era en extremo a mi manera feliz. Marchaba todas las mañanas con mi ganado al monte, donde permanecía todo el día, tan sólo con la compañía que me brindaba mi fiel y siempre por mí con cariño recordado Pelayu, que era un perro, de una inteligencia y sentimientos, que más bien que un chuchu (perro), parecía aquel singular animal un ser humano. Luego por las tardes, cuando el sol se escondía por detrás de las altas cumbres, retornaba feliz a la aldea, siempre lleno de contentura, cantando las más de las veces, amenizado por el potente tañir del zumbiétchu (cencerro) que llevaba colgado al cuello el semental del rebaño. Una mañana como tantas otras me encaminé con mi rebaño al monte y seria como a la media tarde cuando a la entrada de una cueva que se asentaba en un lugar casi inaccesible me encontré medio enterrado con las piedras y la escasa tierra que hacían la reducida plataforma de la portada de la caverna, un pequeño aro de oro, yo he tenido por así decirlo desde mi infancia la inmensa suerte de poseer una imaginación tan inmensamente dislocada, que por tal solían decirme mis vecinos, que era yo el rey de las mentiras, así como el más hábil inventor de endemoniados cuentos. El caso era, que aquel misterioso anillo abandonado a tan larga distancia de mi aldea y en lugar tan argutosu (estrecho, alto, inaccesible), hiciéronme presto pensar, que aquella joya no había llegado a tal escondrijo por sí sola, sino que desde luego alguien la había traído. En el momento mi imaginación desbordante de una alegría que no encontraba un fin para frenarla, comenzó a fomentar sin el menor titubeo la fantástica idea de que en el interior de aquella caverna debía de encontrarse un tesoro de preciosas joyas y valorativas monedas, y quién le había ocultado sabe Dios cuando, seguramente habría perdido aquel anillo que por casualidad yo encontrara. Así pues, ya firmemente convencido, adentreme temerariamente sin el menor temor por la angosta cueva con las miras de apoderarme de aquella inmensa riqueza que según mi soñativa imaginación me había hecho comprender que en su interior me estaba aguardando. Pero aquel día no conseguí mi feliz propósito, porque era la caverna más larga de lo que había pensado y la oscuridad que en ella reinaba me hacía ciego de toda luz. Senteme en su entrada muy desilusionado al no poder lograr lo que había soñado, pero pronto mi mente empezó a dibujarme mil dispares tesoros, pues por el rastro que descubriera seguramente que dentro de la gruta se hallaría escondida alguna chalga (tesoro) guardado con toda seguridad por una Xana, Xumiciu, Trasgu o Culiebru (dioses de la Mitología asturiana), pues al decir de el abuelo Nicomedes cuando en las largas veladas de los inviernos y sin jamás interrumpirle con grande contentura le escuchábamos las leyendas, cuentos e historias que él lúcida y socarronamente nos contaba, afirmándonos siempre que eran tan ciertos sus relatos, como que todos habíamos nacido para morir. Y cuando hablaba de las chalgas aseguraba que tal o cual vecino, morador de esta o aquella aldea, se había hecho de la noche a la mañana rico al haber encontrado una chalga. También afirmaba poniéndose muy serio alegando unos razonamientos que convencían, que las montañas que rodeaban nuestra aldea había muchas chalgas escondidas, que fueron sepultadas hacía muchos siglos por los invasores moros, que al ser vencidos por los astures y al no poder huir con tan pesados tesoros, los ocultaban en las montañas con las miras de poder regresar algún día a desenterrarlos. Como cuento, yo en aquellos momentos vivía alborozado, sumergido en una disloca alegría al saberme ya dueño de aquella incontable riqueza, haciendo que mis inocentes ojos sonriesen felices inmersos en la imaginativa dicha de poder muy pronto liberar a mi madre de la pobreza y quitarla del agobiador trabajo que faenaba trabajando en los eros de los vecinos de estrella a estrella por un miserable sueldo andechandu (en cuadrilla) todos los días. Y así pensando todas las dichas que mi infantil mente podía imaginar, rodeado por el sepulcral silencio que envolvía la grandiosidad de las montañas, rasgado de vez en cuando por el potente y agudo graznido que desde los peñascos más inaccesibles, o desde los infinitos espacios donde con majestuosidad planeaban, lanzaban las útres (águilas), que con ojos inquisitivos oteaban con hambrientas intenciones los escabrosos riscos y las empinadas fistietchas (pequeños valles encajonados entre las peñas), con la esperanza achuquinante (asesina) de poder atrapar con la rapidez del rayo, algún recental que se hubiese xebrau (apartado) de su madre. También aquel silencio que invitaba a la meditación era con más continuidad cortado, por el dinámico tañir del zumbiétchu (pequeño cencerro) que colgaba del brioso cuello del macho cabrio, conductor y semental del rebaño. Como cuento, allí permanecía ensimismada mi mente en el soñar despierto, fabricando sin trabas de la misma nada, las más disparatadas y fabulosas dichas, que harían la felicidad de mi madre junto con la mía. Llegó casi sin enterarme el atapecer del día (al oscurecer) y fue entonces cuando desperté con prisa del maravilloso soñar donde vivía, y raudo, con agilidad y destreza que hoy al recordarla me causa dicha, reuní en pocos minutos mi rebaño, ayudado con eficacia por Pelayu, mi fiel, obediente, valiente y amaestrado perro, que no le tenía miedo a nada ni a nadie si exceptuamos al siempre mal intencionado y vigoroso macho semental de la reciétcha que yo allindiaba (ganado menudo que yo cuidaba). Y cuando ya el día agonizaba entre las negras vestimentas de la noche, entré en mi aldea conduciendo orgullosamente mi rebaño. A la entrada del pueblo sentado plácidamente fumándose un cigarro, estaba esperándome mi amo preocupado por mi tardanza y acercándose a mí, con palabras desaforadas e insultantes, a la par que me reprendía con dureza, me preguntaba el por qué me había demorado tanto. No recuerdo lo que le contesté, ni la historia que le largué, lo que si sé, que no se creyó de ella nada, pues todas las gentes que me conocían bien sabían, que yo confundía la verdad con la mentira haciendo con entrambas las más inverosímiles y dislocadas historias. Sin embargo, lo que yo sabía muy bien, era que aquel miserable labriego de mi aldea, que tenía la desgracia de cuidarle sus ganados, por la triste desgracia de una comida infame y peor vestimenta, no le incomodaba en absoluto que yo llegase tarde o que me despeñara desde un serapu (peña) y me escontonara la motchera (rompiera la cabeza), lo único que le preocupaba al condenado, era que llegasen a su teixada (casa) sanos y fartus (hartos) todos sus ganados. Al siguiente día bien de mañana como de continuo hacía, con un poco de sabadiegu (chorizo malo) un cantezu (pedazo) de pan moreno y cuatro manzanas dentro de mi zurrón, salí de mi aldea afaluchandu (arreando) el rebaño, y con aquellas miserables viandas que llevaba en mi morral, tenía que aguantar todo el día en el monte corriendo sin descanso tras aquella veceira (rebaño) de cabras. Lo que no sabía el condenado de mi amo, era que yo siempre que tenía hambre, le ordeñaba sus cabras dentro de una lata que tenía escondida en la montaña, hartándome tanto yo como mi fiel Pelayu de espumosa y fresca leche hasta el golifar (hastiar). Si el bastruya (zafio) de mi amo tan sólo hubiese sospechado que le mucía (ordeñaba) sus cabras todos los días, me hubiera eszarapau (despedazado) mi frágil cuerpo con un mamplén de cibiétchazus (con muchos palos). Espatuxaba (caminaba) yo muy contento aquella mañana, quizás lo hiciera mucho más feliz que nunca, arreaba mi rebaño con desacostumbrada prisa, porque ansias locas tenía de llegar a la montaña, para entrar de nuevo en la misteriosa cueva, pues ahora ya no tendría problemas con la obscuridad que en ella reinaba, ya que conmigo llevaba una caja de cerillas y un pequeño candil que le había arrapiegáu (hurtado, quitado) de la corte (cuadra, establo) a mi amo, y con aquella luz, sería capaz de bajar hasta las mismas entrañas de la tierra, si a tal lugar la caverna se extendiese. Aquella noche había dormido poco y soñado mucho, tanto despierto como dentro del desvelado sueño, y tanto de una manera como de la otra, siempre llegaba a la conclusión, de que dentro de aquella para mi misteriosa gruta se ocultaba una fabulosa chalga de la que iba ser yo su señor y dueño, y cuando tal me sucediese, ya no sería yo más criado de ningún rapiegu (zorro) amo, ni tampoco a mi querida madre se le encallecerían jamás las manos, efectuando esclavizantes trabajos, nunca para el prójimo bien servidos y siempre por él peor pagados, ni se partiría sus costillas refrescándose el cansancio en su propio sudor por las fincas de nuestros vecinos, por donde se arreventaba todos los días del año, por la mezquina soldada de una fuente no muy grande de harina, un cesto de patatas, o cualquier otra vianda que mitigase el enorme fantasma del hambre, que desde el fin de la guerra se había enseñoreado de nuestro indigente char (lar), que nos obligaba despiadadamente a unos ayunos tan sumamente raquíticos, que el día que comíamos algo en traza (algo mas), tal parecía que habíamos cometido un grave pecado. Cuando yo fuese dueño de aquel tesoro, (abanzaba seguido de Pelayu arreando con prisa los ganados camino de la argutosa «abrupta» montaña, a la par que imaginativamente iba pensando), compraremos una casa decente, buenas fincas y mejores ganados, y entonces nuestros vecinos nos mirarán con respeto, y no nos tratarán con el menosprecio y la esclavitud a que ahora nos someten. Llegué al fin hasta el lugar que por costumbre tenía de enveredar el ganado para que a su aire subiesen guareciendu (pastiando) como siempre hacían hasta llegar al final de la tarde que era cuando el rebaño solía alcanzar lo más alto de la montaña. Pero aquel día no seguí yo al redil como siempre hacía, sino que me adelante a él corriendo sin el menor cansancio laderas arriba, hasta que por fin sudoroso y galopante en la alegría llegué a la vecindad de la caverna. Pude comprobar sonriente a la par que cariñosamente acariciaba a Pelayu, cómo éste me miraba contrariado al ver que yo por primera vez había cambiado todos mis cotidianos hábitos. Ya que siempre nada más llegar al monte y dejar a las cabras a su albedrío pastiando, nos sentábamos en el lugar acostumbrado, y zampábamos sin pérdida de tiempo a partes iguales como buenos compañeros, la miserable comida que nos había servido nuestro amo. Después jugábamos incansablemente en mil dispares entretenimientos hasta quedarnos rendidos, y muchas veces tras de nuestros juegos, los dos juntos abrazados nos quedábamos profundamente dormidos y al despertarnos sino avistábamos el rebaño, corríamos alocados por la preocupación, por entre los abruptos riscos, y las espinosas malezas hasta lograr encontrarlo. Después otra vez gozosos retornábamos a nuestros juegos, o yo me quedaba mirando a las montañas ensimismado pensando, mientras que Pelayu se entretenía cazando grillos, u otros insectos, y otras veces con sus blancos y poderosos colmillos recorría con rabia su pelambrudo cuerpo, diezmando la cabanada (rebaño) de pulgas y otros parásitos que con su sangre se alimentaban. Como cuento, aquella mañana mi fiel Pelayu me miraba preocupado, pudiendo yo observar en sus vivarachos, picarescos e inteligentes ojos, una recriminación que me estaba haciendo, por su forma de ponerme sus fuertes patas en mi pecho, a la vez que me lamía entre pequeños y cariñosos ladridos mi rostro. Si con sus ladridos pudiese hablar mi lenguaje, seguramente que me diría. —No seas un iluso soñador, mi más querido y preciado compañero, no llegues con tu fantástico pensamiento hasta el extremo de acariciar ni tan siquiera cuanto te has imaginado. Comámonos con la alegría de que hacemos gala todos los días, esa mezquina comida que nos da nuestro despreciable amo, y juguemos con la inocente felicidad de siempre, ya que éste será el más grande tesoro que jamás podrás superar en tu vida. ¿Dónde podrás hallar una riqueza que se pueda comparar a la natural y sencilla felicidad que hoy gozas, aunque ésta se haga su camino dentro de la gran pobreza que te acompaña? Pero hoy yo sé fijamente, que aunque mi perro pudiese hablar, haciendo que en tal momento me asustase al presenciar tan grande milagro, y me dijese que no entrase en la cueva, porque lo que dentro de ella iba a encontrar sería mi propia muerte, la verdad es, que ni al mismo Faidor (Dios) en aquellos momentos yo no obedecería, y así de resuelto, encendí el candil, y sin el menor asomo de miedo, ya que la ilusión y la alegría que poblaban mi espíritu en aquel encaldar (hacer) eran tan inmensos, que empequeñecían hasta el ignoro cualquier otro sentimiento. Adentreme en la cueva que era iluminada tenuemente con la pobre luz que el candil despedía, siempre acompañado de Pelayu que tras de mí, el muy tuno de mi aventura se reía, no era larga la caverna, pues a treinta metros no alcanzaría, y cuando llegué al final, no encontré ni las Xanas, ni los Trasgus ni Xumicius, ni la chalga, preciado tesoro que yo perseguía, sólo había muchos cascos de avellanas y de nueces, algunas latas de conservas ya vacías, unos trapos manchados de sangre, unas mantas viejas y apoyadas en la rocosa y húmeda pared de la cueva, había varias armas de fuego que pronto me hicieron olvidar la riqueza que en un principio había imaginado que allí me aguardaría. Por primera vez en mi vida iba a tener juguetes, auténticos juguetes de verdad de los que usaban los hombres para asesinarse vilmente al igual que hacen los lobos cuando por su cuenta cogen un apacible rebano de ovejas. Dejé el candil en el suelo y elegí entre todas aquellas armas una brillante escopeta, lleno de contentura me senté encima de aquellas mantas y empecé a maniobrar con aquel peligroso juguete, yo sabía cómo se manejaba supuesto que mi amo tenía una escopeta muy parecida y le había visto limpiarla y cazar con ella algunas veces, durante algún tiempo estuve jugando con ella, de una canana que allí había saqué dos cartuchos que metía y sacaba dentro de su recámara, yo me creía en aquellos mis felices instantes el más grande cazador del universo. Pelayu que ya se había cansado de husmear por todas las partes y no habiendo encontrado nada donde llancái el diente (hincar) se tumbó en el suelo frente a mi mirándome sonriente y burlonamente, (porque aunque ustedes no lo crean, yo sé que los chuchos saben sonreir). Enojeme de Pelayu al ver como tan descaradamente se mofaba de mí, por eso encañonele con la escopeta con ánimo de amenazarle, pero cambió Pelayu de gesto rápidamente, levantose con rapidez del lugar donde estaba achucáu (costado), enseñome los clientes ladrándome muy enfadado y a la velocidad del rayo salió de la cueva, quizás porque el inteligente animal presentía, de que alguna desgracia iba a lleldar (hacer) yo con aquel mortífero artefacto, y no quería ser él quien primeramente la recibiese en su cuerpo. Aun permanecí algún tiempo en la gruta jugando a mi manera con las armas, y solamente cuando el candil por su guiños me hizo comprender que su luz ya se le estaba escosando (terminando), salí de la caverna con la escopeta en una mano, dos cartuchos en su recámara y el candil en la otra. En el exterior Pelayu correteaba detrás de los grillos y las camporinas (mariposas) al parecer ya libre de todo enfado. Ya cansado de jugar dejé la escopeta en el suelo y senteme tranquilamente al lado del zurrón, y en cuanto mi perro vio que ya había abandonado el arma, vino corriendo hacia mí, moviendo la cola y sonriéndome amigablemente. Allá abajo en la mitad del valle pude ver a mi rebaño cómo subía espenandu (comiendo) los pochitcus (enanas encinas), y yo de nuevo me volví a sentir feliz y contento a pesar de no encontrar la chalga que tanto con su riqueza había soñado e ideado. Comimos a hora desacostumbrada mi perro y yo aquella pobreza de comida, y tras de jugar un rato, él se quedó adormilado y yo comencé a pensar de quién serían aquellas armas. No me cabía la menor duda de que aquel arsenal de armas debía de ser de los fugáus (huidos), seguramente que eran de aquellos cuatro rapazones (mozos) que se entregaran a los soldados que estaban destacados en mi aldea. Yo los había visto en el cuartel que los militares tenían que era en la escuela de mi aldea, un amplio edificio que fuera regalado a la parroquia por unos indianos del chugar (lugar) que retornaran de las américas con la corexa betchá de cuartus (con la cartera llena de dineros). Recuerdo que aquel día que yo los vi, un soldado que de seguro sería el barbero, les estaba cortando el abundante pelo que lucían, y uno de los rapazus le dijo sonrientemente al militar. ¡No hace falta que te molestes mucho camarada, pues cuando un día de estos nos trasladeís a la cárcel de Oviedo, allí lo más seguro es que nos rebanen el pescuezo! EL MACHO CABRÍO Güelgu coyer el filu dóu d'endenantes m'enduébitchaba algamiandu na miou motchera alcuerdancies de cundu you yera guaxe, ya comu tóus non se puén cuntar per filera, per ísu xebreme d'aquín, pa dir p'acuchá, perque toes les couxes tienen la sou xaceda, ya non la quixéramus cataye nuexotrus. (Volviendo coger el hilo de los aconteceres que anteriormente en mi cerebro se barajaban dentro de las añoranzas de mi niñez, y como todos estos acaeceres no se pueden relatar en hilera, por eso me marché de éste, para ir al de más allá, que es de donde vengo ahora, porque todas las cosas tienen su propia postura, y no la que quisiéramos darle nosotros). Y aunque parecía que me había perdido por estar tan llargu lonxe (tan largo lejos) la verdad es que yo no pierdo el tiempo adornando los hechos que no deben de ser adornados, nin fiéndume en xebraures que van esfaese 'n probeces, perque 'l que non ye llicenciáu 'n filloxofía e lletres, non pué faer munches froritures con les pallabres nin les lletres, ya per ístu, tien que encaldase 'n aforrador d'istus dellicáus y'artifixusus monumentus, perque si lus mesmus que güéi día que lus manexan y'atreinan, la metá de les veces non xapien lu que falen, ya llanquen el focicu fasta les urées en telares de Pachu 'l Xabadiegu betcháus de poxa y'escosáus del granu que ye pelu que tóus muramus nista engochá vida, ¿qué fairé you que 'deprendí namái que tres meses nuna escola pública? (Ni me hondeo en deserciones que se deshagan en pobrezas, porque quienes no son licenciados en filosofía y letras, no pueden hacer muchas florituras con las palabras y las letras, y por esta razón, tienen que hacerse ahorrativos de estos delicados y artificiosos monumentos, porque si los mismos que hoy en día los manejan y cuidan, la mitad de las veces no saben muy bien ni la mitad de lo que escriben, ni otra pareja parte de lo que hablan, y meten por estos menesteres el hocico hasta las orejas, en cuestiones que los imposibilitan para después resolverlas, y si se aproximan a este nivelamiento, lo hacen sembrando una hierba productora de mermado grano, que es el punto primordial que todos intentamos recoger en esta cerda vida. Como cuento, si estos señores eruditos en estas materias se equivocan ¿qué puedo hacer yo, ¡pobre de mí!, que tan solamente he tenido la suerte de ir al colegio público tan sólo tres meses?). Cuento yo que me hallaba en aquellos mis infantiles pensares intentando saber a qué huidos pertenecían aquellas armas, y así dejé tal perder el mucho tiempo que me sobraba, cuando mis ojos retrataron el gran combate que a baja altura, muy por debajo de donde yo me encontraba, sostenían tres cuervos, que despiadada y valientemente le atacaban a un águila real, y ésta piando quizás por el dolor que le inferían los efectivos picotazos de los cuervos, o tal vez en su lenguaje maldiciéndoles llena de rabia por el no poder repeler el ataque de que era objeto. No podía defenderse de sus tenaces atacantes, porque todo su cuerpo en gran tensión estaba, ya que al volar tan bajo, todas sus enormes energías las precisaba para mover sin el menor descanso sus grandes alas, con el apremiante fin de salir de aquel espacio que al parecer pertenecía a los belicosos cuervos, que con ardorosa valentía y enquina ofensiva, disputaban tal natural privilegio, a las mismas soberanas de los cielos. Había yo presenciado muchas veces batallas entre las águilas y los cuervos, y siempre éstos las perseguían atacándoles por su parte posterior, hasta la altura donde el águila ya no necesitase mover sus alas para sostenerse, cuando esto sucedía, los cuervos precipitadamente abandonaban el combate, porque ellos sabían, que donde el águila pudiese planear, todo animal viviente que se acercara, encontraría entre sus poderosas garras una rápida muerte. Queriendo yo saber como es natural el por qué los cuervos atacaban a las águilas, un día que cuidando sus cabras junto a mí estaba un paisano llamado Máximo, que por apodo se le llamaba el «Puchegu», porque tenía tantas razones en sus hablares como palabras por su boca se alumbraran, a pesar de que el Puchegu no sabía leer ni escribir, sabía de cuentos más que el mismísimo Quevedo, e igual hacía cuando se le necesitaba de veterinario que de médico, atinaba casi siempre cuando iba a llover o hacer buen tiempo, en fin, que era Máximu el Puchegu en todas aquellas aldeas de mis amores, una Enciclopedia que aventajaría en mucho a todas las que en nuestros días nos sirven las grandes editoriales, industriadas por hombres estudiosos de las ciencias. Empezó mi amigo el Puchegu explicándome, que son los cuervos de las abruptosas montañas más bregáus (valientes) que los que moran en las valladas o pequeñas lomas, y todo porque la escasez de alimentos en las rocosas cumbres, es muy inferior a los que existen en los valles o montículos, y así como a los hombres la abundancia los hace temerosos y a veces hasta pusilánimes, y la necesidad o privaciones los vuelve por ley de vida temerarios y osados, en los animales ocurre en igual medida lo mismo, así pues, el cuervo defiende su pitanza no permitiendo que las águilas cacen a menor altura que la que les pertenece, y si desde tal situación descubren una pieza, y bajan con su endemoniado vuelo de alas plegadas la apresan y luego vuelven a elevarse al lugar que les corresponde, los cuervos no osarán ni tan siquiera molestarlas, pero si por el contrario descienden para dedicarse a cazar desde el lugar que no les pertenece, entonces los cuervos las atacan con verdadera saña y valentía y siempre logran hacerlas ascender hasta la posición que ellos consideran justa. Esto es así, porque desde tal altura las águilas sólo pueden divisar en tierra una pieza que ellos no cazan nunca, como puede ser un conejo, una pequeña res, un zorro, y hasta inclusive el mismo perro que con el pastor cuida el rebano, y también se han dado casos en que las águilas hasta han cazado un lobo, y con él entre sus garras han subido hasta sus utreras (nidos) donde le devoraban con la misma satisfacción que pudieran hacer cuando se afestinaban con las tiernas carnes de un inocente corderillo. Si las águilas pudiesen volar más bajo sin ser por los cuervos molestadas, también podrían cazar con gran facilidad, lagartos, culebras, etc., etc., y es ésta precisamente la comida que el cuervo defiende, por eso ataca al águila cuando ésta intenta apoderarse de la que él cree que es su exclusiva pertenencia. Terminó el águila al fin tras el ardoroso acoso a que la sometieron los cuervos de subir hasta la altura que ellos consideraron lícita, y rápidamente éstos plegando sus alas la abandonaron y en vertiginoso vuelo buscaron el abrigo de los arbustos de sus montañas. Terminó para mí aquel día el maravilloso espectáculo que la soberana del cielo y los bravos cuervos me habían ofrecido, y fue entonces cuando me incorporé del lugar donde me hallaba sentado, para mirar a mis cabras que guarecían (pastiaban) por encima de donde yo estaba a la corta distancia de unos cincuenta metros, lo primero que mis ojos retrataron fue el orgulloso y antipático macho cabrío, que empericotáu (subido) en un cuetaron (peñasco) a la par que espenucaba (arrancaba) las fuéas d'un pótchiscu (hojas de una enana encina), mientras que las enguyía, parecíame a mí que me estaba mirando desafiadora y despreciativamente, con sus grandes y retorcidos cuernos, su larga perilla y enorme cencerro, se me representaba como el diablo que sonriéndose ladinamente se guasaba de mi humilde persona, a la par que de mi buen Pelayu, pues a entrambos y dos el condenado nos había hecho correr infinidad de veces, por eso, tanto Pelayu como yo siempre que teníamos ocasión y traicioneramente, él le mordía sañudamente en sus cadríles (patas) y yo le atizaba barganazus (estacazos) y pedradas donde mejor encaldase (terciase). Ocurriósele a mi mente en aquellos momentos el darle un buen susto a aquel demonio con cuernos y cencerro, por eso así la escopeta con determinación, y cargada como se encontraba con dos cartuchos, apunté por debajo de donde él se hallaba con el firme propósito de tan sólo darle un susto que no olvidase en su vida, y ya sonriéndome adelantadamente por el resultado de la idea que sin más pérdida de tiempo iba llevar a la práctica, apreté los gatillos de la escopeta, y una doble y potente explosión originose que dio conmigo en el suelo por la fuerte sacudida que el arma emburrióu (empujó) con dolor en mi cuerpo. Pero escosóseme d'afechu (marchóseme del todo) tal dolor, cuando entre el repilar (ecos) de la montaña por la explosión, sentí al macho cabrío lanzar al viento grandes berridas, que hiciéronme con preocupada prontitud deducir, que aquel demonio odioso no se quejaba por el susto que pudiera recibir, sino por la perdigonada que sin yo proponérmelo le había albergado en su pelambroso y maloliente cuerpo, levanteme sin demora del pedregoso lecho donde la escopeta con su duro empujón me había acostado, y aún tuve tiempo de ver cómo el semental de mi rebano rodaba por entre los cuetus del xerrapeiru (peñas de la sierra) infiriéndose más heridas en su cuerpo que las que yo por equivocación con los dos disparos le había inferido, siendo quizás su muerte no la perdigonada que le había desequilibrado, sino los argutoxus cuetus (agudos peñascos) que cual cuchillos al rodar su pesado cuerpo por entre ellos le apuñalaban mortíferamente, por eso al detenerse en su poleamientu (rodar) detrás de un pótchiscu (encina) que encontró en su paso, dejó de berrar en el instante, que su vigoroso cuerpo perdiera la vida. Fuime yo corriendo acompañado de Pelayu que me ganó la palma en la carrera, hasta el lugar de aquel desgraciado suceso, y cuando llegué donde el chivo estingarráu (tirado, acostado) ya no contaba como enemigo vivo, vi cómo a torrentes se desangraba, a la par que Pelayu con su nutritiva sangre se fartaba (hartaba). Pensé yo con gran temor cómo decirle a mi amo lo que había pasado, él que sentía por su chivo un orgullo y continuo ponderado casi desmedido, pues siempre que la ocasión se le brindaba cuando con sus vecinos dialogaba, soliales afarrucado (faroleándose, chuleándose) decir, que no había en toda la comarca un macho cabrío que ni con mucho en raza y estatura, se le pudiese parecer al suyo. Era ya casi la hora de afalar (retornar arreando el ganado para casa) cuando se me ocurrió la idea de decirle a mi amo que el chivo por si sólo se había despeñado, así que guardé la escopeta en la cueva y apresuradamente yo temeroso y preocupado y Pelayu contento por hallarse harto, reunimos el rebaño y nos encaminamos hacia la aldea, parecía que hasta las mismas cabras que en otras ocasiones se mostraban rebeldes y saltarinas, aquel desdichado día caminaban cabizbajas y avizorantes, observando en todas las direcciones con pronunciosa alteración, buscando aquel macho cabrío que las dirigía y dominaba con su orgullosa presencia, haciéndose notar en todo momento, por el continuo tañir de su zumbiétchu (cencerro), que por primera vez en el rebaño no se sentía el caidonante ruxíu (dirigente sonido). Pienso yo que solo contento caminaba vigilante mi fiel Pelayu, porque ya nadie en el rebaño se atrevía a discutirle sus ladridos o frágiles mordiscos, cuando por orden mía a las cabras con eficiencia les infería. Más sin embargo yo, al igual que a mis cabras, algo me tenía también apresado, algo extraño para mí, por primera vez a mi espíritu esclavizaba, que ni era tristeza ni pena, pero sí era miedo y grande desesperanza. Siempre que retornaba con mi rebaño a la aldea, cuando en las atardecidas la montaña abandonaba, mi corazón ameruxáu d'allegría (rebosante de alegría) a mi garganta un torrente de cante le rogaba, y ésta inocente y falta de todo perjuicio, sintiéndose tan dichosa como los mismos celestiales ángeles, cantaba recias asturianadas, mientras que todo mi ente, afanosamente afalaba (arreaba) las cabras. Quizás cantara yo aquellas horas con más gracia que en todo el día por alegre que fuera y pudiera tener, porque por así decirlo me acercaba al sencillo y noble vivir de las gentes de mi aldea, pues diez o doce horas en la continua soledad que en las montañas me acompañaba, para un rapacín como yo era, eran muchas horas desamparado de la comunidad humana, y sobre manera yo, que con ser mi cuerpo ágil y fuerte hasta casi rayar en el desuso, empequeñecido se quedaba si le comparaba con mi espíritu tan ensoñador e imaginativo, que todas las cosas al engrandecerlas confundía, menos el miserable pan de la maxera (artesa) que mi amo me entregaba, que a pesar de ser tan escaso, jamás supe imaginar nada para engrandecerle. Estaba mi amo a la entrada de la aldea esperándome como siempre hacía para ayudarme a xebrar el rebaño, ya que como eran tantas cabras, no cogían todas en la misma corte (establo), y había que llevar parte de ellas a otra cortexa (cuadra pequeña) que estaba en la parte opuesta de la aldea. Entretenía siempre su espera el condenado de mi amo, hablando con un artesano del lugar, que se dedicaba a la fabricación de yugos y madreñas, que tenía su taller montado debajo de un hórreo, que estaba asentado a la salida de la aldea, mismamente en la desembocadura del pedregoso y empinado sendero que venía de la montaña. Desde tal lugar él sentía con antelación el potente tañir del zumbiérchu (cencerro) que ximielgaba (movía) con fuerza y hasta con orgullo el estupendo semental de su rebaño, entonces él liquidaba por el momento con el madreñeiru la conversación que estuviesen embargando, y dedicaba toda su atención a su rebano, observando con avarienta atención, en el propiar si sus ganados venían fartus óu famientus (hartos o hambrientos), o si alguna de sus cabras venía coxa (coja) por mor de haberle caído una piedra o cualquier otro accidente que hubiera acaecido, como solía ser normal algunas veces. Pero aquel inolvidable para mi atapecer (atardecer) vio antes sus cabras que escuchara el ya inexistente zumbiétchu, por eso con su vozarrón de trueno, y como una centella por mí temido, me preguntó a la distancia de una piedra lanzada cuesta abajo: —¿Qué fói lu que pasóu Xulín...? —¿El chivu perdiu 'l mayuelu...? —Quería decirme, que si el cencerro que llevaba su chivo, había perdido el majuelo, o pequeño péndulo que lleva dentro el cencerro. —Esto también era frecuente que sucediese. Contestele yo desde aquella altura con mucho menos miedo que si me encontrase ante su presencia, diciéndole que el chivo se había despeñado, y arriba en la montaña se encontraba muerto. Estas mis palabras que en el viento camino de la aldea mi voz empujó con fuerza, fueron escuchadas por mi amo que se encaricotóu (encendió) en una rabiosa tristeza, que si pudiese desahogarla, seguro que en mi persona haría él su complacencia. También la desgracia del chivo, que por mí a voces era anunciada, fue oída por algunos otros vecinos a parte del madreñeiru, y como aquel semental de macho cabrío había sido siempre tan aponderado e idolatrado por el babayu (bocazas, charlatán) de mi amo, que con su dichoso cabrón los vecinos de la aldea ya habían pescado la costumbre de decir siempre que alguien ponderaba una cosa, ¡non si paezme a mín, que moren más castrones que Manín na nuesa aldea! Bueno pues como estoy contando, todo el lugar en pocos minutos se había enterado y en parte congregado a la salida del camino que bajaba de la montaña, ya que la muerte de aquel chivo que había ya dejado entre ellos la ya dicha cantinela, les había algunos los más envidiosos y vengatibles alegrado, y a los otros los más sentimentales y nobles les entristecía la muerte de tan comentado castrón. (También se suele llamar castrones a los chivos muy grandes). Al fin entré yo en la aldea quizás con el mayor recibimiento que jamás a nadie le hicieran, y todos atropelladamente me preguntaban lo que con el dichoso castrón me había sucedido, y yo les repetía a la par que intentaba xebrar las cabras para llevarlas a sus respectivas cuadras, que se había despeñado y que todo descuatramindáu (deshecho, desarmado) se quedara en la montaña. Un ratiquín (un tiempo) más tarde, y ya siendo casi la oscurecida, tres vecinos del lugar haciendo cuadrilla con mi amo, caminaban en pos de Pelayu y mía, otra vez camino de la montaña, para enseñarles donde estaba estrapayáu (aplastado) el chivo, con el propósito de bajarle para casa, con el fin de aprovechar su piel y carnes, que serían curadas bajo las barras del xardu (secadero) una estupendísima cecina. Llegamos a la postre ya con la noche tan negra como la boca de el lobo, al xeitu (sitio) donde el chivo fechu 'n chaceiru (hecho un deshecho) ya en el frío de la muerte sin despertarse dormía, tanto Manín que yera mi amo, como los tres vecinos que le hacían compañía, sudorosos y respirando medio ahogados por el tremendo esfuerzo que suponía subir con tanta rapidez hasta tamaña altura, sin perder un momento amarraron el animal por las cuatro patas juntas haciendo cucara (en montón, juntándolas todas) con una cuerda que para tal menester ya traían, y colgándolas de un fuerte y largo palo del que también venían poseídos, echáronselo al hombro entre dos, y con menor rapidez y mayor precaución, relevándose entre ellos conseguimos llegar sin novedad a la aldea. A pesar de ser casi la media noche, aun había algunos vecinos en reunión dentro de al parecer amena charla que quizás tuviese mucho que ver con el castrón, Manín y con mi desventurada persona, esperándonos en el lugar donde el madreñeiru trabajaba. Entramos todos en procesión rumorosa en la corralada de la casa de Manín, detrás del cabrón que colgado del baral sofitado en los hombros de dos vecinos se xiringaba (balanceaba), vigilado siempre con sonrisa ladina por mi fiel Pelayu, que comprendía que al no tardar, iba a saciarse hasta el no poder manducar más, con los rojos hígados de quien en vida, le hubiera hecho correr con cierto temor con el rabo entre sus piernas. Mientras que mi amo y sus serviciales vecinos se disponían a desfoyar (desollar) colgado de unos garfios que había debajo del hórreo al desgraciado chivo, la muyer (mujer) de Manín sin parar de condolerse, y hasta inclusive queriendo a mi endilgarme parte de la culpa, me dio de cenar una escudilla de farines (harina de maíz cocida) con una taza de leche de cabra, porque la leche de las vacas la tomaban ellos y la que sobraba la hacían en manteca, que tampoco yo nunca la probaba. Por primera vez no se hallaba sentado a mi lado sacando la lengua y relamiéndose, mirándome con sus ojos inteligentes en espera que yo le tirase delante de sus narices una cucharada de mi comida a mi fiel Pelayu, pues él sabía que al lado del castrón, tenía una fiesta grande con sobrada pitanza. Comía yo vorazmente aquellas puliendras (farinas), a tan desusada hora de la noche, sin que mi mente de pensar cesara, y antes de terminar mi miserable cena, una luz que me llenó de cierto temor en mi cerebro escendiose, para decirme con su claridad, que no iba a transcurrir mucho tiempo antes de descubrirse mi mentira, porque al esmianaye 'l pelleyu (quitarle el pellejo) al castrón, le encontrarían incrustadas en su cuerpo las postas que le habían matado, y me interrogarían sobre tal suceso, siendo yo al momento un cómplice y encubridor de la muerte del condenado cabrón, que según parecía me iba a dar guerra hasta después de ser muerto. Seguramente querrían saber el por qué les había mentido, haciéndoles creer que se despeñara, cuando a la prueba estaba que fuera abatido por un tremendo pistoletazo. Bajé después de cenar a la corralada donde los hombres andaban a vueltas en la desfoyadura del castrón, a la luz de un par de candiles de carburo y no llevarían un cuarto de hora reparándoles en su circunstancial oficio de carniceros, cuando Antonón el de la Cuandia dijo sorprendido mirando para mi amo que le alumbraba con el candil en la mano para que los otros vieran mejor en la faena que encalducaban (hacían). ¡Ah Manín, isti castrón non morrióu comu diz el tou criadín despeñáu, pos tién ente 'l coración ya lus polmanes un manegáu de postes llancades, asina que si quiés saber quién l'achuquinóu, pregúntaye 'l tou rapazacu, lu que axucedióu! ¿Qué ye lu que me tas diciendu...? ¿Quién diañus diba pegái 'n tiru 'l miou cabrón ? Antonón arrabucandu d'ente les asaures del chivu cuatru ou cincu postes que yeren de grandies comu arbeyinus rancuayus, díxole 'l miou amu metiénduyes per dellantri 'l focicu: ¡Mira Manín, ístu fói lu qu'achuquinóu 'l tou chivu! (Ah Manín, este cabrón no murió despeñado como dice tu criado, pues tiene entre el corazón y los pulmones un cesto de postas plantadas, así que si quieres saber quién le asesinó, pregúntale a tu muchacho lo que sucedió). (¿Qué es lo que me estás diciendo? ¿Quién demonios le iba a pegar un tiro a mi cabrón?). (Antonón arrancando de entre las asaduras del chivo cuatro o cinco postas que eran de grandes como pequeños guisantes, le dijo al mi amo mostrándoselas por delante de su hocico: ¡Mira Manín, esto ha sido lo que asesinó a tu chivo!). Hallábame yo detrás de ellos a media penumbra, por eso no pudieron ver cómo todo mi cuerpo temblaba, y mis mexiétchas (mejillas) se encendían como las mismas brasas cuando el viento las apuxa (atiza). Quizás si fuese a pleno día, me hubiesen sacado la verdad al descubrir yo mismo por mis síntomas externos la mentira, pero la noche, encubridora de toda claridad que profané sus negras vestiduras, me ayudó a ser firme e inamovible de mi primera mentira. Convencido mi amo de que le había engañado, acercose a mí con el candil en una mano, y llena su despreciable alma de ira, y enloquecida venganza, con la otra su mano, atizome un fatáu de morráes (varias galletas, tortas, guantazos) que dieron con mi cuerpo en el suelo, y antes de que yo pudiese huir del peligro que me rodeaba, levantome del suelo con la misma mano que tan vilmente me castigara, y a la par que alumbraba mi rostro donde la abundante sangre que manaba de mi nariz lo embadurnaba, me dijo mirándome con sus ojillos de bracu (cerdo) donde la maligua ira en un brillo salvaje se enseñoreaba: ¡Ahora mismo me vas a decir hijo de perra y de republicano asesino, que el día que asesinaron a tu padre que era lo mismo que tu un embustero y un bandido, te tenían que haber envenenado a ti, para que no pudieses hacer el mismo mal que hizo tu condenado padre, vamos, dime quién fue el que disparó contra mi chivo, dímelo pronto o terminaré contigo! Y al tenor que esto me estaba diciendo, su dura mano caía una y otra vez sobre mi rostro, y fue entonces cuando aquellos hombres de entre sus manos me arrancaron, pues al no hacerlo, quizás aquella bestia humana, que había luchado en defensa de la (PAZ DE ESPAÑA) fácil me hubiera asesinado, como seguramente acostumbrado debía de estarlo, al haber practicado tal demoníaco proceder, con otros indefensos inocentes, de los miles que asesinados fueron en Nuestra Patria, por cobardes, dañinos y miserables hombres, como lo era mi despreciable amo. Fue curado con agua fresca mi amoratado y sangrante rostro por Antonón de la Cuandia, que me aconsejaba cariñosamente, les dijese lo que con el cabrón me había en la montaña sucedido, y que no tuviera ningún miedo de contar la verdad que se buscaba, pues ella misma me protegería de quien me hubiera amedrantado para que no le delatara. Cuéntanos hijo si fueron los huidos quienes al chivo le dispararon, ya que nadie más que ellos pudo hacer tal cosa, y ten presente que si no nos lo dices ahora, mañana vendrán los guardias y ya verás cómo con ellos no puedes seguir negando. Díjele a Antonón el de la Cuandia, que yo estaba dormido, y que me desperté cuando sentí al cabrón bramar desesperado al tenor que bajaba rodando por entre los peñascos, siendo aquello todo cuanto yo había visto y oído. Volvió otra vez ya más sosegado mi amo a insultarme y amenazarme, y a la postre me ordenó que abandonara su casa, pues él no fartaba bribones que lejos de cuidar su rebaño, permitían que personas tan canallas como yo lo era se lo asesinaran. Marcheme de aquella casa de noche, maltrecho mi cuerpo y deshecha de sufrimientos mi infantil alma, sin más pertrechos que los que llevaba a costillas, que eran los únicos que poseía, y que constaban de un mono de caqui hecho de la guerrera de un soldado, con más remiendinos que de plumas tiene una gallina y de todos los colores que imaginarse puede, calzado con unas alpargatas de esparto donde los calcaños se asentaban en el suelo y los dedos lo mismo hacían por no quedar de las alpargatas nada más que la parte del centro. Por primera vez desde hacía varios meses que Pelayu era o mejor dicho había sido compañero inseparable de hambres y fatigas, de juegos y caricias, de largas soledades entre ambos repartidas, por primera vez digo, mi fiel compañero ya no me seguía, me traicionaba el muy ladino por unas piltrafas que de vez en cuando aquellos hombres que carniceraban en el cabrón, le arrojaban en el empolvado suelo de la corralada, para él valía en aquellos momentos más la asquerosa pitanza, que todo el cariño que yo pudiera brindarle, ya no se recordaba el muy desagradecido de que yo repartía con él a partes iguales la escasa comida que para mi sólo me entregaba el llabascón (cerdo grande) de mi amo, en una palabra, Pelayu era un desagradecido y egoísta, propiedad que en mayor o menor cuantía, va fusionada en el instinto de todo ser mamífero de la Tierra. Llegué aquella primera noche de mi vida, que había sido maltratado, insultado, golpeado, pisoteado, arrastrado y ofendido a tan gran profundidad y altura, que dudo que a mis años en todo el mundo, a nadie le hubiera sucedido tan inhumana atrocidad, cuento yo, que hice mi entrada en la casa de mi madre, que en la sazón se encontraba trabajando en una alejada aldea, en el caserío de otra viuda que su marido había sido asesinado en el cementerio de San Salvador de Oviedo la misma noche y en el mismo paredón que fusilaran a mi padre, así pues, hallábame yo sólo en casa y eso enormemente en aquellos momentos me alegraba, pues si mi madre hubiera estado en la casa, le haría sufrir aviñonándome yo de pena, y quizás ocurriesen peores cosas, ya que mi madre era, y aun sigue siendo, y Dios me la conserve muchos años, pues fue lo mejor y lo único que he tenido en mi existencia, mujer de duro carácter, intrépida y valiente hasta no tener el más pequeño temor, de pelearse ella sólo contra todos los moradores de la aldea. ¡Cómo mi madre, nacen en un siglo pocas mujeres! Al día siguiente que era domingo, y por tener en la parroquia a que pertenecía mi aldea, un cura que para demonio había nacido, ya que el muy condenado había conseguido de las autoridades una ley, que no se quién se la había fabricado, pero el caso es que existía, y condenaba a todos los vecinos a oír la Santa Misa, y a no trabajar ni en las tierras, ni en los prados, ni en nada, bajo pena de una multa que la ley considerara justa por ser injusta. Como yo ya no tenía trabajo, pues cuidar los ganados estaba permitido, y aquel gochu de mi antiguo amo desde aquel día tendría que hacer el trabajo que como un miserable esclavo yo le hacía, me levanté tarde del único xergón de fuéa (jergón de hoja) que en la casa había, que lo había industriado de unos sacos, porque todo cuanto poseíamos que era bien poco, al terminar la guerra el honrado vencedor nos lo había robado, y no contentos con esto, todavía fusilaron a mi padre, acusándole de haber robado grandes cantidades de dinero, de haber hecho esto, lo otro, y lo demás allá, y todo porque se le querían cargar cuatro caciques, como se ha hecho en todos los lugares de mi Patria buena. Noté que me dolía el rostro y que le tenía ensangrentado, no pude mirármelo al espejo. porque éste era un lujo que en mi casa no existía, así pues, me fui hasta el río que por detrás de mi casa pasaba, y me lavé como mejor pude, secándome después a las sucias y ásperas mangas de mi mono, y sin desayunar nada, porque en la casa no habla ni la más mínima consolación de comida, me dirigí a oír la misa, ya que yo de pequeñín era muy creyente y religioso. Estando yo enredando (jugando) con algunos otros guaxinus (niños) de mi aldea, en espera que tocase la última campanada para entrar en la iglesia, vi llegar la pareja de la guardia civil y un vuelco de temor revolvió mi ánimo, que casi consiguió ordenarme que saliese corriendo, huyendo pronto de aquel nuevo peligro que me acechaba. Sin embargo no lo hice, porque o no era lo suficientemente valiente, o lo necesariamente cobarde para hacer tal cosa, lo cierto es que cesé de jugar y me quedé mirando para ellos, lleno de temor, de tristeza, de pena. Preguntaron a alguien quién era yo, uno de mis vecinos me señaló, entonces los guardias me llamaron, y yo hacia ellos avancé, cabizbajo, temeroso y desamparado, igual los niños que los vecinos me miraban sin urniar (decir) palabra, muy posible muchos de ellos, tanto fascistas como rojos, vencedores o vencidos, sintiesen una profunda pena al ver aquel niño, desventurado e inocente ruina que dejó la vil venganza de la posguerra, avanzar sin protección ni cariño de nadie hacia los guardias, al fin llegué junto a ellos y me los quedé mirando, no me gustaron sus rostros, que me parecieron dos demonios, entrambos se quedaron mirando unos momentos en silencio mi rostro, en el que se podía leer la despreciable cobardía y nefastosas intenciones, que se enraizaban en el podrido sentimiento de mi amo, pude comprobar que esbozaban una tenue sonrisa, y no pude descifrar, si era que les alegraba observar el sello del martirio anclado en mi cara, o si por todo lo contrario, me dedicaban un consuelo de lastimosa consideración. Qué enano era yo físicamente en aquella lejana y para mi inolvidable, desgraciada y maestrosa mala época, si desde mi distancia también en el momento mi señora prisionera, proyectó mi mente siempre libre, como el misterioso dios que en cada mente humana vive, cuento yo que si me observé ante toda aquella gente, asustados los unos, hartos de maltratos, satisfechos los otros, por formar parte del mando, e indiferentes los restantes por no contar nada en ningún bando, digo que si me vi tan insignificante en mayor cuantía todos cuantos me rodeaban eran, ya que ninguno de ellos optó, en defender a un niño inocente y lleno de temor, que no había cometido más delito que el matar sin querer a un chivo, que era menos cabrón que todos aquellos papalbus humanos. Uno de los guardias con el mosquetón en la mano, me acarició mi corta y jamás peinada cabellera, pues nada más que tenía dos dedos de larga, mi madre me la rapaba al cero para que los abundantes piojos en ella no sembraran la descendencia de sus miserias, y a la par que esto hacía tan despreciable celador de una ley muy poco justiciera, con palabras que pretendían ser cariñosas y amables me dijo: —Ya veo por las caricias que luces en tu rostro, que con todo merecimiento y sin ninguna duda el señor Manín te ha hecho, que eres un niño rebelde, desobediente y malo, que te niegas a decir la verdad, y por lo tanto por todos estos endemoniados pecados irás al infierno, así es, que si ahora mismo no me dices quién fue el que disparó contra el chivo de tu amo, yo también tendré que castigarte. En esto estábamos el guardia y yo rodeados por los vecinos que no decían ni pío, cuando hizo acto de presencia el señor cura, que relevando a la autoridad de su palabra no así de mi persona, me aconsejó apoyando sus frases en la Divinidad de Señor, para que les contase la verdad que me liberaría de todos mis sufrimientos. Díjele al cura lo mismo que al guardia que yo estaba dormido, y que sólo me había despertado al oír al chivo berrar a la par que bajaba por entre los peñascos rodando. La ruda mano de aquel guardia, que seguramente había sido toda su vida un rústico campesino y que la guerra le había liberado de tan honrado lugar para colocarle en el más delicado de los oficios, como es el de servir con dignidad a la Justicia, cuento yo que aquella pesada mano de aquel hombre que pensaba que las personas había que tratarlas como a las bestias con las que él hubiera vivido siempre, dejó de acariciar mi cabeza y sus dedos se aferraron como si fuesen fuertes murgazas (tenazas) a una de mis uréas (orejas), y sonriéndose como si me estuviese el muy hipócrita acariciándome, a la par que me rogaba que le contase la verdad, me apretujaba con tal fuerza, que el dolor que me inyectaba me hacía ver todas las estrellas. Creo que lo que más le molestaba aquel cobarde representante de la ley, no de la Justicia, era que yo, que la vida ya me había forjado en saber llevar el sufrimiento, ni llorara, ni gritara ni menos me quejara de nada, por eso el infame seguía despiadamente con todas sus fuerzas apretándome, aun es hoy el día, que cada vez que me recuerdo de aquel momento mi oreja se pone tan rápidamente colorada, que hasta me molesta el calor que alumbra. Así en este atroz sufrimiento yo me debatía, sin que nadie de los allí reunidos por mí intercediera, dentro del horripilante dolor que me producía aquel estrapayáu d'uréas (retorcimiento, aplastamiento de orejas), cuando llegó mi madre ante la concurrencia, pues como era domingo, bajaba la pobre de aquella aldea donde toda la semana había estado trabajando, trayendo encima de la cabeza una manieguina (cesta) llena de viandas que en el caserío le habían dado a cuenta de su esfuerzo. Cuando mi madre me vio a mí, en tal escarnecimiento, tiró la manieguca al suelo, y llena de una fuerza airada que la multiplicaba, se acercó tan randa como una centella hasta mi verdugo y arrancándole el mosquetón de un fuerte tirón de entre su mano, le pegó con él tamaño golpe encima de sus costillas, que dio con él como si se tratara de un muñeco de trapo en tierra. Antes de seguir con esta cierta historia, voy hacer un inciso, para describir muy someramente cómo era mi madre en aquella época. Era joven, aun no llegaría a los cuarenta años, y a pesar de su juventud, ya había perdido la pobrecita dentro de los mayores sufrimientos que se puedan imaginar, a dos hijos que luchaban en la guerra, a su marido que fuera fusilado y a todo cuanto poseía. Mi madre como perteneciente a la más ancestral raza astur, era rubia, con el pelo del color de la miel, o de la escanda sazonada, tan abundante lo tenía, que cuando lo llevaba suelto y se acuruxaba (agachaba) le tapaba todo su cuerpo como si lo cubriera con una preciosa manta. Sus ojos eran a veces tan azules como el transparente cielo de una mañana de primavera, y en ocasiones eran tan verdes como los mismos campos de nuestra aldea. Era tan pura y recia como la misma madre naturaleza, inamovible en sus decisiones, honrada y justiciera. Era una auténtica astur procedente de la primera raza que pobló las ubérrimas montañas de mi noble tierra, y no una mistificación como somos hoy en día más del noventa por ciento de las gentes asturianas, enraizados con todos los colonizadores de nuestra tierra. Mi madre enojada era una invencible fiera, y tranquila y serena, era tan hermosa y dulce como incomparablemente lo es mi asturiana tierra. Y ya dicho con suficiente claridad como era esta excepcional mujer, vuelvo a centrarme en el desaguisado que mi madre justicieramente preparara, con una valentía y decisión tal, que dejó a todos perplejos y anonadados, pues el guardia que en posición ridícula espanzarrado moraba en el suelo, desde tal lugar miraba con ojos desorbitados a mi madre que con el mosquetón en la mano y a la par que se lo arrojaba con fuerza y mala sangre contra su pecho le decía: ¡Yes un llimiagu, lu mesmu que toes istes xentes que conxentíen, qu'dellantri de la mesma ilexia del Faedor, y'en prexencia d'isti cura escosáu de coyones ya xusticieres razones, lú mesmu que tous vuexotrus que sois una cabaná de baldreyus, que tu que yes un cachiparru, martirizares a isti nenín pequenu, ya s'ístu faedis con miou fíu qu'entavía 'l probitín non sabe dúnde come, ¿qué faeredis con les prexones mayores? (Eres un rastrero baboso, lo mismo que todas estas gentes que te consienten, que delante de la iglesia de Dios y ante la presencia de este cura que no tiene ni cojones, ni justicieras razones, lo mismo que todos vosotros, que no sois nada más que un rebaño de cobardes, que tú que no eres nada más que un parásito martirizaras a este pequeño niño. Y si esto haceís con mi hijo, que todavía el pobrecito no sabe de dónde come, ¿qué hareis con las personas mayores...?). El otro guardia que sin lugar a dudas parecía un hombre con mejores sentimientos que el gusano que me había martirizado, intentaba sujetar a mi madre propinándole palabras que le aconsejaban que no complicara más las cosas, mientras que su repugnante compañero se levantaba del suelo, y ya con el arma entre sus manos, la enarboló por encima de su cabeza en amago de dejarla caer encima de mi madre a la sazón que con una inquina maligna y cobardosa le decía: ¡Si fuese usted un hombre, ahora mismo le partía la cabeza en dos para que al final de su existencia comprendiera usted, que el deber de todo ciudadano es respetar a la ley! A lo que mi madre le respondió de la siguiente manera: —Si you fora un home, a usté había qu'allevantalu dóu tá, p'ancuandiálu debaxu tierra, que ye 'l llugar quéi cuerresponde a la xentuza baldreyante comu ye usté. Ya tocante a la ley que reprexenta, que ye tan betchá de maldáes comu usté mesmu, pásula you ya toes les prexones decentes pente les piernes ya mexamus per echa. ¡Perque isa lley que tantu cacaréa achuquinóu ya t'achuquinandu a fatáus d'iñocentes, sin respetar nin al vietchu que t'encantu la xepoltura, nin al xoven qu'entavía non golióu 'l tafu de papalbus ya rapiegus que tienen tous los comedores que la endubiechan y'esmarachen! (Si yo fuese un hombre, a usted había que levantarle del lugar donde se encuentra para enterrarle bajo tierra, que es el sitio que le corresponde a la gentuza cobarde como lo es usted. Y tocante a la ley que tanto cacarea, que está tan rica de maldades como usted mismo, la paso yo y todas las personas decentes por entre las piernas y meamos por ella). (¡Porque esa ley que usted representa, ha asesinado y está asesinando a muchos inocentes, sin respetar ni al viejo que ya se encuentra al borde de su sepultura, ni tampoco al joven que todavía no se ha olido, el característico mal hedor que emana de los comedores, indeseables y ladrones que la han hecho, así como ustedes que atropelladamente obligan a punta de pistola y látigo a que se cumpla!). Aun puedo ver en los rostros de todas aquellas gentes que nos rodeaban, desde esta asquerosa celda donde viviendo el presente que me aprisiona en esclavo de unas injustas ordenanzas, mi mente desdoblándose en dimensiones pasadas, añora con tristezas y alegrías, las primeras alumbradoras fuentes de toda mi desgracia. Sí, veo los ojos asustados de algunos de mis convecinos, que al escuchar aquellas graves y acusadoras palabras que mi madre airada, enloquecida y por toparse en su justo desquiciada, le decía a aquel guardia que tan cobardemente la amenazaba. Sí, veo como todos ellos con tristeza pensaban, que mi madre no iba a salir de aquel asunto bien librada. Pues en aquellos tiempos por menor delito, al paredón de fusilamiento llevaban a personas más recomendadas. Vi los ojos de aquel guardia ruin y rastrero, vilos cómo se llenaban de una alegría satánica, quizás en otras ocasiones ya por él vivida, cuando a tantos inocentes martirizaba o asesinaba. Vi cómo dejó de amenazar a mi madre, cómo colgó el mosquetón de su hombro, y metiendo la mano sonriendo canallescamente en su macuto, sacó unas relucientes esposas con las que se disponía a encadenar a mi madre en el lleldar (acaecer) que le decía: —La voy a llevar a usted y a su hijo detenidos hasta el cuartelillo, y allí, le enseñaremos a usted a respetar la ley y el orden, ya verá usted cómo cuando nosotros la dejemos, no se le ocurrirá jamás ofender a la ley y al régimen, ni aun en su propio pensamiento. Y en cuanto a su cachorro, que parece ser tiene su misma casta, también le enseñaremos a decir la verdad aunque tengamos que arrancarle la lengua. Fue entonces cuando uno de los dos principales caciques de la aldea, que también ye menester que cuando encarte les diga cómo eran, le dijo al guardia con palabras amenazadoras: ¡Dexe tranquíl ista muyer ya 'l sou fíu, pos güéi mesmu vou cuntaye you 'l sou xefe la clás de guardia que ta fechu. (Deje tranquila a esta mujer y a su hijo, y hoy mismo le voy a contar a su jefe la clase de guardia que está hecho, que se ha dejado desarmar por una mujer cuando cobardemente usted martirizaba a su hijo, poco puedo poder yo si no le hago catar covixu noitre ufixu (oficio), perque nisti de guardia paeme amindi que nun ten llixa (arte, valer, etc.). La fuerza y poder que tenían aquellos desalmados caciques en aquellos tiempos de desalmados vivires, achindi mesmu xuntu lus mious güétchus (allí mismo frente a mis ojos) quedaba bien claro, porque aquel guardia aviñonáu de miéu (lleno de miedo), se justificaba rastrera y servilmente pidiéndole perdón aquel hombre que no había sido en toda su vida nada más que un verdadero canalla, per ístu miou má noxá fasta cuaxí la llocura dista maneira le falóu (por esto mi madre enojada hasta casi la locura de esta manera le habló). —Lu que me faltaba per uyír, que tena que debéi cumplíus a isti baldrayu d'achuquín, que dexóu la nuexa 'ldina xemá de güerfaninus dexamparáus de la mán del Faidor ya de lus homes. (Lo que me faltaba por escuchar, que tenga yo que deberle favores a este cobarde de asesino que dejó la aldea sembrada de huérfanos desamparados de la mano de Dios y de los hombres). ¿Nun foste tóu sou banduerru de lus enfermus el que denuncióu 'l miou home paque me l'achuquinaren na cárxel d'Uviéu? (¿No has sido tu comedor, canalla de los infiernos el que ha denunciado a mi marido para que me lo asesinasen en la cárcel de Oviedo?). ¿Ya con lus fíus de Manolón el Gocheiru...? ¿Qué foi lu que fixiste conechus baldrayán? Que yeren un par de rapazus más bonus qu'el pan d'escanda qu'enxamás fixerun mal a naide, ya cundu taben per aquíndi de millicianus, ya tóu t'encovaxabes fugáu per les branes, tóus xapiemus na cabana que t'empayaretabes, ya tantu nuexóitres perque yeras veicín comu aquechus ñocentinus rapazus qu’achuquinasti deximiémuste xempre pa que nun te prendieren. Que fatiquinus forun lus probetayus rapazus, y'anxín pagarun con las sous vides les sous fatezas, pos se te viexen deñunciáu, nistes gores tabes fechu 'n meruxéiru de merucus, xustamente lu que yes, y'echus taríen vivus al lláu de lus sous pás. (¿Y qué has hecho con los hijos del Cerdero?, que eran un par de mozos más buenos que el pan de escanda, que no han hecho más mal los pobrecitos, que cuando fueron al servicio militar por la quinta; y estuvieron por estos contornos de milicianos, mientras que tu andabas por la braña huido, y sabiendo nosotros en la cabaña donde te refugiabas, no te hemos denunciado porque eras nuestro vecino, aunque tuvieras la idea política que te diera la gana, que no debe de ser ninguna, porque te parió tu madre canalla desde la entraña, pues como te estoy diciendo, tanto aquellos grandes rapazos como nosotros, te olvidábamos siempre para que nunca te cazaran. ¡Qué tontos fueron aquellos pobres y desgraciadinos muchachos, y así pagaron con sus vidas sus tontezas, pues si te hubiesen denunciado, a estas horas, tu estarías hecho una verbena de gusanos, que ni más ni menos es lo que eres, y ellos estarían vivos al lado de sus desesperantes padres!). Todos escuchaban a mi madre silenciosos y asustados, considerando algunos con tristeza, que mi madre se había vuelto turulata (loca) para atraverse a manifestar acusadoramente ante los guardias, el cura y el pueblo, lo que todas las gentes de la aldea sabían que era cierto, pero no se detuvo mi madre en el acuse que le hacía aquel villano de todas sus bellaquerías, pues al no encontrar nadie que la importunara, siguió con su palabra y con igual fuerza mortificándole de esta manera: —E nus tiempus d'endenantes, cundu lus roxus mandaben lu mesmu que vuexotrus facedis nagora, non trañia l'esquilona de l'ilexa p'axuntanus en conceyu p'uyír la misa tres el cura, perque pieschada taba la casa del Faidor, ya con lus curas lus roxus nagua querían, peru a pesar de tar tan lexus del Faidor, a naide s'achuquinóu n'aldea, ya se morrierun un par de rapazus, fói nel frenti, peru nagora que tenemus l’ilexa 'l entestate, y'un cura que coyius de la man quiér chevanus a tóus pel atayu de non sei que Dios, ya non sei que cielu, pos con tou isti telar, entremedáu de cures, ya caciques comu lu yes tóu, de confexones, mises ya xermones, achuquinasteis n'aldea 'n poucus dies, más xentes que de mala manera, enxamás de lus xamases en Asturies murrierun. Se tóu xupiés so lladrón achuquinante, lu mesmu que toes istes xentes que m'acorrelan, lu que you tenu xufriu nes comunicaciones de la muerte que se encaldaben na cárxel d'Uvieu, dúnde 'l miéu ya 'l espavoríu facien fuercia, únde 'l fríu enxenebráu la entraña te queimaba, únde les chárimes esbocáes en el glayíu xapoixaben, atristeyáus ya dollores qu'eszarapicaben, tous lus xentíus de cuantus escuchaban. Non puéu apoixar de mious videtches, lus güeyus enfervecíus de aquechus homes, qu'agoxáes allumbraben engafuráes chárimes, con les manes tembluqueántes per el miéu, acoyendu con desesperación las rexes de fierru, que non lus dexaben en postreira vez, abrazar a la sou muyer ya lus sous fíus, qu'ameruxáus de cariñu, ya betcháus de dollor, choraben ya glayaben, xiringáus per el amore que profexaben naquel home, que yera 'l pá de lus fíus, el mantín desous quereres, y’l caidonal del sou llare. Naide algamía per mor de aqueches rexes de fierru entemedades, falagar cómu postreira despedida, a la muyer nin al home, nin lus pequeninus fíus, que güerfaninus naquecha nueche diben quedaré, perque banduerrus baldreyus lu mesmu que tóu, lus deñunciaben y'acusaben de faer fatáus de couxes, que ni nel xoñéu lus probetayus dacuandu lleldaren. Tóus nun mirabamus atristeyáus per debaxu la borrina qu'acobertoriaba lus güeyus encarnispáus pe les chárimes, ya lexus de falanus tantes couxes, nel tiempu tan escosu que nus daben, esfaíamonus en playíus choramiqueirus llastimeirus e nes fanes más mortales. Enclicáus tous per un dollor que nes entrañes esquiciáu t'esgarduñaba, tabamus fatáus de xocenes muyeres que güéi toes viudes y'esgraciaínes semos, enlloquecides y'engarrinchades a les rexes que a la llibertá ya la xusticia trincotiaben. Nagua podiamus decinus, perque la pallabra afogábase na conguetcha qu’el alma esfaída pe la tristieza sacupaba, sous penares nel gargüélu, a munchus el dollor añuedábayes el celebru con tal prietura, que esmurgazábanse col xentíu perdíu nel enllabanáu xuelu. Alcuérdume comu s’agora mesmu fora, ya xamás de lus xamases tal desxusticiáu, endiañáu, baldreyóuxu ya chuquinamientu de xentes abondes d'eches tan iñocentes comu isti rapacín, que la mesma lley qu'achuquinóu a suo padre, martirizóulu a él, ante 'l cura, que mangonéa la mitá la aldea, y'isti banduerru de cacique dumeña entrambas partes, ya tous voxoutrus qu'empaparáus per el miéu, olvidósebus defender tou lo güenu per lu que lus vuesus homes llucharun ya morrierun ¡Sin alcuerdume d'aqueches canallesques comunicaciones que se lleldaben na cárxel d'Uvieu, ya non esborraránseme de les mious vidatches metantu que la vida me acompañe! (En los tiempos ya pasados, cuando los rojos mandaban lo mismo que vosotros hacéis ahora, no tañía la campana de la iglesia, para llamarnos y rejuntarnos a todos en fraternal comunidad, para escuchar la misa detrás de un cura, porque cerrada estaba la Casa de Dios, y con los curas los rojos no querían saber nada. Pero a pesar según parecía de que se encontraban muy lejos del Hacedor, a nadie asesinaron en la aldea, y si han muerto un par de jóvenes, ha sido luchando en el frente. Sin embargo ahora, que tenemos la iglesia siempre abierta y un cura que asidos de la mano, quiere llevarnos a todos por el camino más corto para alcanzar, no sé a qué dios, ni tampoco a qué cielo, pues con todos estos sucederes que ahora están pasando, entretejidos por los curas, y por caciques como lo eres tú, de confesiones, misas y sermones, habéis asesinado en la aldea en pocos días, más gentes que de mala manera, jamás de los jamases no contando estos tiempos, en todo Asturias han muerto. Si tu supieras so ladrón y asesino, lo mismo que todas estas gentes que nos rodean, lo que yo he sufrido en las famosas comunicaciones de la muerte que se hacían en la cárcel de Oviedo, donde el miedo y el pavor, hacían fuerza, donde el helado frío que el temor producía, al mismo tiempo las entrañas te quemaba, donde las lágrimas deslocadas en gritos lastimeros se posaban, haciendo tristezas y dolores tan inmensos, que despedazaban todos los sentidos de cuantos escuchaban. No puedo apear de mi cerebro los ojos enardecidos de aquellos hombres, que a cestadas alumbraban envenenadoras lágrimas, y con sus manos temblorosas por el miedo, cogían con desesperación las rejas de hierro, que les prohibían por última vez, abrazar a sus mujeres e hijos, que llenos de cariño y ricos de dolor, lloraban y gritaban desesperadamente, movidos por el amor que profesaban a aquel hombre, que era el padre de los hijos que quedarían ya para siempre desamparados, el amante esposo de sus quereres, y el fuerte guía de sus lares. Nadie alcanzaba por la causa de aquellas rejas de hierro fuertemente entretejidas, halagar como última despedida, a la mujer ni al hombre, ni a los amados y pequeños hijos, que huerfanitos aquella noche si iban a quedar, porque indeseables cobardes lo mismo que tu eres, les habían denunciado y acusado, de haber hecho muchas y malas cosas, que ni en el sueño los pobrecitos, jamás ni habían pensado. Todos nos mirábamos entristecidos, por debajo de la niebla que nublaba los ojos enrojecidos por las lágrimas, y lejos de hablar de tantas cosas en el tiempo tan corto que nos daban, nos deshacíamos en lamentos lastimosos, que nos precipitaban en los abismos más mortales. Agachados todos por un dolor que en nuestras entrañas enloquecido sin piedad las arañaba, estábamos en aquella triste ocasión, muchas jóvenes mujeres que hoy todas viudas y desgraciadas somos, enloquecidas y agarradas con desespero a aquellas rejas, que a la Libertad y a la Justicia pisoteaban. Nada podíamos decirnos, porque las palabras ahogábanse en la garganta, que el alma deshecha por la tristeza, vertía en ella sus penares. A muchos el dolor les aprisionaba el cerebro con tal fuerza, que se desvanecían privados del sentido entre las losas que poblaban el suelo. Recuerdo como si ahora mismo estuviese sucediendo, y nunca jamás, tal injusticia, endiablada cobardía, y canallesco asesinamiento de gentes, muchas de ellas tan inocentes como este pequeño, que la misma ley que asesinó a su padre, le está martirizando ahora, precisamente ante la presencia del cura, que es el dueño de la mitad de la aldea, y de este indeseable de cacique, que domina entrambas partes, y de todos vosotros que llenos y dominados por el miedo, os olvidasteis de defender todo lo bueno y hermoso, por lo que vuestros hombres lucharon y murieron). (¡Sí recuerdo aquellas canallescas comunicaciones que se hacían en la cárcel de Oviedo, y que ya nunca podrán borrarse de mis sienes, mientras que la vida me acompañe!). Recuerdo perfectamente cómo todas aquellas gentes escuchaban a mi madre entre asombrados, y compasivos, entre temerosos avergonzados y ofendidos, y quizás hubiesen escuchado muchas más injusticias que habían hecho no los caballeros y valientes soldados, que denodadamente lucharon hasta conseguir la victoria, ni tampoco las juventudes que militaban en el partido triunfador, sino las gentes maduras, caciques que habían conservado la vida en entrambos bandos, que llenas de un odio vengativo y endiablado, habían hecho ellas más muertes criminales en la paz de la posguerra que todos los leales luchadores de enemigos bandos. Digo yo que mi madre con su cordura de mente les hubiese seguido acusando, si el cura, muy oportuno y diplomático, como son todos los religiosos de carrera larga, no se ausentara sin decir palabra, y ordenara al sacristán que tocase la última campanada, para entrar a la iglesia con el fin de escuchar la misa. Y ahora diré, que mal dicho está que yo diga que el sacristán tocase la campana, porque no había tal campana, ni en la iglesia de mi aldea ni en ninguna otra en todo el valle, ya que los rojos, se las habían llevado todas, no sé con qué fin ni propósito, como tampoco puedo comprender porque quemaban los santos que jamás les harían ningún daño, y dejaban con vida a indeseables como los caciques asesinos de mi aldea. Lo cierto es, que como campana de la vieja iglesia de mi aldea, había un trozo de raíl colgado del pórtico con una alambre, donde aporreaba el sacristán, con un martillo medio deshecho de los de cabruñar la guadaña. Nada más que el toque comenzó hacerse sentir, fueron las gentes desfilando tras la llamada de la postrera campanada, sin que nadie se osara replicarle a mi madre ni tan sola una palabra, bien fuese de desagrado o de conformidad con cuanto había enardecidamente manifestado. Todos se adentraron en la casa del Señor donde yo creo, que si el Nazareno pudiese apoixase (apearse) de la Cruz, no dudo que a todos ellos una tocata de barganazus les esfargayara. (Paliza de palos que en ellos prodigara). Dejó mi madre de reñir a voz en grito, pero siguió haciéndolo muy quedadamente, a la par que con gran remango recogía su cesta, que colocándola esta vez debajo el brazo, nos encaminamos para nuestro lar, mientras que aquellas gentes, culpables unas e inocentes las otras, le rogaban a Dios, los unos por sus pecados monstruosos ya cometidos, que en El no habían pensado cuando los ordenaban, los otros, quizás le pidieran paz y prosperidad para ellos, sus cosechas y ganados, pero Dios no escucharía ni menos ayudaría, ni al pecador tal vez arrepentido, ni al inocente libre de pecado, y lo sé por propia experiencia, porque yo, tantas veces le he llamado, suplicado y rogado, siempre a cuestas con el temor, la miseria y el desprecio que el mundo en mi había sembrado, y jamás El se dignó ni tan siquiera escucharme, porque si me hubiese escuchado, y no remediara con prontitud ni nefastoso sufrimiento, yo diría ya sin el menor equívoco, que el Dios que todos tememos y adoramos, no es nada más que un diablo. Y esto sin lugar a dudas es así, porque Nuestro Señor está harto de nosotros hasta la misma coronilla, y por eso pensó ya en inmemoriales tiempos, que o liquidarnos a todos, y olvidarse sin pena y con prontitud del mal invento que había industriado, o dejarnos vivir a nuestro aire, sin preocuparse ya para nada de nuestros haceres, hasta que la muerte nos lleve a su presencia. Caminaba yo detrás de mi madre, sujetándome con la mano mi dolorosa y sangrante oreja, que más doloroso sufrimiento me había reportado, cuando aquel imbécil y canalla de guardia me la había retorcido, que si me hubiesen molido todo mi cuerpo a palos. Llegamos a la postre a nuestra humilde casa, y siempre sin parar de reñir mi madre, de maldecir y de amenazar, estongóu 'l llar (limpió la cocina) de añejas cenizas, y con la rapidez con que ella solía hacer las cosas, tizóu ‘l fuéu (prendió el fuego) y después, puso un cazo lleno de agua con sal y unas hierbas (que ahora no sé cómo se llaman, pero que son muy buenas para las heridas) a hervir, y mientras que hervía, s'encaldóu nel trabayu de pulgar patacas (se hizo en el trabajo de mondar patatas), de las que había traído de la aldea de donde venía. Cuando el agua estuvo en su punto, que fue en el momento que ella terminara de aliñar las patatas ya listas para ser fritas, se dispuso mi madre a curarme, y al tenor que lo estaba haciendo, y viendo yo en su rostro retratado el cariñoso sufrimiento que por mí sentía, ella como siempre intentando disimular toda emoción, me preguntó dando muestras de un enfado cariñoso, ¿que qué era lo que había sucedido, o en qué líos me había yo alojado, para que los guardias me hubiesen puesto el rostro como un Ecce Homo? —Díjele a mi madre que el guardia no me había hecho nada más que estrapayáu l'uréa (deshecho la oreja), y que las otras heridas me las proporcionara el amo Manín, por las causas del condenado cabrón que ustedes ya saben. —Vi cómo las recias manos de mi madre temblaban al tenor que a mis heridas con aquella agua milagrosa me lavaba, sentí cómo su voz enardecida juraba y perjuraba contra aquel Manín de los infiernos, al cual ella decía, le iba a colgar la foiz (hoz) del pescuezo. Dio por terminada mi cura y en instantes me preparó la comida, que consistía en un buen cazo de patatas fritas con grasa de tocino, un gran cantezu (pedazo) de pan de escanda, y un escudiecháu de lleiche con borona (taza de leche con pan de maíz), y ya fartuquín fasta ‘l rutiar (harto hasta el eructo), preguntele que si podía ir a dar una vuelta por la aldea, a lo que ella me respondió afirmativamente, recordándome con amenazas, el que non m'engarricra con lus oitres rapacinus. (Que no me pelease con los otros niños). Cuando me dirigía al lugar donde todos los chicos por costumbre teníamos de reunirnos para enredar (jugar), en una de las callejas de mi aldea, me topé con Pelayu, que seguramente habría abandonado a su amo en el monte, por el extraño de no verme a mi como sucedía siempre. ¿Porque qué animal o persona con sentimientos nobles y cariñosos, podría vivir en la soledad del monte en la compañía de una repugnante bestia, como lo era Manín nuestro amo...? Viome primero Pelayu que yo a él le avistara, y casi estoy por asegurar, que me había olfateado antes de que yo desembocara en la calleja, donde él buscándose la vida por todos los rincones husmeaba. Porque yo jamás había visto a Manín, darle al pobre de Pelayu de comer nada, ya que Manín solía decir dándoselas siempre de razonero eficiente, que el perro no se le podía dar la esllaba óu llabaza de fregar lus cacíus (las aguas sucias residuos de lavar los cacharros de la cocina) porque estaban los bracus na cobil urniándu per llapalas (cerdos en el cubil gruñendo por tomarlas), que al perro lo único que se le podía dar, era aquello que no tuviese aprovechamiento para nada, como les llixes de les vaques cundu betchaban, de las uvées ya les cabras, óu cuallesquier oitra molicie que paque nún fediera menester yera encuandiála (como las libraduras de las vacas, de las ovejas y las cabras cuando parían, o cualquier otra porquería que para que no oliese mal, fuera necesario enterrarla). Vino Pelayu hacia mí envuelta su alma perruna por una gozasa alegría, pero me di cuenta con pena profunda, que no hacía tal acercamiento dentro del desenfado y gracial camaradería que en todas las ocasiones él conmigo usara, pues por primera vez mi buen Pelayu, para acercarse a mí, rastreramente se arrastraba, no era por el miedo de que yo le apaleara, ya que jamás ni de palabra le había ofendido, era sin duda porque se sentía muy avergonzado de haberme abandonado la pasada noche, cuando tan triste y solo me encontraba, y quizás más le necesitara. ¡Pobre Pelayu! ¡Qué alma más humana tenía, y a cuántos humanos, el alma de los rabiosos perros les dirigía! Me agabuxé (agaché) a su lado, envuelto yo por una sana, jovial, y angelical alegría, le besé su rostro varias veces entusiasmado, y acaricié con gozo su fino y sedoso cuerpo, y olvidándonos entrambos él de su cobardía y yo del rencor que pudiera por su gesto guardarle, nos fusionamos en un abrazo risueño y cariñoso, donde él dando pequeños ladridos por los que manifestaba su alegría y pena, me lamía una y mil veces las heridas que adornaban mis mexietchas (mejillas), y quizás se estuviese jurando, que aunque le costase la vida, nunca de mi lado se alejaría. Toda aquella tarde, estuve jugando al «llanque» y a la «palombietcha» con el único amigo de verdad que en la aldea tenía que se llamaba Muel. Pobre amigo mío, murió cuando apenas tenía veintiocho años, reventado por el más duro y esclavizante trabajo, que desde su niñez y en mi compañía, fustigados por el hambre y la necesidad, entrambos y dos a las severas órdenes de su padre, como serradores en casi todos los montes de mi Asturias, habíamos llevado a cabo, al final, su cuerpo ya deshecho, explotado y gastado, fue consumiéndose en la triste soledad del sanatorio del Naranco, donde murió devorado por una tisis galopante. Tenía Muel dos o tres años más que yo, y sin embargo éramos los dos de la misma estatura, y empezamos a serrar madera manualmente los dos en el mismo día, teniendo yo en la sazón, tan sólo trece años, fue nuestro maestro su propio padre, y nos trataba como nadie se puede imaginar, ya que no había día, que no nos untara ‘l focicu (nos azotaba) por lo menos un par de veces. No es que aquel hombre y excepcional trabajador fuese malo, no nada de eso, es que el pobre precisaba por fuerza mayor, para poder desarrollar el duro trabajo del serrador, que nosotros hiciésemos el trabajo de hombres y no éramos nada más que dos niños. Digo yo que aquella tarde, le conté a mi amigo Muel, como había encontrado en la montaña la cueva de las armas, y así hablando de nuestros proyectos, acordamos que al día siguiente subiríamos hasta ella, para jugar hasta cansarnos con aquellos juguetes de verdad. Así es que a la oscurecida retornamos cada uno para su casa, saboreando por adelantado lo felices que al día siguiente habíamos de ser. Caminaba en pos de mí, tan contento y satisfecho como siempre mi buen Pelayu, sin preocuparse para nada de que él, era un esclavo de Manín, y no un ser libre que pudiese hacer lo que más le conviniese, pero al llegar a la esplanada donde asentada estaba la bolera, lugar clave donde se reunían todos los vecinos de la aldea, después que concluían sus trabajos, bien fuese para charlas y cambiar impresiones, o para jugar unas partidas a los bolos, como cuento, allí estaba Manín, en diálogo con unos vecinos, ya de retirada para su casa después de haber encerrado las cabras, cuando vio a su desleal Pelayu, que muy contento y moviendo con gran felicidad su rabo, me acompañaba a mí, como si yo fuese en vez de él su amo, dejó a su contertulio con la palabra en la boca, y cambiando su pacífica charla por la riña loca, embistiome a mi con ofensiva y pecaminosa palabra, al mismo tiempo que con la vara que portaba en su mano, descargó sobre el confiado Pelayu tal varazo, que a quedarse el pobre tan sólo un segundo condoliéndose del acuciante dolor que en su cuerpo se anidaba, seguramente que hubiese llevado sobrada ración de varazos, que fácil la dejarían sin vida in situ. Pero no hizo tal cosa mi buen Pelayu, sino que salió huyendo como alma que se lleva el diablo, lanzando en el aire ladridos, que yo creo que no eran por el profundo sufrir que le proporcionara el castigo, sino que en su lenguaje, seguramente maldeciría aquella bestia con figura humana, que era capaz de azotar despiadadamente a un inocente niño, o de asesinarle a él mismo, que no se encontraba con más culpa, que de despreciar a su amo, por canalla y miserable. Y lo propio que Pelayu hizo, no lo dejé yo para más pensado, y a la vez que me perdía en la carrera, huyendo de aquel reptil repugnante y asqueroso, recuerdo que con rabia enloquecida yo le dije: ¡Fíu de put, baldreyu, llimiagu! (Hijo de puta, cobarde, rastrero, baboso..., etc., etc.). Pero miren ustedes por donde, estaba mi madre allí cerca en casa de una vecina hablando de sus cosas tranquilamente, cuando al sentir al Manín que me ofendía, al perro ladrar por la caricia que había recibido, y a mi insultándole poniéndole como un pingayu (de lo peor), salió mi madre de casa de su vecina, con todos sus muchos ánimos aviesporáus (envenenados, aguijoniantes), y cogiendo un palo que allí a mano había, bien seco y sudado, porque hiciera su servicio sirviéndole de mango a una fexoria (azada), se dirigió con extrema rapidez y silenciosamente al lugar donde Manín estaba, y sin decirle ni una sola palabra, empezó a darle palos con aquel formidable mango, que la suerte a Manín le cupió de que nuestros vecinos la detuvieran, porque sino, creo que le hubiese matado. «LA MULTA O EL REFORMATORIO» Al día siguiente, mi amigo Muel, yo y Pelayu, subíamos alegremente hacia la montaña, con locas ansias de llegar pronto a la cueva, con el infantil y firme deseo, de jugar hasta saciarnos con aquellas armas, recuerdo a mi querido amigo, futuro candidato al igual que yo, a la penosa esclavitud que como serradores nos aguardaba, la veo con su sana sonrisa, pintada en sus pequeños y vivarachos ojillos azules, acariciar una y otra vez, con una alegría inmensa aquellas armas, no existía para nosotros en el mundo, en aquellos felices momentos, nada que pudiésemos apreciar tanto, como aquellos mortíferos juguetes, de los que en la sazón, éramos los únicos señores y dueños, nos hallábamos fuera de la cueva, enredando cada uno con su escopeta, y una canana repleta de cartuchos colgada del hombro a la bandolera, Pelayu, desentendiéndose de nosotros mitigaba su hambre cazando grillos y mariposas, o cualquier otro insecto que plugiérale y fuérale rentable para entretener su enflaquecido estómago. Después de cansarnos de hacer la instrucción marcando el paso con la escopeta al hombro, emulando a los soldados cuando hacían prácticas en nuestra aldea, yo le dije a mi amigo señalándole el lugar, que desde aquel mismo sitio, yo había tumbado de dos certeros disparos al cabrón de mi amo. Muel, sacando dos cartuchos de la canana y metiéndolos dentro de la recámara de su escopeta, me dijo que él también pudiera haberlo hecho, y para asegurármelo de que no marraría el tiro, me señaló una piedra rojiza que había muy cerca de donde muriera el chivo, y a la par que se ponía la escopeta en el hombro para materializar lo que había asegurado, me decía ilusionado: —¡Fíxate Xulín!, ya veras cómu la desfaigu nun fatáu de cachiquinus—. (—¡Fíjate Julín!, ya verás como la deshago en mil pedazos—). El doble disparo retumbó dentro del natural silencio de la montaña, como si se tratase de un ruidoso trueno de las tormentas de los veranos, las águilas y los cuervos, así como todos los pájaros y animales que moraban por aquellos aledaños, moviéronse de sus lugares, graznando las aves al levantar el vuelo, y quizás las alimañas agudizasen al oído para saber el peligro que pudiese traerles aquel espanto. Hasta Pelayu dejó su caza insectívora para ladrar desaforado, como si presintiera que otro cabrón había sido abatido, que le haría de nuevo volver a hartarse, o tal vez nos estuviese reprimiendo, queriendo con su lenguaje decirnos, que aquella xuxeante folixa (crecido ruido, alegría, juerga, etc., etc.) que tan amanicomiadamente entamábamos (enloquecido ruido que hacíamos) no iba a reportarnos buenos resultados. Lo cierto fue que mi querido amigo Muel, no atinó a deshacer aquella rojiza piedra contra la que había disparado, y yo alegrándome por su fracaso, cargué con rapidez mi escopeta, me la puse en el hombro, y disparé contra aquel blanco otros dos disparos, tampoco pude yo hacer puntería, y él mofándose de mí, cargó de nuevo su escopeta con notoria alegría, a la vez que me aseguraba que de aquella no fallaría, volvía a disparar sin importarle para nada el tremendo culatazo que nos solían dar aquellos guerreros artefactos. Y así, una y otra vez, atenazados por un gozo y felicidad que nunca con tanta fuerza a nuestros juveniles espíritus había con entera libertad creado, disparábamos con alegría ilusionada contra aquel aproxetáu cuctu (enrojecida piedra), creyéndonos guerreros invencibles, o cazadores afamados. Muy posible yo me creyera un jefe poderoso, justiciero y honrado, que cada disparo que hacía, l'eszarapaba les vidatches d'uno de lus baldreyus homes, que habíen achuquináu ‘l miou padre. (Le deshacía las sienes de algunos de los cobardes hombres que habían asesinado a mi padre). Lo cierto fue, que tras de quemar veintitantos cartuchos cada uno, la piedra seguía en su sitio, y nosotros un poco desilusionados, hicimos un pequeño descanso, en el que acordamos cambiar de blanco. Disponíamos de nuevo hacer más atinadas prácticas sobre el rugoso y fuerte tronco de una encina, cuando Pelayu salió de junto nosotros y con apremiante prisa ladrando, contra un intruso que nos visitaba, guiado al parecer por el atronador ruido, que con nuestros alegrativos disparos formábamos. Era nuestro mal recibido visitador un rapazacu (mozalbete) que andaba por aquellos montes a la caza de la perdiz, que había endemasía nutridos bandos, que bajaban a veces hasta los sembrados d'arbeyinus y'oitres semáus (de guisante y otros sembrados) más alejados de la aldea, y ni el gran espantapáxaru tenía llixa de xebrayus (espantapájaros tenía fuerza para espantarlos). Jerónimo se llamaba aquel jovenzuelo indeseable, que había heredado de su padre toda la cobardía y males tales, que muchas gentes de mis lugares, le estarían rabiosa y odiativa, despreciable y asquerosamente maldiciendo, hasta que el Hacedor les llevara de este mundo tan poco lleno de humanidades. Era hijo de este sujeto tan maldecido, cacique de mi aldea con vuelos tales, que no del todo satisfecho con enviar para el otro barrio algunos de sus inocentes convecinos, en el acaecer se dedicaba, a que a sus vecinos la ley, que había, muy moldeable para dar por buenas todas las denuncias avaladas por caciques facciosos como él, se ensañara con crecidas multas, que al no tener dinero la gente aldeana para satisfacerlas, tenían que vender parte de sus ganados, y sabedores los tratantes por ser lobos de la misma camada aunque con diferente collor (color), que los campesinos tenían que vender sus reses con abonda priexa (mucha prisa) para satisfacer aquellas multas antes que se enrodietcharen (enredaran) peores males, pues como cuento, aquellas aves de rapiña de tratantes, se unían todos de tal manera, que lograban desbaratar los mercados hasta tal punto, que más que comprar, lo que hacían, era robar dentro de la ley a los aflijidos y siempre maltratados campesinos. Al quedarse los desdichados aldeanos sin sus ganados, por la causa de aquellas multas, que la verdad era nadie sabía que era lo que castigaban, aquellas asesinantes multas que la ley les inxertaba (injertaba), que les hacía dentro del acuciante temor que en aquel lleldar (ácaecer) era aterrante, deshacerse de sus ganados para pagar tan diabólicas y desnaturalizantes sanciones. Y como los campesinos, por lo menos en todas las embrujadoras aldeas de mi melgueira tierrina (dulce tierra), y me supongo que tal sucederá en todas las aldeyuelas del mundo, sin ganados de tiro no pueden trabajar sus erus (tierras), tenían que por fuerza mayor, agenciárselo aunque fuese dentro de las más viles condiciones, y así, el canalla de cacique de mi aldea, daba vacas, yegüas, cabras, y ovejas a la comuña (condición) que tan sólo el agobio de la desesperante necesidad hacíales aceptar, con lo que se condenaban a ser esclavos de un ganado que no era de ellos, siendo en la mayor parte de las ocasiones las ganancias completamente nulas, pues si una res se moría, se despeñaba, la mataban los lobos o la devoraba el oso, no la perdía el dueño, sino el comuñero, y así, de esta miserable forma, este canalla de cacique, explotaba vilmente a muchos campesinos que por imperativa necesidad, eran comuñeros de este indeseable asesino, que no había hecho la guerra en las trincheras, porque su cobardía era tan grande, que le había obligado a pasar toda la contienda escondido en los montes, y ahora que la guerra ya terminara, era cuando él verdaderamente la hacía, en la entristecida y enlutada paz que poseían las gentes de mis aldeas. ¿Cuántos despreciables seres como este nefasto individuo había en mi Patria... ? ¡¡Yo creo que honradamente debemos todos de reconocer, que había un par de ellos en cada aldea, y en las villas y ciudades me supongo que morarían muchos más!! Cuento que llegó el Jerónimo con su escopeta al hombro acompañado de su perro perdiguero ante la nuestra presencia, y ufanándose altaneramente quizás pensando que nos iba a hacer, lo que le diera la gana, nos dijo con apariencia muy enojada, al mismo tiempo que nos ofendía con sus palabras: ¡Haber decirme pronto, ¿dónde habéis robado estas escopetas?, si no queréis que vos falague ‘l llombu con ista bardiaca! (que nos moliera a palos todo el cuerpo con una vara que portába en sus manos). No despegó sus labios en el momento mi amigo Muel, porque el padre de aquel llabasquín (cerdo pequeño) era el dueño de los ganados de su casa, y por aquello de que el amo siempre, sin la razón con la ganancia anda, no le refutó pequeña palabra. Pero yo que ya me había creído que aquel babayu de guaxón (farolero, fantasma de mozalbete) se iba apoderar de mis armas, las que yo creía que eran de mi entera propiedad, le dije sin miedo y desafiantemente, que aquellas escopetas eran mías, y que ni él ni nadie sería capaz de quitármelas. Entonces Jerónimo mirándome acusadoramente me replicó seguidamente con estas palabras que me condenaban: ¡Entonces... tu fuiste el que mató antes de ayer al chivo de Manín? ¡Si yo fui!, le dije envalentonado y poseído de una airada rabia, a la vez que le encañonaba con la escopeta y amenazándole firmemente le aconsejaba: ¡Fáinus el favore de dexanus nel nuexu antroxu, ya colar pel mesmu xeitu per únde sen chamate 'llegasti, se nun quiés que faiga nel tou ventrón, el mesmu buracu quei fexe nus fégadus del cabrón de Manín! (¡Haznos el favor de dejarnos con nuestra alegría, y márchate por el mismo sitio, por donde sin llamarte has llegado, si no quieres que haga en tu barriga, un orificio parecido, al que le hice en los hígados del cabrón de Manín!). —Y fue entonces cuando Muel valientemente apoyándome con su amenazante escopeta y con sus advertientes palabras le dijo: ¡Mira Jerónimo, no tiene nada que ver que mi padre se arrastre frente a vosotros, por el miedo de que le quitéis el ganado, pero yo ahora no soy mi padre, y si no sales en el momento corriendo como una exhalación (centella, rápido), me parece a mí, que te vamos a coser a perdigonazos! Justificándose Jerónimo con el atropello que en el miedo se cosecha, dio media vuelta y casi a las carreras, tomó las de villadiego, a la par que se alejaba murmurando no se qué amenazas. Su perro, quedose unos instantes olisqueándose con Pelayu, al que yo achuché (azuzé), y Pelayu que para engarradiercharse (pelearse) era una ardorosa fiera, saltó como un león, atacando con un furor endemoniado al fino can perdigonero, y si no es por Muel, me parece que allí en el mismo lugar que había muerto el chivo, Pelayu hubiera despachado, aquel hermoso, cariñoso e inocente perro. Quedámonos muy satisfechos y gozosos, a la par que en nuestros espíritus, navegaba el orgullo perfumándose con la vanidad Humana, y todo, por haber acoyanáu ya féchule moscar ameruxáu de miéu (acojonado y haberle hecho huir, lleno de miedo) al hijo de uno de los amos de la aldea, que en un principio se había creído, que le sería sencillo hacer con nosotros cuanto le viniese en gana. Durante algún tiempo, estuvimos llindiándu (vigilando, cuidando) a Jerónimo por ver el camino que se tomaba, pues teníamos el temor que se ocultara para después sorprendernos, pero no fue así, y al final muy contentos ya le vimos corriendo que se las pelaba en compañía de su perro, desembocando en el pedregoso camino que le conducía a la aldea. Sabiéndonos libres del temor del adefesio de Jerónimo, y olvidándonos en el mismo instante de cuanto con él nos había acontecido, volvimos a nuestro peligroso juego, de disparar las escopetas contra diferentes blancos, y así, hablando de nuestras cosas con satisfacción que nos embargaba dentro de una felicidad pasajera, deslizábase el tiempo sin enterarnos, hasta que a la postre, dimos fin a todos los cartuchos que teníamos, y fue entonces, cuando decidimos esconder las armas en la cueva, y con los hombros doloridos por las sacudidas que nos propinaban las escopetas por los disparos, disponíamosnos muy contentos en el regreso para nuestras casas, y para simular que veníamos de la leña, agenciámosnos unos tochacus de pochiscus (leños de encina) y poniéndonoslos al hombro, bajamos corriendo por entre los vericuetos y las serpenteantes sendas, hasta llegar al camino real que nos conduciría a la aldea. El ubérrimo valle de alegría alborazada, que poblaba por entero nuestros espíritus, viose en unos segundos nublado y con rapidez cubierto, por un zozobrante y temeroso manto, nacido del retrato que nuestros ojos hicieran, cuando a la entrada de la aldea, justamente en el mismo lugar donde por costumbre, mi amo solía esperarme para xebrar (apartar) sus cabras, estaban aguardándonos los guardias, en la alegre compañía de Jerónimo, que poseyendo las mismas indeseables zunas (costumbres) que su padre, no había perdido ningún tiempo en ir hasta el cuartelillo para delatarnos. Yo tentado estuve cuando me percaté que eran los mismos guardias que el día anterior me habían cobardosamente martirizado, de tirar los garbetus (leños) que llevaba en el hombro, y salir corriendo para huir de aquel verdugo que sonriéndose ladinamente, quizás estuviese pensando su enrevesada y nefastosamente, el volver a esforgayame (arrancarme, estriparme, deshacerme) la única oreja que me quedaba sana. Sin embargo, logré dominar el miedo, y dejando a Muel que abriera la marcha, llegamos a la postre ante la presencia de ellos, y aquel canalla de guardia, no se dirigió a Muel a pesar que unos metros delante de mí iba, sino que vino sonriendo malignamente hacia mí, con las mismas asesinas intenciones que el hambriento lobo lleva, cuando para satisfacer sus ansias del espíritu y la carne, sin el menor miedo se lanza, sobre el inocente corderillo que no tiene a nadie que le defienda. Antes de dirigirme la palabra, aquel demonio con tricornio, que a fe mía desprestigiaban, porque hermosa para el pueblo es la esclava de la Justicia, cuando todas sus obligaciones y credos justamente da cumplidas. Digo yo, que lo primero que hizo fue cogerme mi oreja sana, apretarme un poco para ponerme en atención, y luego mirándome altanera y sonrientemente me dijo: ¡Ahora ya no me negarás de que no has sido tu quien disparó sobre el cabrón de tu amo, y me supongo que también me dirás, dónde has conseguido las armas, maldito pilluelo, hijo de una bruja y de un rojo republicano, o comunista sin entrañas! Tiré los tochucus (leños secos) al suelo apremiado por el dolor que de rabia me desencaldaba (deshacía), con tan mala fortuna que por mí no había sido pensada, que diéronle en las piernas de aquella fiera uniformada, y gran dolor en él tuvo que lleldarse (hacerse), porque dejó de esfarugarme (deshacerme la oreja), para acariciar con gestos de dolor la caña de una de sus piernas, al mismo tiempo que yo hacía lo propio con mi oreja, que ya colorada como una guinda, me resquemaba como si estuviese ardiendo. Mirome con ojos extraviados por la rabia que le enloquecía, y siendo mayor la fuerza de su cobardosa entraña ya en poder de las iras que lo movilizaban, que el dolor que su cuerpo sentía, soltome de revés dos guantazos, que dieron conmigo en tierra, con el rostro manando abundante sangre. Fácil siguiese abofeteándome, pues ya estaba enclicándose (agachándose) para hacer conmigo vayan ustedes saber qué, cuando intercedió su compañero que asiéndole por un hombro, con desprecio y enfado le dijo: ¡Lo que terminas de hacer con este pequeño es una canallada, y como otra vez intentes tocarle del pelo la ropa, te las vas a entender conmigo! ¡¡Estoy harto de tus abusos, y de tus odios y desprecios por todas las gentes desgraciadas!! Ayudome aquel buen guardia a levantarme, y después con su propio pañuelo limpiábame el rostro de sangre, y al parojo que esto hacía cariñosamente me decía: ¡Te juro que nadie te volverá a martirizar más pequeño, y ahora si tu quieres, y que conste que ni te ordeno ni te obligo a contarnos nada, dinos de una vez dónde están esas malditas armas que tanto doloroso daño te han originado! Dime cuenta pronto que de seguir negando no sacaría en limpio nada, ya que el baldroyán (cobarde) de Jerónimo había descubierto ya todo, y a poco listos que fuesen, nada más que les conduciese al lugar donde nos había sorprendido, darían pronto con la cueva, donde se ocultaban las armas. Así que acompañado de Muel y de Pelayu, y seguido de cerca por los dos guardias y el delator de Jerónimo, guielos a paso rápido por entre las vegetativas y pedregosas sendas que serpenteaban por casi inaccesibles lugares, pronto me alegré al comprobar cómo aquel despreciable guardia que tan sañudamente me había martirizado, abarquinaba (respiraba) con penoso trabajo, al mismo tiempo que se deshacía en copiosos sudores el condenado, lo mismo que la manteca fresca expuesta al sol en el verano. Al observar el penoso esfuerzo que aquel guardia repugnante y gordo, imbécil y malvado, tenía que realizar para seguirnos, apreté más aun el paso, que casi se convirtió en carrera y que sólo Muel y Pelayu pudieron aguantarme alejándanos en cuestión de segundos un largo trecho de nuestros enemigos, que en el lleldar (acontecer), ya se habían detenido para hacer acopio de energías unos momentos. Aproximadamente aun no habíamos caminado ni una décima parte del trayecto que nos separaba de la cueva, y ya el llimiagu (baboso) de aquel guardia, se encontraba casi d'afechu despaxaretáu (deshecho), seguramente que antes de llegar al final, en la mente de aquel fucheiru (estercolero) humano, se dibujaría el ruin pensamiento, de maldecir a la ley que como enyordiáu pioyu (sucio piojo) servía, al cachiparru (parásito) que me había delatado, y a mí, por no haber seguido negando. Muel y yo con satisfacción nos reíamos de aquellas gentes, que en nuestras infantiles y sin cultivar mentes, habíamos retratado como personas que tenían menos llixa (fuerza, arte, valer, etc.) que un mure entre las zarpas de un gato. Estaríamos como a la mitad de la andadura, cuando la distancia que nos separaba ya era enorme, y a pesar que de continuo nos ordenaban que no corriésemos tanto y que procuráramos ir siempre a su lado, la verdad es, que ya les habíamos perdido todo miedo y que no les hacíamos el menor caso. Fue entonces cuando se me ocurrió la idea de decirle a mi amigo Muel, que cuando llegásemos al potchisquéiru (encinal), yo me adelantaría corriendo con todas mis fuerzas, para volver aquel mismo lugar antes que ellos lo hicieran, pero después de haber ya ido a la cueva, para poder esconder para nosotros, dos pistolinas muy atongadetas (bonitas, curiosas), que era una pena que se llevaran los guardias, y que nosotros podíamos esconder en cualquier lado. Y así lo hice, y logré regresar, mucho antes de que ellos, llegaran escadriláus (derrengados), claro que descontando a Jerónimo, porque éste andaba tanto como con la lengua si quisiera andarlo. El caso fue que los guardias aquel día se llevaron las armas, y a los cinco o seis días, regresaron a la aldea preguntando por mi madre y el padre de Muel, para llevarles hasta el cuartelillo, con el fin de no sé qué preguntarles o darles. Cuando mi madre en compañía del padre de Muel regresaron del cuartel, estábamos nosotros xugaretiándu (jugando) debajo del ñoceón (nogal grande) que había a la entrada de la aldea, que tanto como tenía de frondoso y grande, eran de pequeñas, escasas e insípidas sus nueces. De donde viene un adagio asturiano que dice: ¡Mucher grandie ande óu non ande, peru tantu s'espatuxa, comu senún lu fixera, en dalgún lláu fae bona atongadura! (Mujer grande, ande, o no ande, pero tanto si camina, como si no lo hace, por grande en todos los lugares estorba). «Claro que se me olvidó decir, que menos en el catre, para añuedar el cibietchu cundu nun hay oitra, pequenina, atongaina ya melgucira». (Para hacer el amor, cuando no hay otra, pequeñita, bien hecha, y tan dulce como lo que debe ser vivir en la gloria). Digo yo que al ver nuestros padres corrimos hacia ellos, y cuando ante su presencia nos encontramos, casi sin darme cuenta vi a mi amigo rodar por el suelo, por la fuerza vigorosa del tremendo castañazo que su padre le llantó nuna mexietcha (le plantó en una mejilla), pero antes de que yo me percatara del peligro que sobre mí se cernía, vime acochetáu (cojido, sacudido) por mi madre, que me allumbróu (alumbró) un mamplenáu (muchos) pescozones, tan seguidos y atinados, que me parecía que todos me llegaban en ringlera, no teniendo que esperar uno por el otro, para que no se enfadasen ninguno. Y allí mismo por este procedimiento que nuestros progenitores nos hacían, comprendimos que nada bueno los guardias a nuestros padres les habían hecho. Y claro que no era nada respetable ni justo, sino un atropello despiadado, inhumano, mezquino, repugnante y apartado de la Justicia a tanta distancia, como la que existe desde la Tierra hasta el Infinito Cielo. Resulta que la canallesca ley que en aquella para mí inolvidable época existía, nos había condenado a ir a un reformatorio, o a que pagasen nuestros padres una multa de ciento cincuenta pesetas en papel del Estado, en el término de treinta días. Y fue entonces cuando yo empecé a preguntarme, ¿que qué era lo que tenían que reformar en mi...? ¿Acaso entraba en la reforma que aquella ley que estaba por todos los rincones de la Patria haciendo encima de los vencidos y sus descendientes, asesinar a nuestros padres, hermanos, parientes y hasta madres, privarnos de nuestra libertad, y robarnos cuánto teníamos? —¿Aquella ley digo, todavía tenía que reformar algo más en mí, que en un principio ya no hubiese inhumana y endemoniadamente reformado? Yo que era en aquel lleldar un pobre niño de poco más de ocho años, condenado precisamente por la misma ley, a no tener jamás ya el amoroso cariño de mi padre, yo que había sido condenado como todos los jóvenes hijos de los vencidos y encarcelados y asesinados padres, yo que estaba lleno de hambre, de miseria, de sufrimiento y de una soledad inconsolable, yo que si quería comer un trozo de pan duro, tenía que caminar descalzo y medio desnudo, por entre las zarzas y guijarros de las montañas, esclavizando mi cuerpo y mis sentidos, en el cuidado de unos ganados que no eran míos, a mí, a un ser así de natural, puro, desamparado y desgraciado, ¿aún quería aquella entroyada (sucia) ley reformarme por considerarme malo? —Yo nunca he sido político, pienso ahora, ni tampoco con mis palabras harto vulgares y aldeanescas, pretendo fomentar el odio hacia nadie, soy ante todo un liberal disciplinado, que ama a mi Patria, por la que estoy en cualquier momento dispuesto a morir, pero me creo con el suficiente derecho de contar al mundo de cuanto yo he sufrido, que es el retrato de tantos otros huérfanos de guerra que lo mismo que yo tanto sufrieron, aunque más en duda, pongo que lo hubieran hecho, quiero contar todo lo que considero que siendo verdad, no debe ser olvidado, y desearía con toda mi alma, que mis palabras tuviesen repílos (ecos) más clarividentes, que los que en su origen se formaron, para que llegasen a todos los oídos, y en sus mentes gigantesca Humanidad digna y justa edificasen, que diera paso a una libertad liberal y disciplinada, que atrancase (cerrase, peslase) sus puertas a todo cuanto no fuese digno y honrado, de esta sencilla y natural manera, la fraternidad sería por primera vez, el tesoro más puro, luminoso y deseado, que la Humanidad en toda su existencia hubiese conquistado. En este relato, que para muchos críticos comedores, que sólo saben fartase comu gochus (comer como cerdos) e intentar con sus medios deshacer lo que alguien con más capacidad creativa que ellos, más bien o peor ha edificado, digo yo, que muchos críticos fanáticos defensores de normas idealísticas, que con sus leyes en la ocasión asquerosamente convencionales, que lograron deshacer el destino que a mi vida creo que le pertenecía, al igual que a toda la generación de los hijos de los perdedores, no les agradara en absoluto, que un hombre que fue despojado de cuanto poseía, y empujado vengativa y canallescamente al arroyo, cuando él por ser un niño, no podía defenderse, tenga ahora la osadía, con sus pobres medios culturales, d’abayucar la trelda (revolver la porquería), que nadie hasta el presente, tan ajustada y verídicamente pudiera contar jamás. Digo porquerías, pues es eso precisamente lo que suelen dejar las secuelas de una guerra civil, y pobre de aquellos países que la sufran, porque sus hijos quedarán divididos, y los perdedores, tendrán que soportar un yugo, que más flojo, o menos prieto, esclavizándolos los ha de postergar. En este relato retrato yo, al vencedor y al vencido, menos al perdedor de quien soy hijo, ya que he tenido la desgracia de conocerle cuando el desventurado ya era un vencido, pero con el vencedor he vivido siempre, sirviéndole con decencia y honradez, silenciosamente observándole siempre, y no recibiendo de él, nada más que calamidades y ofensas, y sin embargo, nunca le odié, siempre disciplinadamente le serví, y si en el lleldar se siente ofendido por lo que de verdad digo, espero que se comporte conmigo, de la misma manera que con él siempre yo he hecho. Sé que estas narraciones no se han de publicar en mi Patria, porque la censura no permitirá que el hijo más humilde, cuente una verdad que denigra no a mi querida y noble España, sino algunos de sus inamovibles sistemas, pero tengo la firme certeza, que algún querido hermano país, sin el menor odio ni rencor sí ha de hacerlo, y con esta mi voz del pueblo, sencilla y natural, ubérrima y estéril, millones de seres de la Tierra habrán de saber, que hoy todavía, vive en mi Patria, la mitad de una generación, descendiente de los perdedores de la sanguinaria Guerra Civil que empobreció a la más maravillosa nación del mundo como es mi España, apartados de todo acceso a cualquier puesto de responsabilidad, bien en el gobierno, en los sindicatos, o en cualquier otro lugar, de responsabilidad de la Patria. Y desde aquí, invito a todos los españoles para que investiguen esto que he dicho, y ya verán como es una verdad, que no admite discusión posible. Cuánto placer sentiría yo si me pudiese expresar con ustedes en la maravillosa, ancestral y rica Lengua Asturiana, pues para mí, decir las cosas en Castellano es un verdadero fastidio, con tantos puntos y comas, y demás signos ortográficos, que para un hombre sin estudios de ninguna clase como yo, es una verdadera tortura, pues mi imaginación que idea y piensa con la fuerza de un enorme río enloquecido, a la hora de querer contar estas copiosas cosechas, que hasta en los mismos sueños me alumbra, cuando me pongo a escribir todos estos pensamientos y acaeceres, al expresarlos en español, meto la pata hasta los corbétchones, por esto ruego me perdonen, y háganse a la idea, de quién les está hablando, no es nada más que un humilde aldeano, sin más escuela que la siempre dura universidad de la vida. Y con la fortuna o desgracia de haber nacido con el embrujador duende de ser soñador, no por aparentar, por ocio o por estudio, sino con la intima necesidad que me tortura el alma, al mismo tiempo que me embarga dentro de una felicidad, que me hace en ocasiones ser dichoso, sin jamás haber sido feliz, y en otras dimensiones me llena de tal tristeza, que en apariencia sin sucederme nada, me encuentro tan apenado y deprimido, que todo cuanto me rodea y hasta yo mismo, me parece la pestilente porquería, con que se harta sin jamás hastiarse, el nefasto diablo al que entusiasmados y egoístas servimos. Enteponíu colaba you dellantre de miou madre, espatuxandu caleya adiantre, afalau per las engafuráes pallabres de miou má, camín de la nuesa teixá. (Conducido corría yo delante de mi madre, caminando rápido calleja arriba, arreado por las envenenadoras palabras que mi madre me dirigía, a la vez que hacia nuestro hogar nos acercábamos. Yo miraba arisco para ella, pensando que me iba alcanzar presto, para propinarme ante mis vecinos, otra somanta (paliza) como la que de aun mi cuerpo se condolía. Al fin llegamos a nuestra casa, y ya en ella encoyíu (encogido) por el temor, aguardaba resignado que mi madre calmara su furia dándome una nueva cuera, que mereciéndola, no la merecía. Estaba visto que llevaba unos días, que todos los golpes me habían elegido a mí para sus descansos, primero el cobarde de mi amo, que con sus asquerosas manos, me había puesto el rostro, tan descalabrado que no había en él un lugar sano donde coyera una guya (cupiera una aguja), después el canalla del guardia, que me dejara las orejas tan maltratadas, que me parecía que no eran mías, y para finalizar mi madre con aquella argurtóuxa tocata que m'apurriera (alta paliza que me propinara), que según me parecía, no había sido nada más que la parba (desayuno breve) de la que se esperaba Furibunda y desesperada asiome mi madre por mis maltrechos hombros, y al mirarme yo en sus hermosos y enojudos ojos, pude ver en lo más profundo de ellos, el desmesurado amor que la pobre me tenía, y lejos de azotarme como yo pensaba, sólo me preguntó muy apenada y preocupada: ¿De dónde vamos a sacar esas ciento cincuenta pesetas Xulín? ¡En alguna parte hijo, nos las agenciaremos, porque yo no permitiré que esta canallesca ley, hecha por indeseables sin entrañas, te lleven al reformatorio, donde ellos se tenían primero que reformar, para no seguir sembrando entre los desventurados vencidos, tanta vengativa y nefastosa canallada! Al día siguiente al rayar el alba, después de desayunar el rabón, (leche ácida cocida con harina de maíz) del que yo sí que me harté, pero ella la pobre apenas comió unas cucharadas, armada mi madre de un azáu (hacha) que había pedido prestado a un vecino, y yo de una foiceta (hoz) de podar la leña, fuimos al monte comunal a baltiar (cortar) leña, pues un carro de leña de encina, roble y espinero, que pesaba más de tres mil kilos, pagaba el maestro panadero, de la única panadería que había en el concejo, cincuenta pesetas por él, así que teníamos todo un mes por delante, para preparar los nueve mil kilos de leña, que nos proporcionarían las ciento cincuenta pesetas, con las que calmaríamos las iras de aquella inhumana ley, que tan despiadadamente nos había castigado. Parecía que mi madre poseía la fuerza del más intrépido de los hombres, talmente era un gigante que con una fiereza incomparable, chorreando sudor y espelurciada su rubia cabellera al viento, cortaba sin el menor descanso encinas, robles y espineros, mientras que yo imitándola en cuanto podía, podaba aquellos arbustos con el más grande de todos mis entusiasmos. Serían las tres de la tarde y no habíamos hecho aun el más pequeño descanso, cuando mi madre me dijo que buscase caracoles, que se criaban en abundancia por aquellos lugares, tal cosa hice mientras que ella prendía un buen fuego, y allí asamos los caracoles que al ser atacados por el calor, estiraban su cuerpo asándose perfectamente, y fue aquella asquerosa comida la que mitigó nuestra hambre. Y así un día, y quince, y veinte, hasta que logramos preparar sin desfallecer ni descansar, los tres carros de leña, acarreándolos a las costillas, en otras ocasiones poleándolos (haciéndoles rodar) por entre los zarzales y las peñas, hasta poder llegar con tan copiosa cantidad de leña, al estratégico lugar donde el panadero con su carro, pudiera cargar la leña. Estábamos embalagándola (apilándola) mi madre y yo muy ufanos y satisfechos, de la difícil victoria que habíamos en tan escaso tiempo conseguido, porque en duda pongo, que pocas gentes en todo el Universo en las circunstancias que nosotros nos encontrábamos hubieran podido lograrlo. Digo yo que en tal trabajo nos encontrábamos amontonando aquella leña, que todos los tochos (leños) medio descortezados por la cantidad de veces, que fue menester rodarlos por entre los cuetus (piedras) que poblaban aquel xerrapeíru (sierra) daban señales y no por los cortes de las herramientas, de haber sufrido lo indecible por encontrarse despeyexáus (despellejados) hasta casi el total emporricamiento (desnudez) de las arnas (cortezas) que los cubrían. Nuestras físicas humanidades se encontraban tan maltrechas después de tantos días de sobrehumano trabajo y de raquíticos y deplorables alimentos, que tal parecía que éramos cadabres (cadáveres) vivientes, sino supiesen cuantos nos conocían, que éramos dos invencibles barras del más puro acero. Yo descalzo de afechu (del todo) y mi madre con las alpargatas dándoles vueltas alrededor del tobillo, imposibilitadas del menor encatesu (remiendo) todas nuestras escasas vestiduras lucíanse tan acuchilladas, como si fatáus (muchos) puñales anárquicamente las hubieran rasgado. Y nuestras pieles por todos los lados se encontraban arraguñáes (arañadas), pinchadas, magulladas, en definitiva martirizadas por las piedras, por los espinos, por la infinidad de arbustos que en aquella sierra casi inaccesible para las mismas cabras, yo y mi madre como dos guerreros invencibles, cortamos aquellos tres carros de leña, que al decir de mi madre, servirían estupendísimamente bien para amagostar (asar) a la propia ley, y a los sinvergüenzas y deshumanizadores fascistones que la vieran fechu (hubieran hecho). Y en postura tan deplorable se empobrecían nuestros desventurados cuerpos, por todo lo contrario, nuestros espíritus se lucían sanos y fortalecidos, orgullosos y alegres, por haber conseguido aquel trabajoso y casi imposible triunfo. También solía decir mi madre dentro de una rabia y desilusión enfurecida, que si los «roxus» (rojos) hubiesen batallado con el mismo ardor, e indómito entusiasmo que nosotros habíamos puesto, todos los fascistones de Europa serían nada para vencerlos, ni en lo más mínimo. Vuelvo a repetir, que concluíamos mi madre y yo de empericotar (apilar) los cuatro leños que faltaban para dar por terminada aquella proeza, cuando la diosa fortuna nos vino a visitar en la forma de Falu el maderero, que más o menos, esto fue lo que nos hizo, y nos dijo: ¡Buenas tardes Lluza!, que así era como llamaban en asturiano a mi madre, ya que en castellano su gracia es Luzdivina. ¡Se ‘l tou home allevantara la motchera, ya te viera a tí ya ‘l tuo fiyiquín, nel estáu que vus deixó la llamazoúsa ley del venceor, paime amín, qu'el probetayu espavoríu per tan grandie inxusticia, oitra vez se morrería! (Si tu marido volviera al mundo y te viera a ti y a tu pequeño hijo, en la situación que os ha dejado la fangosa ley del vencedor, me parece a mí, que el pobre lleno de un enloquecedor pavor por tan grande injusticia, otra vez se volvería a morir). —Recuerdo yo muy bien, lo mismo que si en este momento de nuevo lo estuviese viviendo, lo que me ha hecho esta canallesca ley que ahora a ti te martiriza, cuando en los frentes de Teruel me cogieron prisionero. Me internaron en un campo de concentración, y me dieron más palos que días me quedan de vida, aunque muerra tan viétchu (muera tan viejo) como Marcelín el de Fresnedo, que le llevó Dios cuando pasaba de los ciento diez años. Como comida nos daban una lata redonda de sardinas o bonito, que los prisioneros le llamábamos «el reloj», ya que así era de pequeña. Cuando te salía podre, que sucedía la mayor parte de las veces, te pasabas el día haciendo vigilia. ¿Cuánto te va a dar el panadero por esta leña Lluza? ¡Hombre yo creo que son tres carros buenos, y como está pagándose a diez duros el carro, pues me dará treinta! ¿Algamate? (alcánzate para la multa). ¡Sí Falu, ye lu xustu! (Es lo justo). Rafael, que así se llamaba Falu, (uno de los hombres más honrados, trabajadores y enteros que yo he conocido), a la vez que del bolsillo interior de su chaqueta sacaba la cartera dijo: ¡Mera compañera, voy a venir con el camión de la compañía maderera y llevar toda esta montaña de leña a Trubia, yo te voy a entregar ahora por ella trescientas pesetas, si después vale más, ya te daré el resto, y si vale menos, considera ese dinero que te di, como regalo de un roxu decente ya honráu comu tú le yes miou neña! (Rojo decente y honrado como tú lo eres mujer). Al día siguiente que era feria semanal en la capital del concejo, pidiole mi madre prestado a una buena vecina amiga suya un paxiechacu (traje, vestido) y unas zapatillas, y así vestida de prestado la pobre, se trasladó bien de mañana a la Villa, pagó la multa a aquellos canallas que servían a una ley tan ultrajante, que a los vencidos y sus inocentes descendientes peor que a apestosos esclavos nos trataba. Luego, después, compró ella un paxietyín (un vestidito), unas zapatillas y unas madreñas, para mí, un buzo, que era la vestimenta que entre los pobres se estilaba, unas alpargatinas y unas fuertes madreñas, y después de mercar algunas cosas necesarias, vino para casa la mar de contenta y satisfecha. Y ahora yo me pregunto a muchos años de distancia, viviendo aquellos por mí vividos pisoteados y vengativos tiempos, ¿a qué asesinas, sucias y cobardosas manos, irían a parar, aquellos nuestros dineros, ganados con el sobrehumano esfuerzo y la más justa honradez, manchados por la sangre de nuestras heridas producidas en el agotador trabajo, y mojados por tantas gotas de sudor, como de estrellas debe de haber en el infinito cielo? ¿No se dan cuenta amigos lectores, que injusticias como ésta, o de otra índole aun mayores, deben de contarse al Mundo, pese a quien pese, para quienes las escuchan forjen en sus sentimientos, de que en toda guerra, y sobre todo las civiles, dejan tras de sí, primeramente el dolor más deshumanizante, después las venganzas más pervertidas, que darán vida con fuerza ilimitada, a la repugnante, sanguinaria y odiosa fiera, que todo ser humano, desde los primitivos tiempos de su nacencia, lleva celosamente escondida, en el apartamiento más oscuro y más brillante de su espíritu, donde se mueve gozoso el sentimiento humano, tras de saber que a su Prójimo bien le ha hecho, y se revuelve envilecido, encanallado y airado por el odio y las iras endiabladas, cuando también comprende que a sus semejantes, en el dolor y el sufrimiento los ha sumergido. Y fue precisamente a estos desatinados sentimientos, manejantes en aquellos tristes momentos, de las inhumanas leyes que regían los destinos de mi Patria, donde fueron a parar mis dineros, mis primeros dineros, ganados con más santidad y honradez, que pueda llevar dentro la propia Hostia Santa, que es tanto como decir, que sólo los mismos demonios faltos de toda conciencia y sin el más mínimo sentimiento de honestidad, podrían sin sentir asco de sus propias personas, apoderarse de los honrados y muy fatigosos trabajos, de una viuda de los roxus (izquierdistas, rojos, por el mismo estilo), y de un huérfano de los mismos. ¡¡Yo creo, que como aún no habían satisfecho sus ansias asesinas, con la muerte de mi padre y de tantos inocentes, precisaban en el momento que preciso les venía, afestinarse en postres con el esfuerzo y sufrimiento de sus deudos!! Durante algunos días viví yo jugueteando por la aldea, mi vida sin ninguna preocupación, muy contento porque iba vestido con aquel mono nuevo, más delgado que un papel de fumar, ya que se me había esgazáu (roto) por más de media docena de lugares, pero aún así, a mí me parecía que llevaba puesto, mejores galas que el mismo vencedor, que poco lucía sobre sus costillas, que se le pudiera denominar verdaderamente honrado. Mi madre mientras tanto, seguía incansablemente trabajando por las tierras de los vecinos, sin jamás cobrarles ni una peseta de sueldo, pues ella tan sólo quería, que al cambio de sus sudores le dieran una cestina de patatas, una fontadina de farina, ou de fabes lu mesmu foran prietes que blanques, d'arbeyinus ou d'oitra cebeira, dalgún terreñaín de lleiche, mazá, tarabazá, ‘n culiestrus ou cabantes de brañar. (Una fuente de harina, o de alubias de cualquier marca o color que fueran, de guisantes o de cualquier otro cereal que fuera, algún jarro de leche, desnatada, cuajada, o la que alumbran las vacas recién paridas, o de la que terminasen de ordeñar a una vaca de leche). Ella llegaba todos los atardeceres a nuestra casa, sudorosa y cansada, pero resplandeciente de alegría, porque en su mandil traía mi comida. Luego, después de que yo me hartaba, nos acostábamos los dos en aquel jergón de sacos, repleto de hojas de maíz y también de pulgas, y abrazada a mí, se quedaba muy pronto profundamente dormida. Yo que desde niño he dormido poco siempre, quizás para hacer bueno el dicho que de camino me invento, que considera al que poco duerme más infeliz, que quienes tienen la dicha de dormir prácticamente, dentro de estos mis desvelos, en la silenciosa tranquilidad de la noche de aquella amplia sala desmueblada, cuyas paredes y techo estaban del sarro que deja el humo, y plagadas de arroxetáus (enrubiecidos) goterones, que ponían al descubierto las primeras pinturas que habían tenido, fendíu (cortado) de continuo este silencio, por el risueño y sórdido murmullo que alumbraba el pequeño río que vertiginosamente se deslizaba a menos de diez metros de nuestra casa, y otras veces también era enruxeráu (alterado) aquel silencio, por los ladridos de los perros de la aldea, o por el cante siempre misterioso y apabullador que hacen las curuxas (buhos) en la noche, cuento yo en que estos desvelos, observaba el placenteroso dormir de mi madre, con su respirar acompasado, fuerte y sano, con todos sus acerosos músculos, con naturalidad relajados, talmente parecía mi madre del todo inofensiva, mas sin embargo, aquel perfecto y vigoroso cuerpo que acoplaba fuerzas en el descanso, de la misma natural manera que agigantadamente dormido descansaba, cuando despierto se hallaba, se transformaba en un invencible e incansable guerrero, condenada ya a luchar en l'engarradiétcha del trabayu (la pelea del trabajo), todos los momentos de su vida, por los mismos endemoniados vencedores, que primeramente le habían achuquináu ‘l sou home ya lus sous fíus. (Asesinado a su marido y a sus hijos). Y ahora que ya todo ha pasado, y lejos de olvidarlo se agiganta cada día más en mi mente, yo me pregunto, que si mi madre no hubiese sido así de luchadora, de brava, de valiente y honrada, qué seria de mí y de ella misma, acosados en todo momento por la ley insana del vencedor, y xunius (uncidos) también para siempre, en el desventuroso carro de la esclavitud bien vigilada, por el látigo y la pistola del triunfador.Primer Diccionario Enciclopédicu de la Llingua Asturiana > carraca
-
13 in
(in(to) usually small pieces: The broken mirror lay in bits on the floor; He loves taking his car to bits.) (hecho) añicos/pedazosin prep1. enis Mary in? ¿está Mary en casa?2. por3. en / dentro deit will cost you £50 in all te costará 50 libras en totalin se traduce por otras preposiciones españolas según cada casointr[ɪn]1 (place) en, dentro de■ who's in the film? ¿quién sale en la película?2 (motion) en, a■ you're going in the wrong direction vas mal encaminado, vas en dirección equivocada3 (time - during) en, durante4 (time - within) en, dentro de5 (wearing) en, vestido,-a de6 (manner) en■ pay in cash paga en metálico, paga en efectivo7 (state, condition) en■ she's in a good/bad mood está de buen/mal humor8 (ratio, measurement, number) varias traducciones9 (form, shape) varias traducciones10 (profession) en11 (weather, light) varias traducciones■ sit in the sun/shade siéntate al sol/a la sombra■ low in calories bajo,-a en calorías■ deaf in one ear sordo,-a de un oído13 (after superlative) de14 (with pres part) al, cuando1 (motion) dentro■ come in! ¡adelante!, ¡pase!■ let me in! ¡déjame entrar!■ what time does the plane get in? ¿a qué hora aterriza el avión?3 SMALLSPORT/SMALL (ball, shuttlecock)■ the ball was in! ¡la pelota entró!, ¡la pelota fue buena!4 (tide) alto,-a5 (fashionable) de moda6 (in power) en el poder8 (on sale, obtainable) disponible■ have you got that book in? ¿tienes aquel libro?, ¿ha llegado aquel libro?9 (crops) recogido,-a1 (fashionable) de moda2 (private) particular■ is Jack in? ¿está Jack?\SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALLto be all in estar agotado,-a, estar rendido,-ato be in for something (be about to experience) estar a punto de recibir algo, estar a punto de tener algo■ you're in for it! ¡la que te espera!■ are you in for this game? ¿vas a jugar?to be in on something estar enterado,-a de algo, estar al tanto de algo■ were you in on it too? ¿también estabas enterado?to be (well) in with somebody llevarse (muy) bien con alguien, tener (mucha) confianza con alguiento have it in for somebody tenerla tomada con alguienwhat's in it for me? ¿y yo qué saco?, ¿y yo qué gano?————————intr[ɪnʧ]1 ( inch) pulgadain ['ɪn] adv1) inside: dentro, adentrolet's go in: vamos adentro2) harvested: recogidothe crops are in: las cosechas ya están recogidas3)to be in : estaris Linda in?: ¿está Linda?4)to be in : estar en poderthe Democrats are in: los demócratas están en el poder5)to be in for : ser objeto de, estar a punto dethey're in for a treat: los van a agasajarhe's in for a surprise: se va a llevar una sorpresa6)to be in on : participar en, tomar parte enin adj1) inside: interiorthe in part: la parte interior2) fashionable: de modain prepin the lake: en el lagoa pain in the leg: un dolor en la piernain the sun: al solin the rain: bajo la lluviathe best restaurant in Buenos Aires: el mejor restaurante de Buenos Aires2) into: en, ahe broke it in pieces: lo rompió en pedazosshe went in the house: se metió a la casa3) during: por, durantein the afternoon: por la tarde4) within: dentro deI'll be back in a week: vuelvo dentro de una semanain Spanish: en españolwritten in pencil: escrito con lápizin this way: de esta manerato be in luck: tener suerteto be in love: estar enamoradoto be in a hurry: tener prisain reply: en respuesta, como réplicainadj.• interior adj.adv.• adentro adv.• dentro adv.• en casa adv.prep.• a prep.• de prep.• dentro de prep.• en prep.• por prep.= Indiana[ɪn]1. PREPOSITIONWhen in is the second element in a phrasal verb, eg ask in, fill in, look in, etc, look up the verb. When it is part of a set combination, eg in the country, in ink, in danger, covered in, look up the other word.1) (in expressions of place) en; (=inside) dentro deit's in London/Scotland/Galicia — está en Londres/Escocia/Galicia
in the house — en casa; (=inside) dentro de la casa
When phrases like, are used to identify a particular group, is the usual translation:our bags were stolen, and our passports were in them — nos robaron los bolsos, y nuestros pasaportes iban dentro
the chairs in the room — las sillas de la habitación, las sillas que hay en la habitación or dentro de la habitación
•
in here/ there — aquí/allí dentroa) (=during) enin May/spring — en mayo/primavera
in the eighties/the 20th century — en los años ochenta/el siglo 20
in the morning(s)/evening(s) — por la mañana/la tarde
at four o'clock in the morning/afternoon — a las cuatro de la mañana/la tarde
b) (=for)c) (=in the space of) enI did it in 3 hours/days — lo hice en 3 horas/días
d) (=within) dentro deI'll see you in three weeks' time or in three weeks — te veré dentro de tres semanas
he'll be back in a moment/a month — volverá dentro de un momento/un mes
3) (indicating manner, medium) enin a loud/soft voice — en voz alta/baja
in Spanish/English — en español/inglés
a magnificent sculpture in marble and copper — una magnífica escultura de or en mármol y cobre
4) (=clothed in)When phrases like, are used to identify a particular person, is the usual translation: dressedthey were all in shorts — todos iban en or llevaban pantalón corto
5) (giving ratio, number)he had only a one in fifty chance of survival — solo tenía una posibilidad entre cincuenta de sobrevivir
what happened was a chance in a million — había una posibilidad entre un millón de que pasara lo que pasó
these jugs are produced in their millions — estas jarras se fabrican por millones, se fabrican millones de estas jarras
people came in their hundreds — acudieron cientos de personas, la gente acudió a centenares
6) (=among) entrethis is common in children/cats — es cosa común entre los niños/los gatos
you find this instinct in animals — este instinto se encuentra en or entre los animales, los animales poseen este instinto
they have a good leader in him — él es buen líder para ellos, en él tienen un buen líder
a condition rare in a child of that age — una dolencia extraña en or para un niño de esa edad
it's something I admire in her — es algo que admiro de or en ella
armyhe had all the qualities I was looking for in a partner — tenía todas las cualidades que yo buscaba en un compañero
9) (after superlative) dethe biggest/smallest in Europe — el más grande/pequeño de Europa
10) (with verb)in all en total in itself de por sí in that (=since) puesto que, ya quein making a fortune he lost his wife — mientras hacía fortuna, perdió su mujer
the new treatment is preferable in that... — es preferible el nuevo tratamiento puesto or ya que...
what's in it for me far 1., 1)in that, he resembles his father — en eso se parece a su padre
2. ADVERB1) to be in (=be at home) estar (en casa); (=be at work) estar; (=be gathered in) [crops, harvest] estar recogido; (=be at destination) [train, ship, plane] haber llegado; (=be alight) estar encendido, arder; (Sport) [ball, shuttlecock] entraris Mr Eccles in? — ¿está el Sr. Eccles?
he's in for tests — (in hospital) está ingresado para unas pruebas
he's in for larceny — (in prison) está encerrado por ladrón
what's he in for? — ¿de qué delito se le acusa?
when the Tories were in * — (in power) cuando los conservadores estaban en el poder
strawberries are in — es la temporada de las fresas, las fresas están en sazón
to be in and outthe fire is still in — el fuego sigue encendido or aún arde
to be in for sthdon't worry, you'll be in and out in no time — no te preocupes, saldrás enseguida
you don't know what you're in for! — ¡no sabes lo que te espera!
to be in for a competition — (=be entered) haberse inscrito en un concurso
to be in for an exam — presentarse a un examen to be in on sth (=be aware, involved)
•
to be in on the plan/secret * — estar al tanto del plan/del secretoare you in on it? — ¿estás tú metido en ello? to be well in with sb (=be friendly)
she opened the door and they all rushed in — abrió la puerta y todos entraron or se metieron corriendo
week in, week out — semana tras semana
4) (Sport)in! — ¡entró!
3. ADJECTIVE*1) (=fashionable) de modato be in — estar de moda, llevarse
short skirts were in — la falda corta estaba de moda, se llevaban las faldas cortas
she wore a very in dress — llevaba un vestido muy a la moda or de lo más moderno
2) (=exclusive)it's an in joke — es un chiste privado, es un chiste que tienen entre ellos/tenemos entre nosotros
if you're not in with the in crowd... — si no estás entre los elegidos...
4. NOUN1)the ins and outs of: the ins and outs of the problem — los pormenores del problema
dietary experts can advise on the ins and outs of dieting — los expertos en alimentación pueden dar información pormenorizada sobre las dietas
2) (US)(Pol)* * *= Indiana -
14 ahí
adv.there.* * *► adverbio1 there, in that place\de ahí que hence, therefore* * *adv.* * *ADV1) [en un lugar] there¿Nina, estás ahí? — Nina, are you there?
•
ahí dentro — in there, inside•
ahí fuera — out there, outsidehoy podemos ir a cenar por ahí — we can go out for dinner tonight, we can eat out tonight
¿no dicen por ahí que vivimos en un país libre? — don't they say we live in a free country?
por ahí se le ocurre llamar — Cono Sur he might think to phone
•
¡ahí va!, ahí va el balón, ¡cógelo! — there goes the ball, catch it!¡ahí va, qué bonito! — wow, it's lovely!
¡ahí va, no me había dado cuenta de que eras tú! — well well! I didn't realise it was you
ahí donde lo ves, come más que tú y yo juntos — believe it or not he eats more than you and me put together
2) [en una situación]¡ahí está el problema! — that's the problem!
ahí está, por ejemplo, el caso de Luis — there's the case of Luis, for example
ahí estaba yo, con casi cincuenta años, y todavía soltero — there was I, about to turn fifty, and still a bachelor
-¿está mejor tu mujer? -ahí anda o LAm ahí va — "is your wife better?" - "she's doing all right"
¡hombre, haber empezado por ahí! — why didn't you say so before!
•
de ahí — that's whyde ahí las quejas de los inquilinos — that's why the tenants are complaining, hence the tenants' complaints frm
de ahí se deduce que... — from that it follows that...
•
hasta ahí, hasta ahí llego yo — I can work that much out for myselfbueno, hasta ahí de acuerdo — well, I agree with you up to there o that point
¡hasta ahí podíamos llegar! — what a nerve!, that's the limit!, can you credit it!
•
he ahí el dilema — that's the dilemma, there you have the dilemmasi hubiéramos ido más rápido, ahí sí que nos matamos — if we'd gone any faster, we'd definitely have been killed
3) [en el tiempo]•
a partir de ahí — from then on* * *1)a) ( en el espacio) thereahí está/viene — there he is/here he comes
ahí arriba/abajo — up/down there
ahí mismo or (AmL) nomás o (Méx) mero — right o just there
b) (en locs)debe estar como a 200 pesetas - sí, por ahí anda — it must be about 200 pesetas - yes, that's about right
ahí sí que — (AmL)
de ahí a que: de ahí a que venga es otra cosa — whether or not he actually comes is another matter
2)de ahí a la drogadicción sólo hay un paso — from there it's just a short step to becoming a drug addict
de ahí a decir que es excelente hay un buen trecho — there's a big difference between that and saying it's excellent
b)de ahí que — (+ subj)
3) ( en el tiempo) thenahí es cuando... — that's when...
4) (AmL) ( más o menos)¿cómo sigue tu abuelo? - ahí anda — how's your grandfather getting on? - oh, so-so
* * *= therein.Ex. The ASLIB handbook of special library and information work discusses literature searching techniques and the role of literature guides therein.----* ahí está el problema = herein lies the rub, there's the rub.* ahí está la dificultad = herein lies the rub, there's the rub.* andar por ahí = go + (a)round, be out and about, get out and about.* de ahí = therefrom.* de ahí que = hence.* en algún lugar (de por ahí) = somewhere out there.* ir por ahí = go + (a)round, be out and about, get out and about.* no quedarse ahí = there + be + more to it than that.* por ahí = out there.* sueltos por ahí = hanging about.* * *1)a) ( en el espacio) thereahí está/viene — there he is/here he comes
ahí arriba/abajo — up/down there
ahí mismo or (AmL) nomás o (Méx) mero — right o just there
b) (en locs)debe estar como a 200 pesetas - sí, por ahí anda — it must be about 200 pesetas - yes, that's about right
ahí sí que — (AmL)
de ahí a que: de ahí a que venga es otra cosa — whether or not he actually comes is another matter
2)de ahí a la drogadicción sólo hay un paso — from there it's just a short step to becoming a drug addict
de ahí a decir que es excelente hay un buen trecho — there's a big difference between that and saying it's excellent
b)de ahí que — (+ subj)
3) ( en el tiempo) thenahí es cuando... — that's when...
4) (AmL) ( más o menos)¿cómo sigue tu abuelo? - ahí anda — how's your grandfather getting on? - oh, so-so
* * *= therein.Ex: The ASLIB handbook of special library and information work discusses literature searching techniques and the role of literature guides therein.
* ahí está el problema = herein lies the rub, there's the rub.* ahí está la dificultad = herein lies the rub, there's the rub.* andar por ahí = go + (a)round, be out and about, get out and about.* de ahí = therefrom.* de ahí que = hence.* en algún lugar (de por ahí) = somewhere out there.* ir por ahí = go + (a)round, be out and about, get out and about.* no quedarse ahí = there + be + more to it than that.* por ahí = out there.* sueltos por ahí = hanging about.* * *A1 (en el espacio) there¿qué tienes ahí? what have you got there?¿y Juan? — ahí está/viene where's Juan? — there he is/here he comes nowahí arriba/abajo up/down there¡bájate de ahí! get down from there!no, ahí no, allí no, not there, (over) thereestá ahí nomás or no más, a la vuelta ( AmL); it's only just around the cornerlo dejé ahí mismo or ( Méx) ahí mero I left it right o just therepara egoísta ahí tienes a tu primo if we're talking about selfishness you need look no further than your cousin2 ( en locs):por ahí somewherehe debido dejarlo por ahí I must have left it somewheresiempre anda por ahí she's always out somewherepor ahí hay quien dice que … there are those who say that …debe estar como a 2 euros — sí, por ahí anda it must be about 2 euros — yes, that's about right o yes, round about thattendrá unos 35 años o por ahí he must be 35 or so, he must be around 35por ahí se le da por venir ( RPl); he may decide to comeahí sí que ( AmL): ahí sí que me cogiste or ( RPl) agarraste or ( Chi) pillaste you've really got me there! ( colloq)no estar ni ahí ( Chi fam): no estoy ni ahí (no me importa) I couldn't care less ( colloq) (no me interesa) it leaves me cold ( colloq)B1(refiriéndose a un lugar figurado): ahí está el truco that's the secret, that's where the secret liesde ahí a la drogadicción sólo hay un paso from there it's just a short step to becoming a drug addictde ahí a decir que es excelente hay un buen trecho there's a big difference between that and saying it's excellenthasta ahí llego yo (al resolver un problema) I worked that much out myself; (al negarse a hacer algo) that's as far as I'm prepared to gohasta por ahí no más (CS): mi paciencia llega hasta por ahí no más there's a limit to my patience, my patience only goes so fares generoso hasta por ahí no más he's only generous up to a point2de ahí hencede ahí la importancia de esta reunión hence the importance of this meetingde ahí que (+ subj) that is whyde ahí que haya perdido popularidad that is why her popularity has declinedC (en el tiempo) thende ahí en adelante from then on, from that time o point onahí es cuando debió decírselo, no después that's when he should have told her, not laterahí cambié de táctica then o at that point I changed my tacticsahí mismo there and thenD( AmL) (más o menos): ¿cómo sigue tu abuelo? — ahí anda how's your grandfather getting on? — oh, so-so* * *
ahí adverbio
1
◊ ahí está/viene there he is/here he comes;
ahí arriba/abajo up/down there;
ahí mismo or (AmL) nomás or (Méx) mero right o just thereb)
debe estar por ahí it must be around somewhere;
fue a dar una vuelta por ahí she went off for a walk;
se fue por ahí she went that way;
yo he estado por ahí I've been around there;
tendrá unos 35 años o por ahí he must be 35 or thereabouts
2
◊ ahí está el truco/problema that's the secret/problem;
de ahí a la drogadicción solo hay un paso from there it's just a short step to becoming a drug addict;
hasta ahí llego yo that's as far as I'm prepared to gob)
de ahí mi sorpresa hence my surprise;
de ahí que hayan fracasado that is why they failed;
de ahí a que venga es otra cosa whether or not he actually comes is another matter
3 ( en el tiempo) then;
ahí mismo there and then
ahí adverbio there: está ahí, it's there
ponlo por ahí, put it over there
ahí tienes, here you are
tiene cincuenta años o por ahí, he's fifty or thereabouts
ve por ahí, go that way
de ahí, hence
de ahí que, so
' ahí' also found in these entries:
Spanish:
alguien
- anda
- andar
- apestosa
- apestoso
- arriba
- biruji
- crisma
- detrás
- ir
- hostia
- lado
- le
- los
- mañana
- media
- medio
- pregonar
- quienquiera
- quitarse
- Tiro
- yo
- agarrar
- apartar
- bien
- brazo
- colgar
- cuidar
- dentro
- izquierda
- mover
- parado
- poner
- por
- quedar
- quitar
- recordar
- salir
English:
hand up
- hence
- hustle
- leave
- loose
- mooch
- nobody
- peace
- rest
- rub
- stand about
- stand around
- stay
- there
- thereabout
- thereabouts
- tissue
- around
- d'
- flash
- go
- hand
- happen
- lucky
- out of
- reason
- swear
- way
* * *ahí adv1. [lugar determinado] there;ahí arriba/abajo up/down there;desde ahí no se ve nada you can't see anything from there;ponlo ahí put it over there;vino por ahí he came that way;¡ahí están! there they are!;¡ahí tienes! here o there you are!;ahí vienen los niños here o there come the children;ahí mismo right there;déjalo ahí mismo leave it (over) there;Amahí nomás right over therela solución está ahí that's where the solution lies;de ahí a la fama hay muy poco it's not far to go from there to being famous;de ahí a llamarle tonto hay poca distancia there's little difference between saying that and calling him stupid;las llaves están por ahí the keys are around there somewhere;está por ahí [en lugar indeterminado] she's around (somewhere);[en la calle] she's out;se ha ido a pasear por ahí she's gone out for a walk;Famandar por ahí con los amigos to hang out with one's friends;andan por ahí diciendo tonterías they're going around talking nonsense;por ahí [aproximadamente eso] something like that;¿te costó 10 euros? – por ahí, por ahí it cost you 10 euros, did it? – yes, somewhere around that o more or less;por ahí va la cosa you're not too far wrong;por ahí no paso that's one thing I'm not prepared to do;Am¡ahí está! (you) see!;todavía no me contestaron – ahí está, yo te dije they still haven't answered – (you) see, I told you so;CAm, Méx Fam¡ahí muere! forget it!;¡ahí es nada!: subió al Everest sin oxígeno, ¡ahí es nada! guess what, he only climbed Everest without any oxygen!;ha vendido ya dos millones, ¡ahí es nada! she's sold two million already, not bad, eh?;Famahí le duele: a pesar de su éxito, la crítica sigue sin aceptarlo, ¡ahí le duele! frustratingly for him, he still hasn't achieved critical acclaim despite his success;¡ahí me las den todas! I couldn't care less!;Méx Famahí se va (it's no) big deal;Méx Famhacer algo al ahí se va to do sth any old how3.de ahí que [por eso] and consequently;es un mandón, de ahí que no lo aguante nadie he's very bossy, that's why nobody likes him;de ahí su enfado that's why she was so angry4. [momento] then;de ahí en adelante from then on;ahí me di cuenta de que estaba mintiendo that was when I realized he was lying* * *adv there;ahí mismo right there;irse por ahí go out;por ahí voy that’s what I’m getting at;ahí me las den todas fam I couldn’t ocould care less, BrI couldn’t care less;¡ahí va! fam there you go! fam ;de ahí que that is why* * *ahí adv1) : thereahí está: there it is2)por ahí : somewhere, thereabouts3)de ahí que : with the result that, so that* * *ahí adv there -
15 axabarciar
Axabarciar, es tratar, vender, comprar, cambiar, etc. Cuntu you aquindi nisti primeiru llibru qu'un astur fae con ñaturallidá, con honradé, con amore grandie ya ñoble que disdi guaxetín na miou xenciétcha ya ñatural alma se fexu hacia tous lus melgueirus y'embruxantes chugares de la miou mantina tierra d'Asturies, ya de toes les Fidalgues xentes que la poblen, falu you que nagora mesmu tenu ñecexidá de cuntayes un cuintu que nun ye tal couxa, perque cuaxi tóu lu que falu aquindi fóu verdá. Ya cumu encalda mu ben nista pallabra, pos nagua mexor que como exemplu qu'isti casu que per oitre lláu pué xervir tamén d'escola. (Cuento yo aquí en este diccionario primero que hace un astur con documentación, naturalidad y suprema honradez, lleno de un amor grande y noble que desde niño en mi sencilla y natural alma se hizo, hacia todos los dulces y embrujantes lugares de mi amada Tierrina Asturiana, y hacia todas las Hidalgas gentes que la pueblan. Digo que ahora mismo tengo necesidad de contarles un cuento, que no es tal cosa, porque casi todo lo que les voy a contar ha sido una auténtica verdad, y como tal alumbramiento tiene el origen en esta palabra, pues nada mejor que este ejemplo, que por otro lado puede servir también de escuela). (LES XABARCEIRES) L'Aldexuxán (aldea de Susana) yera la miou aldina, fae ya un faticáu d'anus cundu you yera un guaxín, despós de l’achuquinante 'ngarradiétcha, que xemóu de cadarmus toes les teixáes de la miou embruxante Asturies, apaxiétchandu de llutus, mexeries, fames, atristeyáus ya enfernales dollores a toes les xentes, lu mesmu las prietes que yeren las drechistes, que lus roxus que yeren de las esquerdas. (La aldea de Susana era mi aldea, hace ya muchos años cuando yo era un niño después de la asesinante guerra que sembró de cadáveres todas las casas de mi embrujante Asturias, vistiendo de lutos, miserias, hambre e infernales dolores a todas sus nobles gentes, lo mismo a los negros que eran los derechistas, que a los rojos que eran los de las izquierdas). —Por aquel entonces, cuando el hambre, la necesidad y la miseria se enseñoreaban de les teixáes (lares) mejor dicho de los hijos y de las viudas de los perdedores, ya que los pobres, los que no estaban encuandicáus (sepultados) s'atopaben arretrigáus nes cárxeles, (encadenados en las cárceles) ya oitres con más xuerte, xebráranse per miéu 'l hermenu venceor pal extranxeiru. (Y otros con más suerte, se marcharan por miedo al hermano vencedor para el extranjero). —Cuento yo, que por aquellos tristes aconteceres sucedió en mi aldea esta historia que ahora al recordarla tras más de cuarenta años de haber sucedido, trae a mi pensamiento una añoranza triste, nel mesmu lleldar que me fae xonreyire. En el mismo suceder que me hace sonreir, ya que el caso según mi humilde parecer se las trae, porque todos los personajes qu'encaldan (hacen) esta cierta, historia, eran seres que para poder vivir tenían que luchar bravamente todos los amanecidos días, no importa cómo lo hicieran; pero por aquellos tristes tiempos el que no luchaba no comía, no es como hoy, que se tira más comida en un día a la basura, que en los tiempos de esta historia comía toda Asturias en una semana. —Yera mi aldina tan bétcha en allumbrar frutos, que desde los principios del branu (verano), fasta lu fondeiru de la xeronda (hasta lo último del otoño), talmente parecía mi melgueiru chugar (dulce pueblo), el mismo jardín que el Creador debe de tener reservada para las sencillas y buenas gentes que tras la muerte sean huéspedes de su Santificante Reino. Tal exquisita riqueza natural daba lugar, a que casi todos los vecinos tuviesen un pollino que espatuxara llixeiru (andase rápido), y fuese resistente para que no se esmurgazara esventronáu (cayera reventado) en los difíciles y abruptos caminos, con las maniegas (cestas) encima de su albarda amamplenáes (llenas) de sabrosos frutos, antes de llegar a la romería o fiesta donde iba destinado tal manjar, así fueran higos, cerezas, ciruelas, peras, etc., etc., etc. Algunas veces también solían llevar manzanines arroxáes nel fornu (manzanas asadas en el horno) y ablanines turráes nel mesmu cheldar (y avellanas asadas en el mismo lugar), y estas frutas así tratadas, tenían un gusto tan exquisito que uno no se hartaba nunca de comer por ellas. Por estos quehaceres y otros múltiples necesarios en sus caseríos, cada vecino cuidaba a su pollino todo el año, como la mejor de sus prendas, porque era el humilde pollino el único medio de locomoción que tenían para efectuar infinidad de trabajos y muy necesarios traslados. Decía el pedáneo de mi aldea, donde sucedió esta historia que estoy empezando a relatarles, que un pollinín d'arremangu (de valía), le proporcionaba más ganancias al aldeano que una xuntura de les mexores vaques (pareja de sus mejores vacas). Pero endenantes d'afondigoname nel contare lus fechus que fixerun les xabarceires del miou chugar (antes de ahondar en los hechos que dieron lugar las tratantas de mi pueblo), voy a contar así d'esboriaúra (de resbalón), lo que le ha sucedido al razonero alcalde de mi aldeina: Hubiérase casado Graciano cuando era muy joven aun, con Ramona la de Juan de Pacha, que era una mozacona (mozona) de ñidies (finas) mexierches (mejillas), arregañaónes ñalgues (apetecibles nalgas) y un entamu (senos) también empericotáu (prominente, estupendo), que hacían de Ramona una muchacha también formada y deseable, que ni el más exigente sería capaz de deximiya per mu fartu qu'andubiés de clica (nadie la despreciaría por muy harto que estuviese de mujeres). Pero Graciano que por aquel entonces era pobre, aunque dueño de un ameruxamientu d'arganáes, que lu ateixaben nel xeitu del querer escombútchire, (unas crecidas ansias que le resguardaba en el lugar de querer, medrar, enriquecerse, etc.). Mas él pensaba y con buen tino, que jamás sus aspiraciones podría alcanzarlas en la aldea, por tal razón decidió emigrar, y como le acompañaba la suerte de tener un hermano en las Américas, pues un día endubitchóu lus sous fatinus (lió sus ropas), despidióse con lágrimas en sus ojos de su mujer e hijo que por entonces aun no había cumplido un año, y colóu (marchó) para La Habana, donde trabajó como un esclavo durante diez años, sin desperdiciar ni menos gastar ni una perrina (cinco céntimos). Con una buena cuarexá de cuartus (cartera de dinero). Ilegó pasado este tiempo a su aldea, cargado como un abetchún (abejón), de paxiétchus, llásticus, xoyiquines, ya fatáus d'oitres couxiquines, (de trajes, ropas, joyas, y muchas otras preciadas cosas. Hizo su entrada en la aldea en los postreirus (últimos días del mes de Xeneiru), precisamente cuando el día atapecía (oscurecía), por eso, como su teixá (casa) era la primera de la aldea, y hacía un frío y una ventisca que a todo el mundo refugiaba tras de sus lares, con ningún vecino se encontró, que le dijese o le pusiese de aviso contra alguna cosa. Salió su mujer a recibirle a la correlada llena de gozo y de contentura, engavitóuse (enganchose) la Ramona a su cuello loca de alegría, bexucóuyu per tous lus lláus esgalazá (besole por todos los lados con ansias), en el lleldar (hacer) que desfayénduse (deshaciéndose) en chárimes (lágrimas) y xoponcius (mareos, sustos, etc), que le hacían temblar como una vara verde, y después d’allancar (plantar) las rodiétches (rodillas) encima de las llábanas (losas), dijo bajando la cabeza y xofitándula (apoyándola) entre los atavarius (bragueta), de su hombre, en el encaldar (hacer) que s’arretrigaba a sous cadriles (se abrazaba a sus piernas). ¡Achuquíname, achuquíname miou Gracianu, endenantes de que te cunte, lu paraximesquéiramente que me portéi, metantu que tou faíes la Bana nel extranxeiru! (Asesíname, asesíname mi Graciano, antes de que te cuente, que te he hecho de menos con otros hombres, mientras que tu, te hacías rico en el extranjero). ¡Bueno Ramona..., ya tendrás tiempo de decirme todo cuanto de bueno o malo hayas hecho... pero ahora dime ¿dónde está el pequeño? ¡Apuesto a que ya está hecho un mozaquín (adolescente), listo y trabajador como lo que es su padre, que fexu más pesos na Bana (que hizo más duros en La Habana), que de pelos tenedis entrambus ya dos en vuexes motcheres! ¡Bueno los niños, quiero decir Tanín, güéi dexelu nel teixu miou má, pos comu tenu fatáus de couxes qu'escutire coutigu, ya non sei per la primeira que comencipiare, pos ista nuétchi quixe quedáme sola pa faluchar al nuexu encaldare! (Hoy le he dejado en la casa de mi madre, pues como tengo muchas cosas que discutir contigo, y no se por cuál he de comenzar, por éso esta noche he querido quedarme sola para hablar sin que nadie nos enrede). Lo primero que hizo la Ramona fue prepararle la cena a su marido, y al parejo que en esta faena se entretenía, iba preguntándole sucesos que a él le habían acontecido, quedándose siempre muy admirada de cuanto le decía su esposo. Pero después que el Graciano se fartucóu dé xamón, ya güevus con choricinus, arrutióu encomoláu perque l'entelaura inflabai 'l banduyu, plantói fuéu a un pitu, llancói 'n fondigoná 'n par de fumáes, ya sonriyénduse mu felliz dixói a la sou mutcher: (Se hartó de jamón, huevos y chorizos, eructó incomodado por haber abusado de tanta comida que con pesadez le hinchaba la barriga, le pegó fuego a un buen cigarro, le sacudió un par de fumadas, y después sonriéndose muy feliz le dijo a su mujer): ¡Desde que me he marchado a las Américas hasta ahora, no he comido una comida que mejor me supiera que ésta que me has preparado en tan poco tiempo y con tanta arte. Por el mundo adelante mi querida Ramona, no se harta uno nada más que de mollicies (cosas malas). Mucho cacíu pintureiru (cacharros lujosos), mucha cuchara limpia y resplandeciente, mucho sirviente que te trata con tanto mimo como si fueses un banquero, pero los platos son pequeños, y la comida que en ellos vacian (echan), tiene escosáu güétchus de rustíu (que no tiene grasa, que no está sazonada). Más sustancia tiene aquí un potaráu de llabaza de la que chamus a lus bracus (una pota de fregaduras de la que servimos a los cerdos), que todo lo que come en el día un trabajador en las Américas, y si uno trae dineros de aquellas lejanas tierras, es a cuenta de la mucha hambre, calamidades y sufrimientos que uno tiene que aguantar allí. Aquí en las aldeas pensamos cuantos nos vamos para allá, que en cuanto lleguemos, atopamus lus cuartus tremáus pe les caleyes! (encontramos los dineros tirados por las calles). ¡Bueno Ramonina, ahora ya me puedes contar lo que has hecho por aquí, que me parece que abundu enfucheráu (muy sucio) y grave debe de ser, cuando endenantes de entrare na miou teixá, de rodiétches me suplicabes que t'achuquinara! (antes de entrar en mi casa, de rodillas me suplicabas, que te asesinara). ¡Non sei Gracianín perquéi llugar comencipiar, pos tou enllordióxe d’enria mín, comu se ‘l mesmu diañu me l'encalducar! (No sé Gracianín por qué lugar voy a dar comienzo, pues todo se enlodó encima de mí, como si el mismo demonio me lo preparara). Deciale Ramona sentada en el escaño, detrás del aburióxu (ardiente) lar, mirando de frente para su marido y alumbrando a la par un torrente de lágrimas, que resbalaban por sus hermosas y coloreantes mejillas, que resplandecían a la luz del fuego, lo mismo que si estuviesen entafarnáes (untadas) con manteiga (untadas con manteca). Graciano que la propiaba con el mismo arrobo de enamoramiento que por ella siempre había tenido. Le dijo con voz halagosa que ya consigo llevaba el perdón que con tanta argucia su esposa buscaba: ¡Anda Ramonina, déjate de choramicar (llorar), pues con tanta mexareta (meadura) de lágrimas, no vas a encantexar l'esgazaura que fixiste! (arreglar la rotura que has hecho). —Y ahora cuéntame de una vez cuál fue el mal que me has hecho, pues por lo que barrunto, me has hecho castrón fatáus (muchas) veces. ¡No Gracianín, no te he hecho de menos nada más que un par de veces, y te voy a contar sin deximite (ocultarte) nada, el por qué hice de paraxa (puta), pues no me he puesto patas arriba en la añuedaura del cibietchu (haciendo el amor) con nadie, porque mi cuerpo me lo pidiese, sino que ha sido la necesidad la que me ha obligado, pues bien sabes, que cuando tu te has marchado para La Habana, yo me quedé muy sola, con un niño entre mis brazos que nin falaba nin espatuxaba (que ni hablaba, ni andaba) !Ay! Gracianín de mis entretelas, del mi corazón y de los mis sentidos, puedo decirte ahora llena de alegría que te estoy viendo al lado mío, que con las lágrimas que alumbraron mis ojos en todos estos años de soledad que he vivido, navegaría sin hundirse el barco que te trajo de La Habana. ¿Y quién fue el culpable de mi desesperante llanto, de mi inconsolable sufriencia? ¡Sólo tu Gracianín, sólo tu eres el culpable, que me has dejado muy sola, y te marchaste para las Américas hace diez años, siendo yo en aquel tiempo una desventurada criatura que aun no tenía veinte años dígote yo que me has dejado encuandiada (empozada) dentro de la soledad y la pobreza, y en todo este largo tiempo, no me has mandado ni tan sólo una perrona (diez céntimos) con la que comprarle un llastiquín (una camisa, un jersey, etc., etc.) a nuestro hijo, y ahora me vienes tu diciendo que quieres al niño tanto y cuánto! ¡Bueno Ramonina, lo que yo hice o dejé de hacer, abundu bien fechu tá (muy bien hecho está). Hoy ya me encuentro en mi casa dueño de una betchá cuarexa (bien repleta, rica cartera) de dineros, y no quiero perder el tiempo explicándote lo que yo he sufrido y el trabajo que me ha costado atróupar (rejuntar) este capital, pero tu ahora sí que me vas a decir con quién o con quiénes me has traicionado durante el tiempo que he estado fuera de mi casa. Así pues, empieza luego y no pierdas el tiempo barajando pormenores noitres (en otros) caldaretus (ubres) que no sean los que estrincaste (ordeñaste) entre los atavarius (braguetas) de los hombres con los que has hecho el amor, mientras que yo en las Américas fechu 'n castrón, apelucaba cuartus pá betchar la cuarexa que traigu, (hecho un cabrón, recogía dineros para llenar la cartera que traigo). Ramona se levantó del escaño, echó al fuego cuatro astillas porque ya se estaba amorrentandu (apagándose) y después, arremetchandu lus güeyus, miróu 'l Gracianu con mala lleiche, ya díxole sen catar más atayus (abriendo desmesuradamente sus ojos, miró a Graciano y le dijo con enfado sin buscar más atajos). ¡A los dos años de colar (marcharte) tu por el mundo allantri, (adelante) se me puso el niño muy amolaín (enfermo), y no tuve más remedio que llevarle al mélicu (médico), y éste con palabras finas y muy melgueróuxas (dulces) me dijo que yo era una buena moza, que estaba muy guapa y que era muy hermosa, y muchas otras cosas mas que entre todas ellas me hicieron perder la cabeza, el caso fue que el médico me aseguró que el niño estaba realmente muy enfermo, y que sólo se comprometía a sanarle si yo... bueno... el caso fue que yo por curar al mióu fiyín (mi hijo) espurrime y encoyime baxu lus atavarius del mélicu y'añuédei 'l cibietchu cuá 'l un par de veices, (me estiré y me encogí debajo de la bragueta del médico e hice el amor con él un par de veces). Y de resultas de los dos achucáus (acostados) que fexe debaxu 'l allegre mélicu (que hice debajo del alegre médico), me quedé empanzorraona (preñada) y parí otro rapacín (niño) que ahora ya tiene siete años. Así que yo considero que si tú estuvieses en mi lugar, harías lo mismo que yo he hecho, pues por un hijo una madre da todo cuanto tenga y más para con ello! Graciano que era de naturaleza muy tranquilo y a pesar de ser un cornudo era listo y razonero, le dijo sin enfadarse ni levantar más una palabra que otra: ¡Por un hijo una mujer casada debe de entregarlo todo verdad es, todo menos su honra, porque la honra en la mujer casada tiene más valor, que todos los hijos que pueda tener y hasta inclusive más que su propia vida. Porque de ahora en adelante, lus tous nenus namái que serán pá les xentes que fius de paraxona. (Los tus niños nada más que serán para las gentes que hijos de puta). Y tu... una paraxete (putina) mirada en todo momento por los hombres, como pan caliente fácil d'allancái 'l denti (hincarle el diente). Y yo... un cabrón consentido, que ha de ser la guasa y la murga de todos mis vecinos y de cualquier gente que sepa de mi vergüenza! En buena razón acaidonaban (dirigíanse) las palabras del Graciano, pues pronto sus vecinos armados con la socarronera malicia de las gentes de la aldea, empezaron a torearlo, diciéndole entre amistosas risas y halagüeñas palabras, ofensivos insultos, que ponían al pobre Graciano lo mismo que un pingayu (trapo viejo), y como Graciano era simpático y buena persona, aun les daba lugar más xeitu (sitio), para que se apropiaran de mayores confianzas, y ya no sólo eran sus vecinos los que de continuo le provocaban, sino todas las gentes que le conocían, pues un día que estaba segando hierba en un prado que tenía al lado de la carretera, pasó por allí una pareja de los guardias civiles de servicio que eran amigos suyos, y después de torearle un tiempo como todo el mundo hacía, uno de los guardias le preguntó: ¿Qué carrera les vas a dar a tus hijos Graciano? ¡Pues como tienes dineros amamplén (muchos), no estaría mal que los estudiases para xebralus (apartarlos) de estar mayucandu (majando) terrones toda la vida lo mismo que tu haces! Graciano quedose mirando para el guardia sonriéndose como si nada ofensivo le hubiera dicho, y después apurriénduyes (dándoles) la petaca para que enrrodietcharan (liaran) un cigarrillo, cuando los tres estaban aborronandu (fumando) muy tranquilos les dijo: ¡Mucha razón tienes Juaquín, ya que majar terrones no es un oficio descansado ni productivo para nadie, por eso, a mi primer hijo, que es el mío verdadero, le voy a estudiar hasta que se convierta en un buen ingeniero, aunque tenga que vender sino me alcanza cuanto tengo, hasta mi honrado apellido, que por ser tal cosa, en todo el mundo ha tenido siempre buen crédito, y al otro por ser hijo de mi mujer que xebrose (se fue) de la honradez, y se situó entre la hedionda troya (suciedad) donde se enchamuergan (ensucian) las paraxas (putas). En pocas palabras, por ser hijo de puta, le voy a enchufar en el xuzgáu (juzgado), y si no sirve para este menester, entonces le afilio a la guardia civil! Al guardia Juaquín, xelósele (,helósele) d'afechu (del todo) la maliciosa sonrisa que mostraba entre sus labios, y poniéndose muy serio le dijo: ¡Ten cuidado con lo que dices Graciano, porque me parece a mí que no das puntada sin hilo, así que se acabaron las bromas, y de ahora en adelante con nosotros ándate derecho, sino quieres que te enchufemos en la cárcel por tener la lengua demasiado larga y ser tus palabras mal intencionadas! Descubrió Graciano aquel día, que el don de la palabra era un arma muy poderosa, con la que conseguiría manejándola con astucia y solapadamente insultativa, lograr que sus agudosos vecinos se mirasen muy bien antes de lanzarles puchas (sátiras), haciendo de su persona el hazmerreir de todo el concejo. El habíale dicho al guardia Joaquín sin la menor intención de ofensa hacia su persona ni a nadie, que el hijo de su mujer por ser nacido de mala madre, le colocaría en la Guardia Civil, cosa que incomodó grandemente a Joaquín, demostrando con sus inocentes palabras que no es oro todo cuanto reluce, y que todo el mundo tiene algo de suciedad escondida o a la vista, de la que suele avergonzarse. Desde ahora en adelante, escrutaría en la vida y pasado de sus vecinos, y cuando de él se mofasen, les taparía la boca lanzándoles al rostro como arma de defensa y ataque todo cuanto de despreciable y asqueroso, en sus vidas o familias hubiere; y de esta forma, ya se mirarían ellos de volver con sus ya cansadas e insultantes sátiras a molestarle. Y ahora, tras el xemeyu (retrato) que hice del alcalde de mi aldea, escantoyándulu namái que per un cornetchal (rompiéndole nada más que por una esquina) de las muchas que el condenado tenía, voy a hondear ya sin hacer pouxa (parada) ni xebraura (apartamiento) en la historia de las Xabarceiras (tratantas), que entrambas y dos eran de gafas (venenosas) como un perro con la boca negra. «MANOLA Y VENANCIA» Moraban en mi aldeina dos mucherucas (mujerucas), que eran hermanas en apariencia y al decir de ellas también de familia, ya que habían nacido por el mismo furacu (agujero), no eran ya jóvenes cuando yo las conocí, pues paseábanse por la vida con la edad de comenzar a maurecer (madurar), eran las más pobres del lugar (descontándome a mí por supuesto), ya que no les acompañaba más riqueza que una vieja pochina (burra), y por esta pobreza que las acompañaba, allindiaben (cuidaban) a su borrica Facunda, con tanto cariño y esmero, como si en verdad fuese hija de entrambas. Estas mujeres no eran nacidas en mi aldea, y verdaderamente tampoco a ciencia cierta nadie sabía el lugar de su nacencia, lo cierto es que habíanse asentado en mi aldea cuando se terminó la guerra, y vivían en una muy humilde casuca que compraran con algunos dineros que traían, vivían en mi lugar desde aquella época, ganándose su vida con libertad e inteligencia, si se puede denominar así, al apoderarse de lo que muchas veces no les pertenecía. Decian algunos vecinos, y yo no sé si era cierto, que durante toda la guerra habían estado de paraxas (putas) por el frente, haciendo felices a los milicianos primero y después a los vencedores, más sin embargo yo creo que esto no era verdad, porque entrambas y dos físicamente no valían ni para un tiro de escopeta. Nosotros las conocíamos por el apodo de las Xabarceiras, y eran bajas de talla, secas de carne, con rostro de brujas feas y lagañosas, dueñas de un mal genio y peores intenciones que el mismo demonio, y garruxantes nas engarradiétchas (valientes, decididas en las peleas). La de más edad se llamaba Manola, y tal parecía que sus padres la habían fabricado con el puro veneno, y aparte tenía una lengua tan ofensiva y desarrendada, que dejaba en porriques (desnudo) al más pecaminoso de los arrieros. Venancia que era la otra, no algamia (alcanzaba) a su hermana en el ser tan garruxante, pero se aparejaba al lado de ella, en tener los dedos largos y las uñas raguñonas (arañosas) para mal de las tranquilas gentes, donde se engarrapelaban (enredaban) muchas veces los intereses de los vecinos. Las rapiegas Xabarceiras, cuando los campos se cubrían de frutos y los árboles se enseñoreaban con el manto lujoso y natural de los saludables y exquisitos frutos, ellas solían comprar en caña (en el árbol) o escandanaban (recogían) sin ningún permiso, las mejores frutas, y prestas corrían a venderlas por todas las aldeas y mercados de los tres concejos vecinos, y con estas ganancias, ellas prohibían al fantasma del hambre, que no espurriera (estirase) el hocico, agolifandu (oliendo) en su lar, en ningún día del año, por prietu (negro) que éste escombuyere (viniese, naciese). En la casa de las Xabarceiras, a pesar que por aquel entonces los tiempos eran muy difíciles y el hambre se recostaba en todas las esquinas, entre otras cosas en su lar jamás faltaba el cafetacu, y el frasco de marrasquinu (anís, caña, etc.), al que las dos hermanas le hacían halagos con parejo tino, pues érales el café ey el aguardiente tan llambión (goloso), como el tabaco de cuarterón, ya que sonrientes, gozosas y felices, apuxaben (tiraban) por él, con el mismo placer que escosaban (secaban) el pintureru frasco del aguardiente. Muchas veces cuando estaban sentadas con tranquilidad en su casa antroxánduse (festejándose) con las copaxas (copas) y el cigarrillo, decíale la Manola a su hermana entre xorbu ya xorbu (trago y trago) y cigarrillo prendido con la colilla del otro, esta sentencia muy verdadera: ¡Es mucho más fructuoso unos minutos de trato si están bien hechos, que cien horas de trabajo agabuxá (agachada) en las estayas (tajos), haciendo labores para los vecinos, que son más olvidadizos después de hacerles el trabajo, que agradecidos para pagarte en justicia el sudor que en sus tierras has derramado! Pero aquel año las Xabarceiras estaban encuandiadas (empozadas) dentro de un mal estar que mazábayes enoxáes fasta el mesmu fégadu (sacudíales enojadas hasta los mismos hígados), y todo había sido por la causa de no haber sido eficaces en el llindiáu (cuidado) de su pollina Facunda, pues un día que la habían dejado sin vigilancia guareciendu (pastiando) en el pasto comunal, piescóula (cogióla) por su cuenta y riesgo el alegre pollino de Rosendo el goxeiru (cestero), que el condenado tenía unos coyonzones (testículos) que le pingaben (colgaban) hasta el suelo, y se daba muy buena maña en no dejar una pollina manía (sin preñar), por vieja que fuera, y aunque no tuviese gana de que l’añuedaren el cibietchu (que le hicieren el amor). Por esto la Manola que era la que acaidonaba (dirigía) las riendas de su teixu (casa), se abayucaba (se movía) aquel año que corría por los primeros días del mes de Junio, con todos los demonios del infierno haciéndole mil travesuras en su cerebro, y todo era por la causa de la paraxona de sou potchina (de la putona de su pollina), que de resultas del esfoitu (confío) que con ella habían tenido, que fuera bien aprovechado por el alegre pollino del goxeiru (cestero), espatuxaba (andaba) la pobre con una ventroná (barrigada), que trabajo le costaba revolverse. ¡Diañu de bruxa (demonio de bruja), con lo vietcha (vieja) que es, y todavía tuvo la puñetera calentura para que en un momento que la dejamos de la mano, de ir hacer xaceda (camera, sitio) debajo de las patas del condenado burro del maldito goxeiru (cestero). ¡Pues en algo tenemos qu’estenciar (inventar, hacer), para poder llevar la fruta este año, a los mercados y a las aldeas, ya que si no ganamos por el verano los dineros que necesitamos, cuando llegue el invierno, entrará en nuestro hogar de la mano del frío también el hambre. —Está visto que con la Facunda no podemos llegar a ninguna parte pues está la condenada con un baduyáu (barrigada) que apenas puede tartirse (moverse). En buen compromiso nos ha colocado el zaramachón del maldito pollino del goxeiru, que quiera Dios que el demonio le asesine y al amo con él, pues cada vez que veo alguno de entrambos, se me sube la sangre a la cabeza y me pongo en tal trance, que tengo miedo de que un día no pueda contenerme y les parta el alma a entrambos. Todo esto y algunas cosas más, se lo estaba diciendo la Manola que en el lleldar (hacer) ya se encontraba medio tarrasca (borracha), a su hermana Venancia, que intentó consolarla aconsejándole, que lo mejor que hacían, era bajarla el lunes al mercado de la Villa, y con lo que le dieran por ella, y un poco más que pusieran encima, mercarían un burro de arte, que las libraría del complicado problema que las atañía (conducía). En esta conversación se encontraban las afligidas Xabarceiras aquella tarde buscándole encantexu (remedio, remiendo) para su desgracia, cuando hicieron entrada en la aldea una caterva de gitanos, llegaban todos dentro de una alegrosa folixa (juerga, algarabía), que tal parecía que todos eran tan felices como los mismos ángeles moradores del Cielo. Y sin pedirle permiso a nadie, dispusiéronse a pasar la noche debajo de los hórreos que se asentaban en el centro de la aldea, lugar que desde inmemoriales tiempos, siempre solían hacer acomodo sin que ningún vecino los molestara, todos los titiriteros, hojalateros, gitanos y demás transitantes que llegaban con alguna de sus embajadas a la aldea. «PASCUALÓN EL GITANO» Mientras que sus hombres desaparejaban los burros y disponían su ajuar las hábiles y astutas gitanas con el cabás colgado del brazo, y un montón de artesanas cestas encima de la cabeza, se internaban por todas les caleyes (callejas) de la aldea, en el trabajo de equivocar al primer aldeano que se las diera de listo, y de casa en casa, intentando vender su arte, o pedigüeñando cualquier cosa, ya que todo les venía bien, llegaron a la postre a la morada de Manola, que ya tenía ésta pensado desde el momento que endilgóu (que avistó) a los gitanos, el efectuar un saneado trato con ellos a cuenta de la su pollina Facunda. Las gitanas nada más llegar ante su presencia, la saludaron siempre con la sonrisa en los labios y la humildad con ella, cualidades indispensables que el timador maneja, como si propias suyas fueren, y de esta guisa, le dieron las buenas tardes en el momento que una de ellas le preguntó sin perder más tiempo: ¿Oigame señora, no tendrá alguna cosa de comedera por el desván a cambio de una de estas cestinas tan serviciosas? Así le habló una de las dos gitanas que en pareja venían haciéndose la desvalida y la inocente, mientras que su compañera sonriéndose por lo bajo, y sin urniar (hablar palabra), aprestábase en el sacar de su faltriquera un fatu de baraxeta (un trapo de baraja), y nada más que su socia fexu pouxa nel falare (hizo un descanso en su charla) con la Manola, cogió la palabra la gitana de la baraja, y se hondeó en el registro de querer echarles las cartas, decirles la buenaventura, o leerles la suerte, pues asegurábales la sagaz gitana, que ella había nacido con el sobrenatural don, de poder leer en la palma de la mano el destino de las personas, que se halla escrito desde su nacencia en un lenguaje misterioso, que sólo los elegidos pueden leer sin la menor equivocación. La Manola, que yo puedo asegurar que la más espabilada gitana podía ser nada más que su discípula, apropiaba y miraba de soslayo a las gitanas haciéndose la fatona (tonta), mientras que sus vidayas (sienes) moldeaban el negocio que con su Facunda iba hacer encima de los rapiegus xitanus (zorros gitanos), pues ella para sus adentros se decía, que quien equivoca a un manexador (manejador) de enredos, hasta los mismos jueces le ayudarían a xebrase (marcharse) del refregado aunque éste se hendiera, en algo que bien no olíese y sonado fuera. Así pues, que cuando la gitana ya se había creído que la Manola iba a ser un tonto cliente que le pagase sus enredos, en el magín de la Xabarceira ya estaba encaldáu (hecho), el cambiar a su Facunda, por un pollino que ellos trajeran, que no cojeara de ningún lado, y que no fuese muy cargado de años. El caso fue, que cuando la gitana ya le iba a coger su mano para leerle su buena suerte, quedose sorprendida cuando la Manola le dijo: ¡Déjese de pamplinas que conmigo no tiene cabida, yo lo que quiero es cambiar una buena pollina que tengo, que a no tardar mucho se va a convertir en dos porque está preñada, por un burro que ustedes traigan, que tenga llixia (alma, fuerza), y que no tenga amolaúres (males) por ningún lado! La gitanaca dibujó una amplia sonrisa de alegría en la bufarda (ventana) de su boca escosada (falta) de la mitad de sus dientes, y después le dijo a la par que guardaba la baraja en su faltriquera: ¡Eso que usted desea ya lo puede dar por hecho buena mujer, pues mi marido tiene un soberano pollino, que es lo justo a lo que usted me parece anda buscando, así que espere unos momentos, que voy con rapidez a buscarle, para que hagan el trato que me parece a entrambos ha de agradarle! Vino al cachiquín (al rato) en un grande burro escarranquetáu (montado) de alegre presencia, que en el parecer abayucábase (movíase) como el mismo rayo. Llegó el gitano a la casa de la Manola, muy xaraneiru ya xibloutandu (jaranero y silbando), lo mismo que si ya agolifara (oliese) el negocio antes de comenzarlo. Apeose de un áxil blincu (ágil salto) el gitano Pascualón de su xumentu (jumento), y saludó con marcado respeto a la Manola, que ni tan siquiera le contestó, ya que sólo tenía ojos para apropiar al burro, que le pareció muy atongaín (bueno) en sus primeras güeyáes (ojeadas). Empezó el gitano sin demora a tejer en el hacer del trato, con la que él pensaba, que iba a ser una victima sencilla para hacerle un lucrativo timo, ya que entamangaba (hacía) la Manola tal focicu de fatona (hocico de boba), que no era menos de pensar, que aquella mujer tenía los sentidos escosáus (secos) de toda listeza. El gitano que era un útre (águila) en el asunto de hacer de un jumento que sólo valía para ser achuguináu (sacrificado) y convertirlo en chorizos perreros (malos), digo, que él podía hacer de un burro moribundo, un pollino de ojos vivarachos, espurrías uréas (estiradas orejas) y espatuxares de rellámpagu (caminares de relámpago). Así pues con esta maestría que le caracterizaba, comenzó a rexistrar (mirar) a la Facunda desde el principio de su hocico hasta el término de su cola, sin olvidarse de sus molares y patas, y mientras que él hacía tal cosa, Ias Xabarceiras no perdían su tiempo, pues también manxuñaban (tocaban, palpaban) el jumento del gitano por todo el peyeyu (pellejo), con las miras de encontrarle algo que le faltase, o de descubrirle un postizo que le tapase un defecto. Pascualón como que no quería la cosa las propiaba por el rabillo del ojo, y así, allindiaba (cuidaba) a las Xabarceiras que no tenían sentidos nada más que para rexistrar (mirar) el burro del gitano, que no hacía nada más que tascase (moverse) y no estarse ni un instante quieto, demostrándoles con tal nervioso bailar, que era un pollino de arreos, con fuerza según ellas, de llevar un par de manegáus (cestos) encima de su lomo, sin ni siquiera hacer ni un senaldo, hasta el mismo Ricabu, o al lugar de Torrestíu, que son las aldeas más cimeiras de los concejos vecinos. Se veía a las claras, que a entrambas Xabarceiras les encantaba el jumento, por tal razón Pascualón, en el lleldar (hacer) que sacaba una colilla del bolso de su llásticu (chaleco) y le plantaba fuego sin soltar el cayao de su mano, les dijo sonrientemente: ¡No desperdicien el tiempo en buscarle defectos a mi buche, pues no le falta ninguna cosa, ya que tiene hasta los dos coyones (cojones) y está tan entero como yo mismo, que soy padre de una docena de hijos! ¡Pero es igual mujerinas, pues aunque algún defecto tuviese mi jumento, me parece a mí, que no voy a poder hacer trato con ustedes, porque esta pollina que me quieren espetar, está más para ser achorizada en Noreña, que es para lo único que vale, que para hacer galopadas por los caminos! ¡Ahora que si me dan encima de ella ochenta reales, el trato está hecho, y sino, cada cual allindie (cuide) lo que es suyo! Después de mucho tejer y destejer, porfiar, y alegar mil razonamientos de toda índole, la Manola le dijo que sólo le daría sesenta reales, y Pascualón cogiéndole por su palabra, enfardóu (guardó) los dineros en el bolso, y sin demostrar la contentura que le embargaba, dio el trato por hecho. A la mañana siguiente cuando el malvís silbotiaba anunciando el nuevo día, se levantó de su cama la Manola a la misma hora que siempre solía, y antes de hacer ninguna otra labor, fue muy ilusionada y contenta a la cortexaca (cuadra pequeña) donde tenía guardado el pollino, y cuando le puso sus inquisitivos ojos encima, su alegre ilusión fue devorada por una triste sorpresa que le produjo la visión de ver a su pollino achucáu (acostado) en una postura engalbaná (sin fuerza, sin gracia, sospechosa), acercose a él ya buyéndole en sus temperamentales y endemoniados sentidos la apenada sospecha de haber sido engañada por el gitano, y sin el menor miramiento le atizó unos punterazos con las madreñas encima de los cadriles (patas) para que se incorporara y poder mejor repararlo, y fue entonces cuando se le enxenebróu (helósele) la sangre en sus venas, ameruxánduse sous fégadus (llenándose sus hígados) en el atayu (atajo) de un envenenador desespero, al reparar con cuidado a su pollino, por eso sus ojos se le llenaron de lágrimas que alumbraban la rabia y la mala leche que l'esmolecía, (deshacía), cuando ya sin ninguna duda comprobó, que el genio y bizarría que el burro tenía en la hora del trato, no era el mismo que en aquel encaldar (hacer), sino que se había tornado en volverse en estar amurrentáu (enfermizo, moribundo), lo mismo que si del mundo de los vivos se estuviera despidiendo. A fuerza de bardiascazus (palos) y de xurarnentus (juramentos) que sin miatcha (migaja) de compasión la Manola le propinaba, dentro de una amanicomiaura (locura) que le desencaldaba (deshacía) el alma, logró el pobre animal incorporarse, y cuando estuvo en pie el descuaxaringuetáu (deshecho) jumento, con sus urées pingones (orejas lacias, bajas) y los güetchus choramicándoye (los ojos llorándole), como si hubiera despertado de una penosa pesadilla, y por si fuese poco todo esto que la Manola propiaba, todavía la pobre bestia comenzó a temblar con tanta intensidad por todo su cuerpo, que le daba lugar para pensar a la airada y endiablada Xabarceira, que aquel cadabre (cadáver) de burro, estaba viviendo sus postreros momentos. Cuando la Manola percatose ya sin ninguna duda de lo cadarmeru y'esmoleciu (de lo cadavérico y desvanecido), que se encontraba el condenado burro que la había espetado el diablo de Pascualón el gitano, comenzó a alumbrar por su pecaminosa boca, dirigida por su envenenadora lengua, un rosario de juramentos todos en contra de los santos seres del cielo, también maldijo con igual arte a todos los demonios de los infiernos, y no se dejó atrás y ya en este lleldar (suceder) colgándole de las comisuras de su boca unas flemas azuladas cargadas de rabia y de veneno, a todos los gitanos de la tierra, y hasta se recordó ya completamente desarrendada por la amanicomiaura (locura) que la encibiétchaba (retorcía), de manera más denigrante hasta de la propia madre que la había parido. Ante tal escándalo de palabras endemoniantes, saltó de su cama haciendo fuego su hermana Venancia y entre las dos juntas terminaron de hacer la desarrendada y pecaminosa fiesta. «EL PEDÁNEO DE LA ALDEA» Cogió la Manola una foicetuca (hoz) que tenía mangada en un recio y fino palo de ablanu (avellano), y la su hermana una pala de dientes que estaba mocha (falta) de un par de pinchos, y así armadas como si fuesen a la guerra, conducidas por el rey de los demonios que moraba dentro de sus espíritus, preparando un alboroto tan sonado y enloquecido que dudo que nada en la vida otro mayor hiciera, con una prisa que por ser ardiente les amagostada (quemaba) la entraña, fuéronse en busca de los gitanos con el invariable propósito, de deshacer el mal trato que con ellas hicieron, y por las buenas o por las malas, recuperar sus dineros y a su pollina Facunda. Cuando llegaron debajo de los hórreos lugar donde ellas sabían que estaban los gitanos y comprobaron que ya de la aldea a tan tempranera hora los foinus (ladrones) ya se habían xebráu (marchado), entonces la pecaminosa folixa (bronca) qu' enguedétcharun (que enredaron) fue tan escandalosa que pusieron en pie de alarma a toda la aldea, y hasta los perros del lugar, ladraban enfurecidos, sin agolifar (oler) por dónde escarrapietchábase (deshacíase) el peligro, pero presintiendo que se encovarachaba (encuevaba) dentro de los falaxes (hablajes) enfogaratáus (fogosos) que alumbraban las gafuróuxas (venenosas) lenguas de las garruxantes Xabarceiras. Las gentes de mi aldea, al escuchar aquel enxame (emjambre) de airadas voces, que todas ellas endubichaban (envolvían) un rosario de fataus (muchas) maldiciones pecaminosas, a tan hora tan ceda (temprana) de la albiada (de la mañana), descumbutcherun (despertaron, levantáronse) del catre donde aun felices algunos descansaban, y comenzaron a asomarse a las puertas y ventanas, y cuando comprobaron de qué se trataba, dieron rienda suelta a sus risas y gozos que les producía la desgracia que consumía a las ramplonzuelas (ladronas) Xábarceiras, que desde el primer día que habían sentado sus vivencias en la aldea, vivían a cuenta de lo que arrapiegaban (robaban) a los vecinos, sin que jamás s’andecharan (hicieran cuadrilla) en una gavita (ayuda) hacia sus vecinos, aunque éstos se reventasen atosigados por el excesivo trabajo. Por eso, cuando aquel amanecer conoció la aldea el timo que los avispados gitanos hicieran en los pequeños intereses de las atuñáes (avaras) Xabarceiras, al espetarles aquel jumento al cambio de la Facunda, que según las manifestaciones juramentadas que públicamente pregonaba con grandes gritos la Manola, estaba murriéndose estingarraón na cortexa (muriéndose acostado en la cuadra), al xebrársele (marchársele) la alegría y el bizarro genio que le había inyectado la tarrasca (borrachera) de marrasquino que le hicieran coger los gitanos, con el fin de que el alcohol le diera por unos momentos las briosas fuerzas de su juventud que la naturaleza por viejo y deshecho ya le había quitado. Pero no conforme Pascualón con este ardid, también le había introducido para que mejor se dibujase en el lugar de su conveniencia, una fogosa guindilla en el furacu (agujero) por donde alumbraba el federosu cuchu (hediondo estiércol), y por estas razones el pobre animal que en el momento del trato obreiráu (aguijonado) por estos reactivos respondió a las aspiraciones de Pascualón para equivocar a las Xabarceiras, ahora ya aquel pollino falto de tales estímulos, no respondía a las gozosas ilusiones de la Manola v su hermana, por eso entrambas y dos estaban llevadas y traídas por el mismo demonio, y en peor genio se ponían, cuando presenciaban a las gentes de mi aldea todas ellas de buen suceso, entamangándu festa ya murga (haciendo fiesta y güasa) de las hasta entonces avispadas Xabarceiras. Así por ejemplo, la muyer del Goxeiru (mujer del Cestero) que por la causa de que la Facunda apartando el rabo p'un lláu (para un lado) y dejando la clica 'l entestate (la matriz al aire libre) permitiera que su alegre burro le anuedara 'l cibietchu (le hiciera el amor) dejándola preñada, pues por esta causa, engarrapoláronse (peleáronse) con ella las Xabarceiras, en una engarradiétcha (lucha) de campeonato, que si no es porque unos hombres de la aldea las separan, la hubiesen esmueliu a tochazus (muerto a palos), pues esta mujer esfargayánduse (deshaciéndose) de risa díjoles: ¿Qué pensabas Manola, que podías equivocar a los gitanos lo mismo que haces con todos nosotros desde que el demonio te trajo sabe Dios de dónde a vivir a esta aldea? ¡Esos filan (hilan) más fino que nosotros mióu nena, por eso no has sido capaz de detener el truñazu (testerazo) que te atizaron cuando pretendías hacer negocio con ellos, que son los mismos hijos de tu padre el diablo! ¡Me parece a mí que este año, si quieres ir a vender por las romerías la fruta qu’escarpenas (que arrancas) de nuestros árboles, vas a tener que llevar las maniegas (cestas) encima de tu mollera! Xofitóu (apoyó) Manuela de Juan de Pacha, que era muy aguda lanzando putchas (sátiras). ¡Qué quieres hacer Manola, hay que armarse de paciencia mióu nena y nunca olvides que el demonio tiene focicu de gochu (hocico de cerdo), aunque en este lleldar (suceder) a tí se te presentara en la fechura (hechura) de Pascualón el gitano, que mucióte (ordeñote) la cuarexa (cartera) y llancote (te plantó) un pollín, que según el tu falar (hablar) regalado es caro. Díjole Filomena la mujer de Julián el Pertegueiru, que tenía una lengua p’aximielgar (mover) con molestosas intenciones a las gentes. Con más arte, que su marido que era áxil (ágil) como un esquil (ardilla) tenía de coraxe (coraje) para sacudir los arizos de los castañales. Estas y otras parecidas sátiras adornadas con risas y juergas de diferente índole, les decían las gentes de mi aldea aquella mañana a las xabarceiras, con intenciones de zaherirlas, porque ni eran sociables. ni menos tenían nada de buenas personas, sino todo lo contrario, aunque si digo la verdad en aquella época, había en mi pueblo peores personas que las Xabarceiras, ya que moraban un piño de fascistones asesinos, que ellos solos se bastaban para tirar tal partido por tierra. Tanto la Manola como su hermana, esnalaban (volaban) hasta los mismos teyáus (tejados) del aburrióxu (ardiente) infierno, dentro de un envenenamiento que hacía xuenzura con la manicomiaura (yunta con la locura), y con sus lenguas harto desatinadas escarnecían todo cuanto existe del cielo abajo y del infierno arriba, y en todo momento eran acosadas por los perros de la aldea, que les buscaban descuido para hincarles los dientes en cualquier lugar de sus escalixerus cuerpos, y al tenor que con rapidez espatuxaben (corrían) iban poniendo al Hacedor y su Creación como un fedoroxu fatu (hediendo trapo), con sus maldiciones y romances pecaminosos, que muchos de ellos nadie en el lugar jamás había escuchado, y dudo que pocas personas podrían endubitchar (enredar) un rosario de ofensas como el que la Manola preparaba. Pero a pesar de ya ser mucho todo esto que enseñaban, dentro de sus mal intencionadas entrañas, muchas más nefastosas intenciones aun se albergaban, y obreiradas (aguijonadas) por ellas, encamináronse afalucháes (arreadas) por el diablo, hasta la casa del pedáneo, que moraba en la fondeirá (en lo hondo) de la aldeina, y cuando ilegaron a las canciétchas (cancelas) y vieron que estaban piescháes (cerradas), aferronáronse (cogiéronse) a ellas con tal arte, y sacudiéronlas con tal fuerza, que al no llegar el perro a ponerles freno, de seguro que dieran en tierra con ellas. Pero la Manola que era en aquellos momentos conducida por todos los demonios nacidos y por nacer, que la habían corrompináu (llenado) con una airada rabia desgalgada (desmandada), no le puso ningún respeto ni menos miedo aquel perro grande armado de carlangas que hasta los mismos lobos les imponía recelo, sino que le hizo frente con su foiceta (hoz) llantándoye (plantándole) un focetazu (golpe con la hoz) en medio de su enorme cabeza, que le hizo al gafu (fiero) perro atropar (guardar) el rabo entre sus piernas, y marcharse glayucandu (aullando) de dolores del lado de aquella mujer que era peor que la más bravía de las fieras. No hicieron caso las Xabarceiras del matauriáu (descalabrado) can qu'ameruxáu de miéu (que plagado de miedo) se marchara del lado de ellas, sino que entrambas en el mismo lleldar (hacer) ximielgaben (sacudían) las cancelas en el parejo encaldar que llamaban al pedáneo de la siguiente manera: ¡Gracianu, Gracianu...! ¿Dóu tás aponiu faldetacu alcaldi de piteru? (¿Dónde estás ruin alcalde de gallinero?). El bueno de Graciano que se encontraba en la corte (cuadra) muciendu (ordeñando) las vacas, al sentir a su perro glayucar endolloriu (ladrar dolorido) y escuchar aquellas voces preñadas de prisa y betchás (ricas) de ofensivas palabras hacia su persona, salió sin pérdida de tiempo del establo con la caramañola (lechera) en la mano, y cuando comprobó quién le reclamaba, díjoles medio enojado, porque enfadado del todo nunca Graciano lo estaba: ¿Qué es lo que queréis condenadas del infierno, donde sin ninguna duda algún día iréis amagostabus (quemaros) esas asquerosas lenguas que tenéis? ¿qué es lo que queréis que tan cedu (temprano) llegáis a la mi puerta, y no en son de paz como es la debida forma, ya que lo primero que habéis hecho, fue partirle la cabeza al perro que intentó poneros el freno que estáis necesitando desde el mismo día que pusisteis los pies en esta aldea, y no contentas con ésto, aun estáis molestando al amo, enloquecidas por el demonio que lleváis dentro de vuestros cuerpos, que sólo vosotras sabéis dónde le encontrasteis, pero que os hace rellumbrare (relucir) como el mismo rellámpagu? (relámpago) ¡Vengo a ordenarte, —dijo la Manola, saliéndole espumarayus (espumarajos) de rabia por su boca—, vengo a mandarte, que te hagas en el momento en perseguidor de los asquerosos y ladrones gitanos, que me engañaron con un burraco que cambié por la mi Facunda, que ahora está estingarraón (tirado, acostado) en la cuadra, sin llixa (fuerza) de sostenerse encima de su cadriles (patas). Graciano que era como ya sabemos, muy agudo y socarrón, comenzó a reírse por lo bajo, porque abiertamente no se decidía ante el temor de no terminar de alterar aquel par de humanas fieras, que muy capaces las creía de pagar en su persona sus cacíus estrapayáus (sus platos rotos), luego poniendo la cantimpla (lechera) entre las manos de su mujer, que había bajado a la corraleda al escuchar tan grande alboroto, y seguidamente, rascándose su cabeza por debajo de su gorra, les dijo a las Xabarceiras con una socarronería que le alegraba satisfactoriamente: —Podéis ir vosotras mismas a buscarlos, ya que tanto os interesa en encontrarlos, porque yo fuera de la aldea y aun dentro de ella, ninguna autoridad tengo, que me obligue a perseguir a nadie, y creo que para hacia la Villa deben de encontrarse, porque poco antes del amanecer les he oído yo pasar por delante de mi casa, y por cierto que llevaban entemangada una allegroúxa folixa (iban formando una alegre juerga), y ahora escurro (discurro) de dónde procedía tan grande gozo que les acompañaba, que ni más ni menos era, del betcháu (rico) trato que al parecer hicieron con la tu Facunda, por la causa de querer ser tu, todavía más gitana que ellos. ¿Qué es lo que me estás diciendo so castrón (cornudo) de los infiernos? ¡Qué no tienes de hombre nada más que el paxierchu qu’enllastica lus tous enxenebráus güesus, (traje que cubre tus fríos huesos), si en todos los lugares de Asturias tienen como autoridades a ejemplares con el mismo esprapayu (disposición, ánimo), que te tiene encibietcháu a ti, más les valdría a las gentes hacer con ellos, lo mismo que yo debía de hacerte a ti! ¡Vaya un alcalde de cuatcháus (cuajados) que en el lugar tenemos, yo no sé lo que estarían pensando los vecinos el día que te han dado la güichá (vara) de mando, porque la verdad es que no sirves ni para tornar (parar) el agua en un banzaucu (remanso) de poca llixa (fuerza)! Le dijo la Manola lanzándole unas envenenadoras y asesinantes miradas, que intencionaban la firme idea de entamangar (hacer) un engarapoláu con él. Graciano, sin hacer mucho aprecio de lo que le estaba diciendo la bruxa xabarceira, sonrientemente le preguntó: ¿Y qué es lo que te gustaría hacerme a mi Manola? ¡Lo primero que te haría so castrón de los infiernos, sería... llantate la foceta (plantarte la hoz) en medio de tu cabeza, fendiéndotela hasta las mismas caxietches del xixu (partiéndotela hasta las mismas células de los sesos), y después te haría el juicio de por qué fuiste condenado a morrer (morir), que sería por el cobardoso delito, de no saber defender los intereses de la aldea, como es tu obligación de alcalde, y también por consentir, que xentes arrobonas (gentes ladronas), colen del chugar (marchen de la aldea), haciendo festa ya murga (fiesta y güasa), ximielgánduse lus cuartus na cuarexa quei arraguñarun a lus tous vecinus (moviendo los dineros en su cartera, que fueron fruto del robo que hicieron a tus vecinos), por la causa de tener un pedáneo, escasáu de coyones, ya betcháu de plumes de pituca llueza! (seco de cojones, y rico de plumas de gallina clueca). Estas palabras tan poco delicadas y tan grandemente ofensivas, no le sentaron nada bien a Graciano, a pesar de ser él, hombre tranquilo y transigente en gran medida, quizás las hubiese deximíu (olvidado) si su mujer no estaviese presente, pero al no ser así, a Graciano no le cupo otra alternativa, que intentar castigar a aquella desvergonzada que le estaba tratando lo mismo que si él fuese en vez de un hombre y por más primera autoridad de la aldea, no fuese nada más que un enyordiáu pingayu (un sucio pingajo), por esto, destinado Graciano en hondura donde jamás se había presenciado, se arrimó a la Manola con miras d'acoyela (de cogerla), y propinarle un par de ximielgones (sacudidas) y meterle el miedo y la vergüenza en el cuerpo a aquella deslenguada, aunque no fuese nada más, que para demostrarle a su mujer, que un hombre siempre es un hombre, aunque su mujer le pegue, le engañe y le convierta en cabrón por considerarle baldrayu (cobarde). Pero lo que no pudo imaginar Graciano, era que la Manola no se amilanaba ante nada ni nadie, y para demostrárselo, dio un paso hacia atrás para dejar trecho de combate, y enarbolando su focetina (hoz) en el aire, apurrióye (diole) con ella un fuerte y certero golpe en su cabeza, que hizo que el pobre pedáneo se esmurgazara (se cayera) en el santo suelo privado del conocimiento, manando un remexu (un chorro) de sangre, por una mancaúra (herida) que le había nacido repentinamente en el canto una vidatcha (sién). Y así en esta ridícula y dolorosa postura, atendido por su mujer ante la cual el Graciano pretendía convertirse en un héroe, le dejaron las Xabarceiras, que colaron (marcharon) de su casa, perseguidas de cerca por el rencoroso perro de Graciano, que les ladraba enfadado, más por el golpetazo que a él le habían apurriu (dado), que por el que le allantaron (dicran) en el pericote (alto) de la mollera de su amo. Amanicomionáes fasta ‘l más espurrir y'encoyer (enloquecidas hasta el más estirarse y encogerse), Ilegaron las Xabarceiras a su casa guiadas por el mismo espíritu de lucha que en ellas no cejaría hasta que no pudiesen dar con los gitanos, aunque menester fuérales perseguirlos hasta los quintos infiernos, y para sacarlos de este antro, con el fin de conseguir lo que les pertenecía, estaban decididamente dispuestas a partirle los cuernos al propio diablo lo mismo que terminaban de hacer con el pedáneo Graciano. Así pues, sin perder ni tan sólo un minuto de tiempo, sacaron de la cuadra el cadarmoúxu (cadavérico) burro de Pascualón el gitano, y la Venancia tirando del ronzal, con tal xuxeante llixa (crecida fuerza) que si pudiese le llevaría arrastrando, y su hermana Manola apuxada (soplada) por un demonio con peor genio aun, iba detrás del desventurado pollino apurriénduye (atizándole) sin descanso barganazu tras barganazu (palo tras de palo), encima del llombu (lomo) del pobre y descuaxaringuetáu (deshecho) pollino, para que caminase con prisa, y tal hacía la desdichada bestia, y no tanto por huir de los palos a los cuales ya debía de estar bien acostumbrado, sino por intentar aflojar el dogal del que tiraba Venancia, y así de esta forma y siempre en pos de los gitanos, se dirigían a la Villa donde aquel día había mercado. Hicieron entrada en el mercado las Xabarceiras arremexandu (remojadas) en sudor, producido por el cansancio de la larga caminata, y por la desmesurada rabia que a entrambas y dos las atenazaba. Y mismamente al lado de la fragua del ferreiru (herrero) que aquel día tenía endemasía trabajo, agüeyarun (avistaron) a la Facunda, y al lado de ella muy sonriente y gozoso se encontraba el gitano, que tampoco perdía su tiempo, pues ya estaba tratando de venderla o de cambiarla a un paisano que en la sazón la estaba registrando, pero plantándose la Manola delante de Pascualón, le dijo con el hambre retratada en sus ojos de atizarle un par de focetazus: ¿Qué barro me has espetado en el trato so ladrón? ¡Haz el favor de devolverme ahora mismo mi pollina, así como los dineros que me arraguñaste (arañaste), si quieres que este espineroso y mentecato trato que conmigo has hecho, tan sólo se quede en un inolvidable enfado! Pascualón no le hizo mucho caso a las palabras rogativas de la Manola, y así empujándola para un lado con cierto desprecio, a la par que la miraba amenazadoramente le dijo: ¡Quítese delante de mi vista mujeraca de los infiernos, y deje ya de molestarme en mi trabajo, y no olvide nunca, que el que hace un trato con Pascualón, lo tiene hecho para ciento y un años, y ahora lárguese y déjeme tranquilo, que estoy en buenos tratos con este paisano! Nunca peor hiciera el gitano en toda su existencia, pues antes de que se percatase del peligro que le rondaba, la foicina (hoz) de la Manola caía sobre su cabeza con la fuerza de un rayo, escantoyándoila (hiriéndosela) por un par de xeitus (sitios), que hicieron que Pascualón sin gurniar (decir) palabra, se enclicara (se cayera) en el enllordiáu (sucio) suelo, falto de sus sentidos, y alumbrando tanta sangre por sus heridas como un gochu (cerdo) cuando lo están achuquinandu (matando). Nisti telar atopábase (de esta forma se encontraba) Pascualón, con el cerebro escosáu (seco) d'afechu (del todo), por mor de aquel inesperado golpetazo, que le había llegado de manos de quien él menos esperaba, cuando Antonio, un guardia civil del cuartelillo de la Villa, que había presenciado todo el achuquinante xocesu (sangriento suceso), por encontrarse este guardia al lado de la ferrería, enzolánduse fatáus de culetinus de xidre, (bebiendo copiosos vasos de sidra), en amigable compañía con unos paisanos, en el chigrín (bar) de la Faba Prieta (la Haba Negra). Por eso, cuando vio esmurgazarse (caerse) en el suelo por mor del focetazu que le allumara (alumbrara) la Manola al foin del gitano, fue el guardia acochetráu (acelerado, rápido) al lugar del amagüestu (la quema), con el buen fin de encaxinar (encajar) el orden en aquel descalabramiento, nada más que el guardia llegó, afogárunse lus aburióxus (se ahogaron los ardientes) ánimos de otros gitanos, que lleldáus (hechos) dentro de una folixa (bronca) engafuróuxa (envenenada), intentaban acorralar a las dos Xabarceiras, que ya en la sazón se habían aferronáu (cojido) a la Facunda, y dejado libre al jumento del gitano. Mientras tanto, el herido de Pascualón ayudado por el guardia y por otros gitanos, que aun seguían con voces enardecidas maldiciendo y amenazando a las Xabarceiras, como cuento, se puso Pascualón en pie aun medio temblando al volver del desmayo, y con todo su rostro plagado de escandalosa sangre, demostrando que fuera del dolor que pudiera sufrir, el condenado no estaba en trance de mayores males en su cuerpo, no así en sus intereses como veremos seguidamente. «UN XUEZ D’ESQUILONA» (UN JUEZ DE CAMPANILLAS) Era el señor Juan Antonio un falangista digno de ser emulado por el más honrado servidor bien fuese Roxu (Rojo) Prietu (Negro) o Amarietchu (amarillo), era en verdad un hombre Joseantoniano que sin llevar camisa azul con el yugo y las flechas bordados en la pechera, como muchos otros pingayus (pingajos) que yo he conocido, que siempre iban uniformados con su camisa azul y corbata negra, dándoselas en todo momento de buenos falangistas, y no siendo nada más que unos verdaderos mierdas. El señor Juan Antonio era un hombre que llevaba siempre prendido en su espíritu los Nobles y Hermosos Credos de la Falange, con sus Humanidades y Libertades manifiestas, y los sabía cumplir porque los había aprendido en derechura, tal como el Mártir de su Fundador los había creado, para el bien de la Patria y de todos sus hijos. ¡Qué poco sabía José Antonio, que su Maravillosa Doctrina iba a ser manejada por algunos hombres, que cometerían con Ella verdaderos asesinatos y atropellos de toda índole. Pero dejando esto de lo que trataré algún día con mejor cuidado, y acogiéndome al hilo de la historia de la que estoy tratando, diré, que el juez de la Villa era este Caballero, que vivía al lado del mercado, y que era un hombre muy justo, amigo de los razonamientos, inteligente y también un campesino que amorosamente trabajaba sus campos. Cuanto yo, que cuando aquella gresca estaba con su apogeo, salió el juez de su casa para percatarse de aquel ardoroso tiberio (lío que se amagostaba (quemaba) frente a la puerta de su morada, y cuando vio que era un gitano el causante del sangriento escándalo que se enseñaba, díjole al guardia con ardientes deseos de hacer la Justicia en aquel endubiérchu (enredo). ¡Antonio, hágame usted el favor de llevar ahora mismo hasta el Juzgado, a todas las gentes que dieron vida a esa sangrienta engarradiétcha (pelea), para encalducar la xusticia que anda escosá 'n dalgún d'echu (hacer la Justicia que anda seca en alguno de ellos). Así que las Xabarceiras y el escantoyáu (herido) Pascualón hiciéronse presentes en el Juzgado, ante los escrutadores ojos del señor juez, pusiéronse los tres al mismo tiempo a hablar en su defensa, acusándose los unos a los otros dentro de un rosario de palabras injuriosas y amenazantes, que de nuevo los ponía en el atajo de volver a engarrapolarse (pelearse). Pero el señor Juan Antonio fiel repartidor de la Justicia, aporreó con sus nervudas y fuertes manos un mazazo encima de la mesa, que por muy poco la desarma en un montón de astillas, ya que era el juez un bigardón (mozarro) de más de dos metros de estatura, tan fuerte y resistente como una montaña. Y al parejo que tal golpe sacudía, dijo engrifandu (arrugando) su hocico al lar del enfado: ¡Hágamne el favor, y procuren que no tenga que llamarles de nuevo la atención, de hablar tan sólo el que yo le pregunte! Y al decir esto, miró tan condenadoramente al gitano, que éste, que se sabía culpable de muchos engañosos tratos que había efectuado en todo aquel concejo, no pudo menos que ya considerarse culpable, antes de que el juicio comenzara. ¡Vamos a ver Manola, hoy como no tengo mucha prisa ya que el llabor (labor) no me apremia, cuéntame tú la primera con toda clase de pelos y señales, lo que te ha sucedido, para que le escantoyaras (deshicieras) la mollera a este paisano, del que ya tengo oídas que no es la primera rapiega qu'esfuecha (zorra que despelleja) ni tampoco será la última, porque el que fai 'n maniegu fai 'n cientu, dandoi banietches ya tiempu! (el que hace un cesto hace un ciento, si se le da, varas y tiempo). ¡No fue solamente este condenado y útre de xitanu (buitre de gitano) el que salió amatauriáu (con heridas) de este asunto escontramundiáu enrevesado), que prestase usted con tan buen tino a escantexayu (arreglarlo) señor xuez (juez). Pues también al pedáneo de la mi aldeina me vi en la apremiante necesidad d'apurriye (de darle) un par de galgazus (estacazos) en mitad de la cabeza de magüetu (bestia) que tiene, por el no querer acaidonar (dirigir) la justicia en el camino de la razón, como corresponde a su condición y obligación de alcalde del chugar! (lugar). ¡Por la Virxen (Virgen) de los Remedios Manola, no vaigues (vayas) a decirme que por mor de este foín (ladrón) de gitano, tuviste que fendeye (partirle) la cabeza al pobre Graciano!, dijo el juez alegrando su rostro dentro de una llixerina (ligera) risa. ¡Sí señor juez, así ha sucedido! Afirmó la Manola, y seguido le contó todo el suceso desfigurándole y haciéndole más rentable a su favor. El juez casi sin poder detener la risa que le regocijaba su espíritu natural y noble, dijo intentando enmarcar en su rostro la seriedad que no era capaz de hacer: ¡Has hecho muy bien Manola, pues yo entiendo, que el que tiene el delicado oficio d'encaidonar (de dirigir) la justicia, y traiciona tan derecho menester, debe de ser castigado con más entaine (fuerza), que aquellas otras personas, que tienen la obligación de la ley obedecer. Así pues, si en mis manos estuviera te premiaría, por la valentía que has usado al defender la justicia y la libertad de tus intereses! ¡Y ahora... sigue, sigue Manola, y cuéntame todo el suceso en sin mucitche (ordeñarle) ni una migátchina (migaja), que me presta mucho mióu nena (que me agrada mucho mujer). ¡Escúcheme bien señor juez, y júrole por adelantado que cuanto le voy a decir, no se xebra (marcha) de la verdad en nada, y todo ello no es nada bueno ni para mis intereses que han quedado esgazáus d'afechu (rotos del todo), ni tampoco para este gitanu que vé usted aquí tan humildemente con la cabeza gacha, queriendo dar a entender que no ha roto en toda su vida un mal plato, y lleva desde que ha nacido viviendo a cuenta de sus bien urdidos tratos, que tal parece que para industriarlos le ayuda en todo momento la brujería o el mismo diablo! ¡Verá usted señor juez! —Ayer cuando el sol se esfumía (marchaba) por detrás del penón (peña) picutrera (sierra de las águilas), que es la hora d’atapecer (oscurecer) la tarde, llegó este llimiagu (baboso) de gitano a caballo de su adefexu de pollín hasta la misma puerta de mi casa con mires de tentarme la necesidad que me arretrigaba, porque usted bien sabe que nosotras nos dedicamos a correr (vender) la fruta, por todas las romerías y lugares de los tres conceyus y de esta manera nos ganamos nuestra vida muy decente y honradamente, pues como le estoy diciendo, no sé cómo este condenado se enteró que la nuestra pollina estaba próxima a parir, y claro, al encontrarse la probitina en tal estado, no nos podía servir para nuestro trabajo, por eso, tentadas por el embrujo, la engañadora palabra y la buena presencia que en aquel momento se ensenoraba en el pollín de este fartonzón (comedor), enguedeyóume (me enredó) este bruxu (brujo) de gitano, con el endemoniado trato que conmigo hizo, que si tarda mucho tiempo en deshacerse de nuevo, se me va escosar el xuiciu (secar el juicio), y va a dexame Ies caxierches del celebru tan enxenebráes d'entendedeiras, que vóu bazcuchame abondu más cedu de lu qu'usté cunta na mesma amanicomiaúra (dejarme los sesos del cerebro tan fríos de entendimientos, que se me van a vertir mucho más temprano de lo que usted piensa en el mismo manicomio). —El caso fue señor juez, que el burro que traía este foinacu (ladronzuelo) de gitano, estaba en conciencia de él bien preparado, para dejarme a mi despreparada de intereses, pues el pollicaco con un fatáu de caxilonainus (montón de cajilones) de marrasquino que le daban calor y fuerza a su banduévu (panza), hacían de él por el motivo de la alegre tarrasca que lu encibiechaba (borrachera que lo trenzaba), un burrón con buena llixa ya xuxeáu xeniu (fuerza y crecido genio). Y por si fuese poco esto que le cuento, todavía para que el pollino mejor se dibujase, llantárale este achuquinador de gitano, una rabiosa guindilla por debajo de la cola, mismamente dentro del oscuro agujero que alumbra el recimo de los hediondos cagayones, según descubrí yo misma hoy por la mañana justamente cuando ya era demasiado tarde. Y todavía por si estas dos demoníacas trampas no fuesen suficiente este banduerru (indeseable) de gitano, de tal manera me dibujó su jumento que desatinada me trae en este juicio, que me hizo de él un semeyu (retrato) que yo papéilu (creílo) entero, y consideré al pollín como el mejor burro de toda la burrería de gitanacus y aldeanos. Por esto señor juez, le di al cambio de tan falsa y ençañadora presea, la mi pollina Facunda y sesenta pesetas encima, y con estas prendas en nada faisas, xebróuxe (marchose) de mi vera este maldito gitano, tirando del ramal de la mi Facunda, que no quería la probitina del mi lado marcharse, quizás porque presintiera al ser más lista que yo, en la triste desgracia que me dejaba este baldrayu (cobarde) de gitano, que se alejaba de mi casa haciendo que ruxeran (sonaran) los mis dineros en su bolsillo, a la par que se iba riendo de gozo y alegría por la causa del betcháu (rico) negocio que encima de mi pobreza hiciera este desalmado de gitano. Pascualón que ya tenía lleldáu (hecho) en su pensamiento axuquerándose (apoyándose) en las anabayáes güeyáes (acuchillantes miradas) que le dirigía insistentemente el juez que aquel juicio lo tenía bien perdido, cuando escuchó a la Manola decir que le había entregado sesenta pesetas, puso el glayíu (grito) en el cielo jurándole al juez por el Cristo de los gitanos y la Virgen de los cristianos, que la Manola estaba mintiendo, pues tan sólo le había dado sesenta reales. El juez, escuchó por breves momentos a Pascualón en su defensa, y después poniéndose en pie y mirándole acusadoramente desde su montañosa humanidad, a la par que señalándole con su dedo índice que era más grueso que la muñeca del gitano, le dijo con palabras que marcaban el denodado desprecio que sentía hacia estas pobres y desdichadas gentes: ¡Sesenta reales por cuatro lados, que hacen justamente lo que le arraguñaste (arañaste, robaste) a esta desventurada muyerina. No me cave la menor duda que yo os conozco muy bien, ya que siendo yo niño otros gitanos como tu también engañaron a mi padre, por eso puedo juzgarte con propiedad y conocimiento de causa, porque sé que no vivís nada más que de el timo y del engaño y de vuestras cestas, que mientras las tejéis pensáis en la forma de hacer vuestras trapisondas cada día con mejor cuidado! Díjole el juez encabronáu (enfadado) en tal postura que sus mejillas se le pusieron del mismo color de las brasas, en el lleldar que no le quitaba los ojos de encima, mirando tan condenadoramente al esquelético rostro del gitano, que iba ser en parte engañado lo mismo que el señor juez, por la paraximesqueira de la Manola. ¡Pero señor juez, habló enloquecido en su defensa el pobre Pascualón, a la par que a sus ojos vivarachos afloraban unas rebeldes lágrimas que tal vez fuesen fruto de la rabia que le producía el ser tan miserablemente robado por aquella aldeana de los infiernos que él en un principio pensaba que era la mujer más tarangona (tonta, imbécil) que había conocido en su vida de bien urdidos timos y enredosos tratos. ¡Pero señor juez! ¡Sesenta pesetas no las he tenido yo juntas desde que baltiarun (tiraron) la República, donde el pobre podía vivir con más libertad, y con más justicia que usted a mi me está haciendo! ¿No comprende usted señor juez, que con sesenta pesetas hoy día se compra un buen burro y aun sobra dinero? ¡Lo que yo comprendo muy bien es que eres un redomado timador y un despreciable ladrón de cuerpo entero, y como no me puedes demostrar con personas de orden y honradez lo contrario, le has de pagar en media hora los dineros que le has timado a esta pobre mujer, y le devuelves su pollina, que ella con buen contento te hará entrega de tu jumento, y tu harás con esté difunto viviente, lo que ahora como final de sentencia yo te dictaré! ¡Cómo este pollín que nos trae en discordia ya no está para hacer ninguna clase de trabajo, y sabiendo todos los que por ser gentes del campo entendemos de animales, que a un burro; es la leche que se le puede ordeñar, que no es otra que su trabajo, yo como juez de este Juzgado, de la muy noble y astur Villa, te condeno a ti, que te llaman todos Pascualón el gitano, y yo te llamaría Pascualín el de los sucios enredos, a que me traigas ante mi presencia, el pellejo de este jumento, y de esta forma sencilla y eficiente, se atajará de una vez por todas el mal por su comienzo, y no ha de ser jamás este pollino equivocador de nadie más! ¡Y que quede bien entendido, que si te xebras de este concejo, sin traerme antes el pellejo del tu jumento, mandaré a los civiles que te persigan hasta que den contigo, y les ordenaré que bien atado te conduzcan ante mi presencia, y aquí, con estas mis manos que no fueron hechas para manejar una pluma, ni menos para detenerse en ningún papeleo, a los cuales yo considero innecesarios cuando la justicia está tan clara como la luz de este hermoso día, como te digo Pascualín de los enredos, con estas mis manos, que saben muy bien manejar el arado, el guarabeñu (guadaña) y la fexoria (azada), para trabajar dentro de la honradez con muchos sudores y esfuerzos la tierra, con estas mis manos que fueron capaces de empuñar un fusil, y luchar sin rencor ni miedo en defensa de unos derechos humanos a los cuales yo considero justos, dentro de la mermada justicia que los hombres sabemos hacernos, con estas mis manos yo te digo Pascualín de los enredos, que l'arrabucaré (le quitaré) el peyeyu (pellejo) al tu jumento, en el preciso momento que haré lo mismo con el tuyo propio, y de esta sencilla manera, libraré a la sociedad de un pioyón (piojo), que al igual que hay muchos que con libertad campean y viven sin doblar el renaz (espinazo) a cuenta del sudor ajeno! Ante la firme sentencia de aquel juez, que maneja las leyes con la misma fuerza y natural justicia con que empuñabá el llabiegu (arado) para arrancarle a la tierra el justo 'precio de su trabajo quedó Pascualón en lo más bajo de sus sufrimientos y las Xabarceiras en lo más alto de sus alegrías, porque habían conseguido con su lucha desesperante y fiera, una victoria que a fuer de verdad, en una parte no era justicia. Sin embargo Pascualón, tras quedarse unos momentos silencioso y meditabundo, díjole a la postre al juez sin ápice de miedo y con la valentía que le azuzaba, al sentirse timado por aquellas mentecatas dentro de la ley y en el mismo limo que él había pensado que les había hecho: ¡Bien está señor juez, que le devuelva a estas paisanacas su pollina Facunda, también entro en sacrificar a mi burro y traerle su pellejo, no me opongo a pagarles los sesenta reales que en el desastroso trato que con estas hijas de satanás hice, que a cambio de mi jumento ellas me han entregado, pero por lo que sí protesto, es por las cuarenta y cinco pesetas de más que tengo que pagarles, y considero que esto es el timo más vergonzoso que jamás le han dado a ninguno de mi clase. Así que… señor juez supuesto que es usted hombre justicioso, le pido que atienda mis honrosas razones, y haga la Justicia sin que ninguno de ella tengamos que avergonzarnos! ¡Yo no sé Pascualín de los enredos, timador de poca monta y menos clase lo que Dios debe saber en las verdades, yo no sé si tu has cobrado lo que dices, o si ellas han pagado lo que afirman, yo soy hombre y como tal no he de avalarme en errores que se xebran de mi alcance, sólo sé que yo he dictado justicia ateniéndome a los hechos que se nombran, y hecho está que tu eres el culpable, y suerte tienes que estas buenas paisaninas, no te hubieran reclamado ciento veinte veces más crecidos, esos dichosos sesenta reales porque si así fuese, no tendrías más remedio, que sin más protestas abonarles! Todos en mi aldea aquella tarde, esperábamos con marcado disimulo, y satisfactoria alegría, que retornaran de la Villa las despreciables Xabarceiras, por el Humano hecho de reírnos y mofarnos de su desgracia, y creo que todos teníamos creído, que iban a retornar otra vez con aquel moribundo pollino, a no ser, que a fuerza de barganazus (estacazos) le hubiesen achuquináu (asesinado) en el camino. Así pues, los vecinos se repartían haciéndose que trabajaban, por las diferentes huertas colindantes con el camino por donde ellas tendrían que regresar, y algunos chiquillos dentro de las malsanas intenciones de guasearnos de ellas por adelantado, fuimos a su encuentro en un trayecto de más de tres kilómetros, para entrar escoltándolas en la aldea, haciendo verbena a la fiesta que teníamos acordado prepararles. Al fin las vimos retornar, y cuánto desprecio, ansias de sátira y risa sentíamos por ellas, tornose de pronto en respetuosa admiración, pues atónitos pudimos comprobar, que no sólo traían con ellas a su burra Facunda, sino que al lado de ésta traían un estupendo pollino que habían mercado con los dineros que supieron sacarle al avispado gitano, demostrándonos a todos, que el vencedor aunque odiado y despreciado por ser en demasía nefastoso, siempre es admirado y temido, ante el temor de por él, ser humillado y avasallado. Esta es una condición de la cobarde masa Humana, que al vencido aunque éste sea caballeroso y honrado, le solemos despreciar terminando de aniquilarlo, mientras que al vencedor, aunque sea lo más despreciable que imaginarse puede, le cubrimos su camino de rosas y de regalos.————————Axabarciar, entiéndese por vender, tratar, comerciar a pequeña escala, con frutas, huevos, gallinas, etc., etc., etc.Primer Diccionario Enciclopédicu de la Llingua Asturiana > axabarciar
-
16 seguro
adj.1 safe, sure, low-risk, risk-free.2 safe.3 confident, definite.4 certain, sure, sure-enough, unfailing.adv.sure, surely.m.1 insurance, underwriting, assurance, insurance policy.2 safety catch.3 safety lock, latch.4 safety-pin.* * *► adjetivo1 (asegurado) secure2 (a salvo) safe3 (firme) firm, steady4 (cierto) certain, sure5 (de fiar) reliable6 (confiado) confident1 (contrato, póliza) insurance2 (mecanismo) safety device, safety catch► adverbio1 for sure, definitely\a buen seguro without any doubtdar algo por seguro to take something for grantedir sobre seguro figurado to play safesentirse seguro,-a to feel safesobre seguro without riskseguro a terceros third-party insuranceseguro a todo riesgo fully comprehensive insuranceseguro contra incendios fire insuranceseguro de vida life insurance————————1 (contrato, póliza) insurance2 (mecanismo) safety device, safety catch► adverbio1 for sure, definitely* * *1. (f. - segura)adj.1) safe, secure2) sure3) reliable4) self-assured, confident5) firm, fixed2. adv. 3. noun m.1) insurance2) fastener, clasp* * *1. ADJ1) (=sin peligro)a) [refugio, método, vehículo] safeno te subas a esa escalera porque no es muy segura — don't go up that ladder, it's not very safe
b) [persona, objetos de valor] safeel bebé se siente seguro cerca de su madre — the baby feels safe o secure close to its mother
2) (=sujeto, estable) securehay que atar mejor la carga porque no parece muy segura — the load needs to be fixed a bit better because it doesn't seem to be very securely attached o very secure
3) (=definitivo) [fracaso, muerte] certain•
eso es lo más seguro — that's the most likely thinglo más seguro es que no pueda ir — I almost certainly o most likely won't be able to go
•
dar algo por seguro, si yo fuera tú no daría la victoria por segura — if I were you I wouldn't be sure of victory•
es seguro que..., es seguro que ganaremos la copa — we're bound o sure o certain to win the cuplo que es seguro es que el congreso se celebrará en Barcelona — the conference is definitely going to be held in Barcelona
4) (=convencido) sure¿estás seguro? — are you sure?
sí, estoy completamente segura — yes, I'm absolutely sure o positive
-¿estás seguro de que era él? -sí, segurísimo — "are you sure it was him?" - "yes, positive"
- vamos a ganar -pues yo no estaría tan seguro — "we're going to win" - "I wouldn't bet on it" o "I wouldn't be so sure"
•
seguro de algo — sure of sthnunca he visto un hombre tan seguro de sus opiniones — I've never seen a man so sure of his opinions
5) [de uno mismo] confidentse muestra cada vez más seguro en el escenario — he is more and more sure of himself o confident on stage
me noto más segura al andar — I feel more steady on my feet, I feel more confident walking now
seguro de sí mismo — self-confident, self-assured
6) (=fiable) [fuente, cálculo, método] reliableno es un método muy seguro — it's not a very reliable o sure method
7) LAm (=honesto) trustworthy2.ADV for sure, for certainno lo sabemos seguro — we don't know for sure o certain
-¿seguro que te interesa? -sí, seguro — "are you sure that you're interested?" - "yes, I'm sure"
-estoy dispuesto a cambiar de actitud -sí, sí, seguro — iró "I'm willing to change my attitude" - "yeah, yeah, sure!" iró
seguro que algunos se alegrarán — some people will certainly be pleased, I'm sure that some people will be pleased
•
a buen seguro, de seguro — certainlya buen seguro o de seguro va a dar que hablar — it will certainly give people something to talk about
decidieron jugar sobre seguro contratando a un buen abogado — they decided to play (it) safe and hire a good lawyer
3. SM1) (=dispositivo)a) [de puerta, lavadora] lock; [de arma de fuego] safety catch; [de pulsera] claspecha el seguro, que van niños en el coche — lock the doors, there are children in the car
2) (Com, Econ) insurance¿tienes el seguro del coche? — have you got your car insurance documents with you?
•
hacerse un seguro — to take out insuranceseguro de desempleo — unemployment benefit, unemployment compensation o insurance (EEUU)
seguro de jubilación — retirement plan, pension plan, pension scheme
seguro de paro — Esp unemployment benefit, unemployment compensation o insurance (EEUU)
seguro de vida — life assurance, life insurance ( esp EEUU)
seguro mixto — endowment assurance, endowment insurance ( esp EEUU)
3) * (=sistema médico) national health *seguro social — LAm (=sistema de pensiones y paro) social security, welfare (EEUU); (=contribuciones) national insurance; (=sistema médico) national health service
* * *I- ra adjetivo1)a) [SER] ( exento de riesgo) safeb) ( estable) secureuna inversión segura — a safe o secure investment
sobre seguro: un político que sabe jugar sobre seguro a politician who knows how to play safe; sabía que iba sobre seguro — he knew he was onto a sure thing (colloq)
c) [SER] ( fiable)un método anticonceptivo poco seguro — not a very reliable o safe method of birth control
d) [ESTAR] ( a salvo) safe2)a) [ESTAR] ( convencido) sureseguro DE algo — sure o certain of something
estoy absolutamente seguro de haberlo dejado aquí — I'm absolutely sure o certain (that) I left it here
b) [SER] ( que no admite duda)no te preocupes, seguro que no es nada — don't worry, I'm sure it's nothing
seguro que se le olvida — he's sure o bound to forget
a buen seguro — ( ciertamente) for certain; ( a salvo) safe
guárdalo a buen seguro — keep it safe, put it away for safe keeping
c) ( con confianza en sí mismo) self-assured, self-confidentII1)a) ( mecanismo - de armas) safety catch; (- de una pulsera, un collar) clasp, fastenerponer el seguro — to do up the clasp o fastener
echó el seguro antes de acostarse/arrancar — he locked the door before going to bed/starting the car
b) (Méx) ( imperdible) safety pin2)a) ( contrato) insurancese sacó or se hizo un seguro — she took out insurance o an insurance policy
b) ( Seguridad Social)el seguro or el Seguro — the state health care system, ≈ Medicaid ( in US), ≈ the National Health Service ( in UK)
se operó por el seguro — he had his operation through Medicaid/on the National Health
me lo recetó el seguro — I got the prescription on Medicaid (AmE), I got it on prescription (BrE)
•IIIno lo sabe seguro — she doesn't know for sure o certain
¿seguro que basta? - sí, seguro — (are you) sure that's enough? - yes, positive
esta vez dice la verdad - sí, seguro! — (iró) this time he's/she's telling the truth - oh yeah, sure (he/she is)! (colloq & iro)
* * *I- ra adjetivo1)a) [SER] ( exento de riesgo) safeb) ( estable) secureuna inversión segura — a safe o secure investment
sobre seguro: un político que sabe jugar sobre seguro a politician who knows how to play safe; sabía que iba sobre seguro — he knew he was onto a sure thing (colloq)
c) [SER] ( fiable)un método anticonceptivo poco seguro — not a very reliable o safe method of birth control
d) [ESTAR] ( a salvo) safe2)a) [ESTAR] ( convencido) sureseguro DE algo — sure o certain of something
estoy absolutamente seguro de haberlo dejado aquí — I'm absolutely sure o certain (that) I left it here
b) [SER] ( que no admite duda)no te preocupes, seguro que no es nada — don't worry, I'm sure it's nothing
seguro que se le olvida — he's sure o bound to forget
a buen seguro — ( ciertamente) for certain; ( a salvo) safe
guárdalo a buen seguro — keep it safe, put it away for safe keeping
c) ( con confianza en sí mismo) self-assured, self-confidentII1)a) ( mecanismo - de armas) safety catch; (- de una pulsera, un collar) clasp, fastenerponer el seguro — to do up the clasp o fastener
echó el seguro antes de acostarse/arrancar — he locked the door before going to bed/starting the car
b) (Méx) ( imperdible) safety pin2)a) ( contrato) insurancese sacó or se hizo un seguro — she took out insurance o an insurance policy
b) ( Seguridad Social)el seguro or el Seguro — the state health care system, ≈ Medicaid ( in US), ≈ the National Health Service ( in UK)
se operó por el seguro — he had his operation through Medicaid/on the National Health
me lo recetó el seguro — I got the prescription on Medicaid (AmE), I got it on prescription (BrE)
•IIIno lo sabe seguro — she doesn't know for sure o certain
¿seguro que basta? - sí, seguro — (are you) sure that's enough? - yes, positive
esta vez dice la verdad - sí, seguro! — (iró) this time he's/she's telling the truth - oh yeah, sure (he/she is)! (colloq & iro)
* * *seguro(de)(adj.) = confident (in)Ex: Experience of IT in USA is associated not infrequently with the confounding of confident expectations.
seguro11 = insurance.Ex: Increasingly worrying to all however were the escalating cost of insurance, servicing and maintenance.
* actuario de seguros = actuary.* agencias de seguros, las = insurance industry, the.* agente de seguros = insurance agent, insurer, insurance broker.* compañía de seguros = insurance company, insurer.* compañia de seguros de vida = life-insurance company.* contratación de seguros = insurance broking.* contratar una póliza de seguros = take out + insurance policy.* contratar un seguro = take out + insurance policy.* corredor de seguros = insurance agent, insurance broker.* hacerse una póliza de seguros = take out + insurance policy.* hacerse un seguro = take out + insurance policy.* impreso de solicitud de seguro = insurance form.* mutua de seguros = mutual insurance company, mutual insurance society.* oficina de seguros = insurance office.* plan de seguros = insurance plan.* póliza de seguro a todo riesgo = all risks cover.* póliza de seguros = insurance coverage, insurance policy, insurance cover.* póliza de seguros contra incendios = fire insurance policy.* prima de seguro = insurance premium.* seguro a todo riesgo = comprehensive insurance, all-risk insurance.* seguro con franquicia = insurance with deductible.* seguro contra indemnizaciones = indemnity policy.* seguro contra indemnizaciones profesionales = indemnity insurance.* seguro de automóvil = automobile insurance.* seguro de coche = car insurance.* seguro de coche sin determinación de culpabilidad = no-fault auto insurance.* seguro de enfermedad = health insurance.* seguro de incapacidad = disability insurance.* seguro de invalidez = disability insurance.* seguro de jubilación = retirement fund, retirement plan.* seguro de la casa = home insurance.* seguro dental = dental plan, dental insurance.* seguro de responsabilidad civil = liability insurance.* seguro de viaje = travel insurance.* seguro de vida = life insurance.* seguro de vida a término = term life insurance.* seguro de vida vitalicio = whole life insurance.* seguro médico = health insurance plan, health insurance, medical insurance.* seguro mutualista = mutual insurance.* seguro mutuo = mutual insurance.* seguro por pérdida de un miembro del cuerpo = dismemberment insurance.* seguro sin determinación de culpabilidad = no-fault insurance.* seguro social = social insurance.* sociedad de seguros mutuos = provident society, mutual benefit society.seguro22 = buffer.Ex: This article surveys the causes of disintegration and the use of microforms as a buffer against imminent destruction.
seguro33 = latch.Ex: The latch lever is plastic and seems like it might snap right off if you put too much pressure on it.
seguro4= comfortable, dependable, reliable, safe [safer -comp., safest -sup.], secure, sure [surer -comp., surest -sup.], assertive, tight [tighter -comp., tightest -sup.], you bet!.Ex: A modern comfortable library could look like that in Berlin's Tiergarten, with its opne-air gardens, or resemble Evanston's library with its comfortable chairs and elegant (and, one hopes, safe) fireplaces.
Ex: If the supplier is a dealer, then ensure that this is a reputable and dependable dealer who can provide help with installation, maintenance and support.Ex: Computers are reliable, and less prone to error provided they are instructed or programmed appropriately and correctly.Ex: A modern comfortable library could look like that in Berlin's Tiergarten, with its opne-air gardens, or resemble Evanston's library with its comfortable chairs and elegant (and, one hopes, safe) fireplaces.Ex: An academic library should be secure to control user behaviour and loss of books.Ex: The surest way to arrive at such a decision is to be guided by principles of helpful citation order.Ex: I tried to say at the very outset of my remarks that there probably has not been sufficient consumer-like and assertive leverage exerted upon our chief suppliers.Ex: The platen was lashed up tight to the toe of the spindle by cords which connected hooks at its four corners to another set of hooks at the four lower corners of the hose.Ex: The article 'Computer games in the learning resources center? you bet!' discusses some of the benefits of using computer games in education.* accidente seguro = accident waiting to happen.* algo casi seguro = a sure bet, safe bet.* algo es seguro = one thing is for sure.* algo seguro = safe bet.* blanco seguro = sitting duck.* camino seguro al desastre = blueprint for disaster.* camino seguro al éxito = blueprint for success.* camino seguro al fracaso = blueprint for failure.* conocer de seguro = know for + certain, know for + sure.* dar por seguro que = rest + assured that.* de éxito seguro = sure-fire [surefire].* demasiado seguro de uno mismo = overconfident.* deportista lento pero seguro = plodder.* de seguro = for sure, for certain.* de un modo seguro = securely.* en un lugar seguro = in a safe place, in safekeeping.* en un sitio seguro = in a safe place, in safekeeping.* estar moviéndose en terreno seguro = be on secure ground.* estar seguro = be sure, make + sure, set + your watch by.* estar seguro de = be certain (of), be confident about, feel + confident.* estar seguro de que = be confident that.* ir a lo seguro = play it + safe.* ir sobre seguro = be on secure ground, play it + safe.* jugar a lo seguro = play it + safe.* jugar sobre seguro = play it + safe.* no estar seguro = be uncertain.* no estar seguro de = be unsure about/of.* oportunidad casi segura = a sporting chance.* poco seguro = dicey [dicier -comp., diciest -sup.].* problema seguro = accident waiting to happen.* puerto seguro = safe harbour.* saber de seguro = know for + certain, know for + sure, know for + a fact.* seguro (de) = confident (in).* seguro de sí mismo = smug, assured, self-assured, poised.* seguro de uno mismo = self-confident.* sentirse más seguro de = gain + confidence (with/in).* ser algo seguro = be a cinch, be a doddle, be a breeze, be a picnic, be duck soup.* ser casi seguro = be a good bet.* ser seguro = be on the cards.* ser seguro que + Subjuntivo = be bound to + Infinitivo.* terreno seguro = safe ground, solid ground.* * *A1 [ SER] (exento de riesgo) safeese aeropuerto no es muy seguro it's not a very safe airportno te subas a esa escalera, que no es segura don't climb that ladder, it's not safeponlo en un lugar seguro put it somewhere safe o in a safe place o in a secure placebuscan la inversión más segura they are looking for the safest o most secure investment2 [ ESTAR] (estable) securetiene un trabajo bastante seguro she has a fairly secure jobesa escalera no está segura that ladder isn't safe o steadyel cuadro no se va a caer, está bien seguro the picture isn't going to fall, it's quite secureir a la segura: un lugar donde el que gusta comer bien va a la seguro a place which is a safe bet for people who like good foodsobre seguro: un político que sabe jugar sobre seguro a politician who knows how to play safesabía que iba sobre seguro he knew he was onto a sure thing o he knew it was a safe bet ( colloq)3 [ SER](fiable): un método poco seguro para controlar la natalidad not a very reliable o safe method of birth controlel cierre de la pulsera es muy seguro the fastener on the bracelet is very secure4 [ ESTAR] (a salvo) safeel dinero estará seguro aquí the money will be safe hereaquí estarás seguro you'll be safe herea su lado se siente seguro he feels safe when he's beside herB1 [ ESTAR] (convencido) sure¿estás seguro? are you sure?no estoy muy seguro, pero creo que ése es su nombre I'm not really sure but I think that's his nameseguro DE algo:estoy absolutamente seguro de haberlo dejado aquí I'm absolutely sure o certain (that) I left it hereno estaba seguro de haber elegido bien he wasn't sure that he'd made the right choiceno estés tan seguro de eso don't (you) be so sure of thatestoy seguro de que vendrá I'm sure she'll comeestoy completamente segura de que te lo di I'm absolutely sure o I'm positive I gave it to you2 [ SER](que no admite duda): su triunfo es seguro his victory is assurediban a una muerte segura they were heading for certain deathtodavía no es seguro pero creo que lo traerán it's not definite but I think they'll bring itse da por seguro que ganarán it's seen as a foregone conclusion o there seems to be little doubt that they'll winda por seguro que tan pronto como llegue se pondrá en contacto contigo you can be sure o rest assured that she'll contact you as soon as she arriveslo más seguro es que no oyó el despertador he probably didn't hear the alarm clockno te preocupes, seguro que no es nada don't worry, I'm sure it's nothingguárdalo a buen seguro keep it safe, put it away for safe keeping3 (con confianza en sí mismo) self-assured, self-confidentes una persona muy segura de sí misma he's a very confident o self-confident o self-assured personA1 (mecanismo — de armas) safety catch; (— de una pulsera, un collar) clasp, fastenerno puse el seguro y se me cayó I didn't do up the clasp o fastener and it fell offechó el seguro antes de acostarse/arrancar he locked the door before going to bed/starting the car2 ( Méx) (imperdible) safety pinCompuesto:(de coche) steering o wheel lock; (de bicicleta) wheel lockB1 (contrato) insurancese sacó or se hizo un seguro she took out insurance o an insurance policy2(Seguridad Social): el seguro or el Seguro the state health care system, ≈ Medicaid ( in US), ≈ the National Health Service ( in UK)¿cuando te operaste ibas particular o por el seguro? when you had your operation did you go private or have it done through Medicaid/on the National Health?Compuestos:endowment insurance● seguro contra or a todo riesgocomprehensive insurance, all-risks insurance● seguro contra or de incendiosfire insuranceaccident insuranceunemployment benefitmedical insurance, health insurancetravel insurancelife assurance, life insurancepersonal accident insurancesocial insuranceterm assurancedijo que llegaría mañana seguro she said she'd definitely be arriving tomorrowno ha dicho seguro si vendrá he hasn't said definitely o for certain whether he's comingno lo sabe seguro she doesn't know for sure o certainseguro que sospecha lo nuestro I'm sure he suspects we're up to somethingseguro que llamó y no estábamos I bet she called and we weren't in¿seguro que tienes suficiente dinero? — sí, seguro (are you) sure you have enough money? — yes, positiveestoy convencido de que esta vez dice la verdad — ¡sí, seguro! ( iró); I'm convinced that this time he's telling the truth — oh yeah, sure (he is)! ( colloq iro)* * *
seguro 1◊ -ra adjetivo
1
esa escalera no está segura that ladder isn't safe o steady
‹ anticonceptivo› safe;
2
seguro DE algo sure o certain of sth
‹ fecha› definite;
no te preocupes, seguro que no es nada don't worry, I'm sure it's nothing;
seguro que se le olvida he's sure o bound to forget
seguro 2 sustantivo masculino
1
(— de pulsera, collar) clasp, fastener;
2
seguro contra or a todo riesgo comprehensive insurance, all-risks insurance;
seguro contra or de incendios fire insurance;
seguro de viaje travel insurance;
seguro de vida life assurance, life insuranceb) ( Seguridad Social): el seguro or el Sseguro the state health care system, ≈ Medicaid ( in US), ≈ the National Health Service ( in UK)
■ adverbio:
no lo sabe seguro she doesn't know for sure o certain;
seguro que sospecha lo nuestro I'm sure he suspects we're up to something
seguro,-a
I adjetivo
1 es una persona muy segura (de sí misma), he's very self-confident
2 (convencido, sin dudas) sure, definite: estaba segura de que vendrías, I was sure you would come
3 (garantizado, cierto) assured: su dimisión es prácticamente segura, his resignation is almost certain
4 (sin peligro) safe
un lugar seguro, a safe place
5 (sin temor, riesgo) secure: no se siente seguro, he doesn't feel secure
es una inversión muy segura, it's a safe investment
6 (paso, voz) steady, firm
II sustantivo masculino
1 Com insurance
seguro a todo riesgo, fully comprehensive insurance
seguro de vida, life insurance
2 (de un arma) safety catch o device
(de una puerta) pásale el seguro a la puerta, bolt the door
III adverbio for sure, definitely
♦ Locuciones: ir sobre seguro, to play safe
tener algo por seguro, to be sure of sthg
' seguro' also found in these entries:
Spanish:
asegurarse
- cierta
- cierto
- cobertura
- confiada
- confiado
- esperar
- liquidez
- ocho
- prima
- riesgo
- santuario
- segura
- servidor
- servidora
- sexo
- sí
- tener
- asegurado
- bien
- confiar
- desenfadado
- montaje
- ojalá
- que
- tercero
English:
agenda
- assurance
- back up
- bet
- bound
- burglar alarm
- certain
- claim
- clear
- comprehensive
- confident
- dead
- define
- dependable
- doubt
- endowment
- extortionate
- insurance
- insurance premium
- itemize
- life insurance
- low-cost
- ought
- overconfident
- play
- policy
- positive
- premium
- quite
- safe
- safety
- safety catch
- secure
- self-assured
- self-confident
- steadily
- steady
- sure
- travel insurance
- uncertain
- unsure
- certainly
- certainty
- death
- definite
- definitely
- diffident
- dollar
- health
- including
* * *seguro, -a♦ adj1. [sin peligro] safe;el medio de transporte más seguro the safest means of transport;¿es éste un lugar seguro? is it safe here?;aquí estaremos seguros we'll be safe here;es una inversión segura it's a safe investment;prefiero ir sobre seguro I'd rather play (it) safe;más vale ir sobre seguro y llamar antes we'd better ring first, to be safe2. [protegido, estable] secure;un trabajo seguro a secure job;esta mesa no está segura this table isn't very steady;¿irán las botellas seguras ahí atrás? are the bottles safe in the back there?3. [fiable, infalible] reliable;4. [indudable, cierto] definite, certain;creo que sí, pero no es seguro I think so, but I'm not certain o but it's not definite;su nombramiento es seguro he's certain to be given the post;ya sabemos la fecha segura de su llegada we've now got a definite date for his arrival;no es seguro que vengan they're not definitely coming, they're not certain to come;lo puedes dar por seguro you can be sure of it;ya daban la victoria por segura they were sure that they had won;tener por seguro que… to be sure (that)…;ten por seguro que vendrá you can be sure (that) she'll come;¿crees que nos ayudará? – a buen seguro, de seguro do you think she'll help us? – I'm sure she will;a buen seguro que pone alguna pega he's certain to find something wrong with it5. [convencido] sure;¿estás seguro? are you sure?;no estoy muy seguro I'm not too sure;estar seguro de algo to be sure about o of sth;estoy seguro de ello I'm sure of it;estamos seguros de que te gustará we're sure you'll like it;no estoy seguro de habérselo dicho I'm not sure I told him;estaba segura de vencer she was confident of winning6. [con confianza en uno mismo] self-assured, self-confident;se le ve un tipo muy seguro he's very self-assured o self-confident;ser seguro de sí mismo, ser una persona segura de sí misma to be self-assured o self-confident♦ nm1. [contrato] insurance;seguro de accidentes accident insurance;seguro de asistencia en viaje travel insurance;seguro del automóvil car insurance;seguro de cambio exchange rate hedge;seguro de la casa buildings insurance;seguro de enfermedad private health insurance;seguro de hogar buildings insurance;seguro médico private health insurance;seguro multirriesgo comprehensive insurance;seguro mutuo joint insurance;seguro de responsabilidad civil liability insurance;seguro a todo riesgo comprehensive insurance;seguro a terceros liability insurance;seguro de viaje travel insurance;seguro de vida life insurance o assuranceir al seguro to go to the hospital;ese tratamiento no lo cubre el seguro ≈ you can't get that treatment on Br the National Health o US Medicaidseguro de desempleo unemployment benefit;seguro de incapacidad disability benefit;seguro de invalidez disability benefit;seguro de paro unemployment benefit3. [dispositivo] safety device;[de armas] safety catch; [en automóvil] door lock catch;4. CAm, Méx [imperdible] safety pin♦ advfor sure, definitely;¿vienes seguro? are you definitely coming?;no lo sé seguro I don't know for sure;seguro que ahora va y se lo cuenta todo a ella I bet she's going to go and tell her everything;¿seguro que no necesitas nada? – sí, sí, seguro are you sure you don't need anything? – yes, I'm sure* * *I adj1 tratamiento, puente safe;ir sobre seguro be on the safe side2 ( estable) steady3 ( cierto) sure;es seguro it’s a certainty;dar algo por seguro be sure about sth;no estoy tan seguro I’m not so sure;a buen seguro definitely4 persona:seguro de sí mismo self-confident, sure of o.s.II adv for sureIII m1 COM insuranceponer el seguro lock the door3 L.Am.* * *seguro adv: certainly, definitelyva a llover, seguro: it's going to rain for sure¡seguro que sí!: of course!seguro, -ra adj1) : safe, secure2) : sure, certainestoy segura que es él: I'm sure that's him3) : reliable, trustworthy4) : self-assuredseguro nm1) : insuranceseguro de vida: life insurance2) : fastener, clasp* * *seguro1 adj1. (en general) safe2. (estable) secure3. (convencido) sureseguro2 adv for certainseguro que... I bet... / to be bound...seguro que se ha olvidado I bet he's forgotten / he's bound to have forgottenseguro3 n1. (contrato) insurance2. (mecanismo) safety catch -
17 tanto
adj.so much, all that much, that much, as much.adv.so much, such a lot, so, so very much.pron.as much, so much, all that much, that much.m.1 portion, certain amount.2 score point, point.* * *► adjetivo1 (incontables) so much; (contables) so many■ ¡tengo tanto calor! I'm so hot!■ ¡ha pasado tanto tiempo! it's been so long!2 (comparación - incontable) as much; (- contables) as many1 (incontable) so much; (contable) so many► adverbio1 (cantidad) so much■ ¡te quiero tanto! I love you so much!2 (tiempo) so long3 (frecuencia) so often2 (cantidad imprecisa) so much, a certain amount3 (poco) bit\a las tantas familiar very late, at an unearthly houra tantos de sometime incon tanto / de tanto with so muchcuanto más... tanto más... the more... the more...en tanto / entre tanto / mientras tanto meanwhileeso es tanto como... that is like...ni tanto ni tan poco / ni tanto ni tan calvo familiar neither one extreme nor the otherno es para tanto / no hay para tanto it's not that badno será tanto it can't be as bad as you make outotro tanto as much again, the same againpor lo tanto thereforeser uno de tantos / ser una de tantos to be nothing specialtanto cuanto as much astanto más / tanto menos all the more / all the lesstanto mejor / tanto peor so much the better / so much the worsetanto si... como si... whether... or...uno de tantos / una de tantas run-of-the-milltanto por ciento percentage————————2 (cantidad imprecisa) so much, a certain amount3 (poco) bit* * *1. noun m.1) point, goal3) rate•2. (f. - tanta)adj.1) so many, so much, such2) as many, as much3. adv.1) so much2) so long•- al tanto- entre tanto
- por lo tanto
- un tanto 4. (f. - tanta)pron.so many, so much* * *1. ADJ1) [indicando gran cantidad] [en singular] so much; [en plural] so manyahora no bebo tanta leche — I don't drink so o as much milk now
tiene tanto dinero que no sabe qué hacer con él — he has so much money he doesn't know what to do with it
¡tuve tanta suerte! — I was so lucky!
¡tengo tantas cosas que hacer hoy! — I have so many things to do today!
había tantos coches que no había donde aparcar — there were so many cars that there was nowhere to park
•
tanto gusto — how do you do?, pleased to meet you2) [indicando cantidad indeterminada]hay otros tantos candidatos — there are as many more candidates, there's the same number of candidates again
2. PRON1) (=gran cantidad) [en singular] so much; [en plural] so manyvinieron tantos que no cabían en la sala — so many people came that they wouldn't all fit into the room
•
es uno de tantos — he's nothing special2) (=cantidad indeterminada)nació en el mil novecientos cuarenta y tantos — she was born in nineteen forty-something o some time in the forties
las tantas (de la madrugada o de la noche) —
el tren llegó a las tantas — the train arrived really late o in the middle of the night
-¿qué hora es? -deben de ser las tantas — "what's the time?" - "it must be pretty late"
3) [otras locuciones]•
entre tanto — meanwhile•
mientras tanto — meanwhile•
no es para tanto — [al quejarse] it's not as bad as all that; [al enfadarse] there's no need to get like that about it•
por lo tanto — so, thereforeni tanto así —
¡y tanto! —
-¿necesitarás unas vacaciones? -¡y tanto! — "do you need a holiday?" - "you bet I do!"
3. ADV1) [con verbos] [indicando duración, cantidad] so much; [indicando frecuencia] so oftense preocupa tanto que no puede dormir — he gets so worried that he can't sleep, he worries so much that he can't sleep
¡cuesta tanto comprar una casa! — buying a house is such hard work!
¡no corras tanto! — don't run so fast!
ya no vamos tanto al cine — we don't go to the cinema so o as much any more
ahora no la veo tanto — I don't see so o as much of her now, I don't see her so often now
•
tanto como, él gasta tanto como yo — he spends as much as I do o as metanto como corre, va a perder la carrera — he may be a fast runner, but he's still going to lose the race
montar 2., 3)•
tanto es así que — so much so that2) [con adjetivos, adverbios]los dos son ya mayores, aunque su mujer no tanto — the two of them are elderly, although his wife less so
•
tanto como, es difícil, pero tanto como eso no creo — it's difficult, but not that difficultes un poco tacaño, pero tanto como estafador, no — he's a bit on the mean side, but I wouldn't go so far as to call him a swindler
•
es tanto más difícil — it is all the more difficultes tanto más loable cuanto que... — it is all the more praiseworthy because...
tanto peor para ti — it's your loss o that's just too bad
3) [en locuciones conjuntivas]•
en tanto — as (being)estoy en contra de la leyes en tanto sistema represivo — I am against laws as (being) a repressive system
no puede haber democracia en tanto que siga habiendo torturas — for as long as there is torture, there can never be democracy, there cannot be democracy while there is torture
4. SM1) (=cantidad)¿qué tanto será? — LAm how much (is it)?
•
otro tanto, las máquinas costaron otro tanto — the machines cost as much again o the same again2) (=punto) (Ftbl, Hockey) goal; (Baloncesto, Tenis) point•
apuntar los tantos — to keep scoretanto a favor — goal for, point for
apuntarse 3)tanto en contra — goal against, point against
3)• estar al tanto — to be up to date
•
mantener a algn al tanto de algo — to keep sb informed about sth•
poner a algn al tanto de algo — to put sb in the picture about sth4)• un tanto — [como adv] rather
* * *I1) [see note under tan] ( aplicado a adjetivo o adverbio) so; ( aplicado a verbo) so muchsi es así, tanto mejor — if that's the case, so much the better
y si no te gusta, tanto peor para ti — and if you don't like it, too bad o (colloq) tough!
no es tan difícil — it's not that difficult
ya no salimos tanto — nowadays we don't go out so often o so much
tan/tanto... que — so... (that)
tan/tanto... como — as... as
sale tanto como tú — he goes out as much o as often as you do
2) (AmL exc RPl)qué tanto/qué tan: ¿qué tan alto es? how tall is he?; ¿qué tanto hay de cierto en eso? — how much of it is true?
3) para locs ver tanto III 2)II- ta adjetivo1)a) (sing) so much; (pl) so manyhabía tanto espacio/tantos niños — there was so much space/there were so many children
tiene tanta fuerza...! — she has such strength...!
tanto/tantos... como as much/as many...as; sufro tanto como ella I suffer as much as she does; no hubo tantos turistas como el año pasado there weren't been as many o so many tourists as last year; tengo tanta suerte como tú — I'm as lucky as you are
b) (fam) ( expresando cantidades indeterminadas)tenía setenta y tantos años — he was seventy something, he was seventy-odd (colloq)
2) (sing) (fam) ( con valor plural) so manyIII- ta pronombre1)a) (sing) so much; (pl) so manyquería azúcar, pero no tanta — I wanted sugar but not that much
¿de verdad gana tanto? — does he really earn that much?
ni tanto ni tan calvo or tan poco — there's no need to go that far
no ser para tanto — (fam)
no te pongas así, no es para tanto — come on, there's no need to get like that about it
duele, pero no es para tanto — it hurts, but it's not that bad
tanto tienes tanto vales — you are what you own
b) (fam) ( expresando cantidades indeterminadas)cincuenta y tantas — fifty-odd, fifty or so
c) tanto ( refiriéndose a tiempo) so longaún faltan dos horas - ¿tanto? — there's still two hours to go - what? that long?
2) (en locs)en tanto + subj — as long as, so long as
entre tanto — meanwhile, in the meantime
hasta tanto + subj — (frml)
cuesta $15 y las pilas, casi otro tanto — it costs $15 and then the batteries cost nearly as much again
otro tanto cabe decir de... — the same can be said of...
IVtan siquiera: no pudo ni tan siquiera gritar he couldn't even shout; cómprale tan siquiera unas flores at least buy her some flowers; si tan siquiera me hubieras prevenido! if only you'd warned me!; tan sólo only; tanto es así que... so much so that...; tanto más cuanto que... — especially since...
1) ( cantidad)2) ( punto - en fútbol) goal; (- en fútbol americano) point; (- en tenis, en juegos) point3) (en locs)al tanto: me puso al tanto she put me in the picture; mantenerse al tanto de to keep up to date with; te mantendré al tanto I'll keep you informed; estar al tanto (pendiente, alerta) to be on the ball (colloq); ya está al tanto de lo ocurrido he already knows what's happened; un tanto triste — somewhat o rather o a little sad
* * *I1) [see note under tan] ( aplicado a adjetivo o adverbio) so; ( aplicado a verbo) so muchsi es así, tanto mejor — if that's the case, so much the better
y si no te gusta, tanto peor para ti — and if you don't like it, too bad o (colloq) tough!
no es tan difícil — it's not that difficult
ya no salimos tanto — nowadays we don't go out so often o so much
tan/tanto... que — so... (that)
tan/tanto... como — as... as
sale tanto como tú — he goes out as much o as often as you do
2) (AmL exc RPl)qué tanto/qué tan: ¿qué tan alto es? how tall is he?; ¿qué tanto hay de cierto en eso? — how much of it is true?
3) para locs ver tanto III 2)II- ta adjetivo1)a) (sing) so much; (pl) so manyhabía tanto espacio/tantos niños — there was so much space/there were so many children
tiene tanta fuerza...! — she has such strength...!
tanto/tantos... como as much/as many...as; sufro tanto como ella I suffer as much as she does; no hubo tantos turistas como el año pasado there weren't been as many o so many tourists as last year; tengo tanta suerte como tú — I'm as lucky as you are
b) (fam) ( expresando cantidades indeterminadas)tenía setenta y tantos años — he was seventy something, he was seventy-odd (colloq)
2) (sing) (fam) ( con valor plural) so manyIII- ta pronombre1)a) (sing) so much; (pl) so manyquería azúcar, pero no tanta — I wanted sugar but not that much
¿de verdad gana tanto? — does he really earn that much?
ni tanto ni tan calvo or tan poco — there's no need to go that far
no ser para tanto — (fam)
no te pongas así, no es para tanto — come on, there's no need to get like that about it
duele, pero no es para tanto — it hurts, but it's not that bad
tanto tienes tanto vales — you are what you own
b) (fam) ( expresando cantidades indeterminadas)cincuenta y tantas — fifty-odd, fifty or so
c) tanto ( refiriéndose a tiempo) so longaún faltan dos horas - ¿tanto? — there's still two hours to go - what? that long?
2) (en locs)en tanto + subj — as long as, so long as
entre tanto — meanwhile, in the meantime
hasta tanto + subj — (frml)
cuesta $15 y las pilas, casi otro tanto — it costs $15 and then the batteries cost nearly as much again
otro tanto cabe decir de... — the same can be said of...
IVtan siquiera: no pudo ni tan siquiera gritar he couldn't even shout; cómprale tan siquiera unas flores at least buy her some flowers; si tan siquiera me hubieras prevenido! if only you'd warned me!; tan sólo only; tanto es así que... so much so that...; tanto más cuanto que... — especially since...
1) ( cantidad)2) ( punto - en fútbol) goal; (- en fútbol americano) point; (- en tenis, en juegos) point3) (en locs)al tanto: me puso al tanto she put me in the picture; mantenerse al tanto de to keep up to date with; te mantendré al tanto I'll keep you informed; estar al tanto (pendiente, alerta) to be on the ball (colloq); ya está al tanto de lo ocurrido he already knows what's happened; un tanto triste — somewhat o rather o a little sad
* * *tanto1* al tanto = in the know, in step.* al tanto de = on the lookout for, on the alert for, in step with.* debe por lo tanto ser una consecuencia lógica que = it must therefore follow that.* en tanto por ciento = percentage-wise.* estar al tanto = monitor + developments.* estar al tanto de = be on the lookout for, keep + track of, keep + Posesivo + eyes peeled, keep + Posesivo + eyes skinned.* estar al tanto de las cosas = stay on + top of things, keep on + top of things, be on top of things.* mantenerse al tanto = stay + tuned.* mantenerse al tanto de = keep in + sync, keep + a finger on the pulse of, keep + track of, stay in + step with, keep in + step with, keep + step with.* mantenerse al tanto de las cosas = stay on + top of things, keep on + top of things, be on top of things.* mantenerse al tanto de las noticias = keep up with + the news.* mantenerse al tanto de los avances = track + developments.* mientras tanto = in (the) meantime, meantime, ad interim.* no estar al tanto de = be out of touch with.* otros tantos = as many.* poner a Alguien al tanto de = fill + Alguien + in on.* poner al tanto (de) = bring into + the swim of, bring + Nombre + up to speed (on), get + Nombre + up to speed on.* poner al tanto sobre = give + Nombre + the lowdown on.* ponerse al tanto = get + up to speed, wise up.* ponerse al tanto de = get up to + speed on.* por lo tanto = consequently, ergo, so, then, thereby, therefore, thus, it follows that.* por tanto = consequently, ergo, so, then, thereby, therefore, thus, it follows that.tanto2= so much, so + Participio, quite so much.Ex: It is rather a pity that book reviewers tend to ignore this very popular genre so much.
Ex: On the other hand, 626 is now unused, for the subject to which it was originally allocated, Canal engineering, has so decreased in importance that it no longer justifies a separate heading.Ex: But we are not then acting quite so much out of blindness or inarticulateness; we are selfishly or fearfully or wilfully trying to short-circuit what we know underneath to be more nearly the true state of things.* cada tanto = every so often, every now and then, every now and again, every once in a while.* cada tantos minutos = every few minutes.* cada tantos + Período de Tiempo = every few + Período de Tiempo.* cada tanto tiempo = every so often, every now and then, every now and again, every once in a while.* cambiar tanto que resulta irreconocible = change + beyond (all) recognition.* con tan buenos resultados = to such good effect.* con tan poca antelación = at such short notice.* con tan poca anticipación = at such short notice.* con tanta frecuencia = so often.* desde hace tanto tiempo = so long.* dinero que tanto ha costado ganar = hard-earned money.* durante tanto tiempo = for so long, so long.* durante tanto tiempo como sea posible = for as long as possible.* en tanto en cuanto = as long as, so long as.* en tanto en cuanto que = inasmuch as, insomuch as.* en tanto en cuanto + Subjuntivo = provided (that).* en tanto que = insofar as [in so far as].* es por lo tanto deducible = it therefore follows that.* es por lo tanto lógico que = it therefore follows that.* estar mareado de tanto trabajo = be reeling.* estar tan bueno que no se puede dejar de comer = moreish, moreish.* nada menos que + Nombre + tan + Adjetivo + como = no less + Adjetivo + Nombre + than.* no ser tan bueno como se dice = not + it's cracked up to be.* no tan bueno = not-so-good.* quedarse tan fresco = not bat an eyelash, not bat an eyelid.* ser tan buen momento como cualquier otro = be as good a time as any.* ser un momento tan bueno como cualquier otro = be as good a time as any.* tan = all too + Adjetivo.* tan + Adjetivo = most + Adjetivo, so + Adjetivo, as + Adjetivo + as that.* tan + Adjetivo/Adverbio = all that + Adjetivo/Adverbio.* tan + Adjetivo + como = as + Adjetivo + as, every bit as + Adjetivo + as.* tan + Adjetivo + como de costumbre = as + Adjetivo + as ever.* tan + Adjetivo + como siempre = as + Adjetivo + as ever.* tan + Adverbio = ever so + Adverbio.* tan amado de todos = so beloved of all.* tan amado por todos = so beloved of all.* tan a menudo = so often.* tan anunciado = much-vaunted, much-touted, long-heralded, much-heralded.* tan astuto como un zorro = as sly as a fox, as wily as a fox.* tan borracho como una cuba = as drunk as a lord, as drunk as a newt, as drunk as a skunk.* tan bueno como ningún otro = as good as any.* tan cacareado = much-vaunted, much-touted, long-heralded, much-heralded, much acclaimed.* tan claro como el agua = as clear as a bell.* tan duro como el pedernal = as hard as nails.* tan duro como la piedra = as hard as nails.* tan duro como la suela de un zapato = as tough as leather, as tough as nails, as tough as nuts, as tough as old boots, as tough as shoe leather.* tan duro como una piedra = as hard as nails, as tough as nuts, as tough as nails, as tough as leather, as tough as old boots, as tough as shoe leather.* tan fácil como coser y cantar = as simple as ABC.* tan famoso = much acclaimed.* tan fresco = as cool as a cucumber.* tan inocente como un bebé = as innocent as a lamb.* tan lejano como = as far afield as.* tan lejos como = as far away as.* tan manso como un cordero = as meek as a lamb.* tan pancho = as cool as a cucumber, unfazed.* tan pregonado = much-vaunted.* tan pronto = quite so soon.* tan pronto como = as soon as, just as soon as, no sooner... than.* tan pronto como + Pronombre + sea posible = at + Posesivo + earliest convenience.* tan pronto como sea posible = as soon as possible (asap), at an early a juncture as possible.* tan querido de todos = so beloved of all.* tan querido por todos = so beloved of all.* tan rápido como una liebre = as quick as a wink.* tan rápido como un rayo = as quick as a wink.* tan rápido como un relámpago = as quick as a wink.* tan renombrado = much acclaimed.* tan simple como = with as little ado as.* tan sordo como una tapia = as deaf as a post.* tan sorprendente como pueda parecer = as amazing as it seems.* tan suave como el terciopelo = as smooth as silk, as soft as velvet.* tan suave como la seda = as soft as silk, as smooth as silk.* tan suave como un guante = as meek as a lamb.* tanto como = as many... as..., as much as + Adjetivo, both... and..., no less than, equally, if not, so much as.* tanto como sea posible = as far as possible.* tanto como siempre = as much as ever.* tanto es así que = so much so that.* tanto mejor = so much the better.* tanto por ciento = percentage.* tanto que = so much so that, insomuch that.* tantos = so many.* tanto tiempo = so much time, this long, such a very long time.* tan tranquilo = unfazed.* tardar tanto tiempo en = take + so long to.* uno más de tantos en la organización = a cog in the machine.* uno más de tantos en la organización = a cog in the wheel.* un tanto + Adjetivo = vaguely + Adjetivo.tanto33 = goal.Ex: Kristen Taylor leads Carolina with three goals and an assist.
* encargado de anotar los tantos = scorer.* marcar un tanto = score, poach + a goal, score + goal.* tanto de la victoria = winning goal.* tanto del empate = equaliser [equalizer, -USA].* * *es tan difícil de describir it's so difficult to describe¡es una chica tan amable! she's such a nice girl!¡te he echado tanto de menos! I've missed you so much!si es así, tanto mejor if that's the case, so much the bettery si no te gusta, tanto peor para ti and if you don't like it, too bad o ( colloq) tough!vamos, no es tan difícil come on, it's not that difficult¡y tanto! and how!el tan esperado acontecimiento the long-awaited eventya no cenamos afuera tanto nowadays we don't eat out so often o so muchde tanto que habla te marea he talks so much he makes your head spines tanto más importante cuanto que es su única fuente de ingresos ( frml); it is all the more important because it is his only source of incomeno deberías trabajar/gastar tanto you shouldn't work so hard/spend so muchtan/tanto … QUE:llegó tan tarde que ya no había nadie he arrived so late (that) everybody had gonetanto insistió que no tuve más remedio que quedarme he was so insistent that I just had to staytan/tanto … COMO:no es tan tímida como parece she's not as shy as she lookssale tanto como tú/como se lo permiten los compromisos he goes out as much o as often as you do/as his commitments allowtan pronto como le sea posible as soon as you can, as soon as possibleno han mejorado tanto como para poder ganar el torneo they haven't improved enough to win the tournamenttanto Suárez como Vargas votaron en contra both Suárez and Vargas voted againstte lo cobran tanto si lo comes como si no lo comes they charge you for it whether you eat it or notB( AmL exc CS): qué tanto/qué tan: ¿qué tan alto es? how tall is he?es difícil decir qué tanto hay de autobiográfico en la novela it is difficult to say how much of the novel is autobiographicalA1 ( sing) so much; (pl) so manyno sabía que había tanto espacio/tantas habitaciones I didn't know there was so much space/there were so many roomshabía tantísima gente ( fam); there were so many o such a lot of people¡tiene tanta fuerza …! she has such strength …!, she is so strong …!¡tanto tiempo sin verte! it's been so long!, it's been such a long time!tanto … QUE:comió tanto chocolate que le hizo mal he ate so much chocolate (that) it made him illtanto … COMO:tengo tanto derecho como el que más I've got as much right as anyone else o as the next manno ha habido tantos turistas como el año pasado there haven't been as many o so many tourists as last year2 ( fam)(expresando cantidades indeterminadas): tenía setenta y tantos años he was seventy something, he was seventy-odd ( colloq)mil quinientos y tantos pesos one thousand five hundred and something pesos, fifteen hundred something pesos ( AmE)había tanto mosquito que no pudimos dormir there were so many mosquitoes we couldn't sleepA1 ( sing) so much; (pl) so many¿no querías azúcar? — sí, pero no tanta didn't you want sugar? — yes, but not that muchvinieron tantos que no alcanzaron los asientos so many people came there weren't enough seatses uno de tantos he's one of many¡tengo tanto que hacer! I've so much to do!¿de verdad gana tanto? does he really earn that much?ni tanto ni tan calvo or tan poco there's no need to go that farno es para tanto ( fam): no te pongas así, hombre; tampoco es para tanto come on, there's no need to get like that about itduele un poco, pero no es para tanto it hurts a bit, but it's not that badno pinta mal pero tampoco es para tanto she's not a bad artist but she's not that goodtanto tienes, tanto vales you are what you own2 ( fam)(expresando cantidades indeterminadas): hasta las tantas de la madrugada until the early hours of the morningte cobran tanto por folio/por minuto they charge you so much a sheet/a minuteen el año mil ochocientos treinta y tantos in eighteen thirty-somethingcincuenta y tantas fifty-odd, fifty or so3tanto (refiriéndose a tiempo) so longhace tanto que no me llama she hasn't called me for such a long time o for so long, it's been so long since she called metodavía faltan dos horas — ¿tanto? there's still two hours to go — what? that long?B ( en locs):en tanto whileen tanto ella atendía a los clientes, él cocinaba while she served the customers, he did the cookingen tanto + SUBJ as long as, so long asen tanto tú estés aquí as long as you're hereentre tanto meanwhile, in the meantimehasta tanto + SUBJ( frml): hasta tanto (no) se solucione este conflicto until this conflict is solvedotro tanto: otro tanto cabe decir de su política exterior the same can be said of their foreign policyme queda otro tanto por hacer I have as many again still to docuesta unos $15 y las pilas, casi otro tanto it costs about $15 and then the batteries cost nearly as much againpor (lo) tanto thereforetan siquiera: ¡si tan siquiera me hubieras prevenido! if only you'd warned me!no le escribió ni tan siquiera una notita he didn't even write her a little notecómprale tan siquiera unas flores at least buy her some flowers o buy her some flowers, at leasttan sólo onlytenía tan sólo cuatro años he was only four years oldpor tan sólo dos mil pesos for only o for as little as two thousand pesostanto es así or tan así es so much sose sentía mal, tanto es así que no quiso comer she felt ill, so much so that she didn't want anything to eattanto más cuanto que specially since, all the more so becausees importante, tanto más cuanto que es su única fuente de ingresos it's important, specially since o all the more so because it's his only source of incomeA(cantidad): recibe un tanto por ciento por cada venta she gets a percentage o a certain percentage on every saletienes que entregar un tanto de depósito you have to put down so much o a certain amount as a depositapuntarse un tanto to score a pointC ( en locs):al tanto: me puso al tanto she put me in the pictureme mantengo al tanto de lo que pasa en el mundo I keep abreast of o I keep up to date with what is going on in the worldte mantendré al tanto I'll keep you informedya está al tanto de lo ocurrido he already knows what's happenedestáte al tanto para cuando venga keep an eye out for him ( colloq)un tanto somewhat, rather, a littleun tanto triste somewhat o rather o a little sad* * *
tanto 1 adverbio
1 [ see note under
( aplicado a verbo) so much;
¡es una chica tan amable! she's such a nice girl!;
tanto mejor so much the better;
tan solo only;
tanto es así que … so much so that …;
ya no salimos tanto we don't go out so often o so much now;
llegó tan tarde que … he arrived so late (that) …;
no es tan tímida como parece she's not as shy as she looks;
sale tanto como tú he goes out as much as you do;
tan pronto como puedas as soon as you can;
tanto Suárez como Vargas votaron en contra both Suárez and Vargas voted against
2 (AmL exc RPl)◊ qué tanto/qué tan: ¿qué tanto te duele? how much does it hurt?;
¿qué tan alto es? how tall is he?
■ sustantivo masculino
1 ( cantidad):
hay que dejar un tanto de depósito you have to put down a certain amount as a deposit
2 ( punto — en fútbol) goal;
(— en fútbol americano, tenis, juegos) point
3 ( en locs)◊ al tanto: me puso al tanto she put me in the picture;
mantenerse al tanto de algo to keep up to date with sth;
estar al tanto (pendiente, alerta) to be on the ball (colloq);
está al tanto de lo ocurrido he knows what's happened;
un tanto somewhat, rather;
un tanto triste somewhat sad
tanto 2◊ -ta adjetivo
(pl) so many;◊ había tanto espacio/tantos niños there was so much space/there were so many children;
¡tanto tiempo sin verte! it's been so long!;
tanto dinero/tantos turistas como … as much money/as many tourists as …b) (fam) ( expresando cantidades indeterminadas):
■ pronombre
1
(pl) so many;◊ ¡tengo tanto que hacer! I've so much to do!;
vinieron tantos que … so many people came (that) …;
¿de verdad gana tanto? does he really earn that much?;
no ser para tanto (fam): duele, pero no es para tanto it hurts, but it's not that badb) (fam) ( expresando cantidades indeterminadas):
treinta y tantas thirty or soc) ( refiriéndose a tiempo):
aún faltan dos horas — ¿tanto? there's still two hours to go — what? that long?
2 ( en locs)
entre tanto meanwhile, in the meantime;
otro tanto as much again;
me queda otro tanto por hacer I have as much again still to do;
por (lo) tanto therefore
tanto,-a
I adjetivo & pron
1 (gran cantidad, mucho) (con singular) so much
(con plural) so many: ¿cómo puedes ahorrar tanto (dinero)?, how are you able to save so much money?
no necesito tantos folios, I don't need so many sheets of paper
¡hace tanto tiempo!, it's been so long!
no es para tanto, it's not that bad
2 (cantidad imprecisa) le costó cuarenta y tantos dólares, it cost her forty-odd dollars
tiene cincuenta y tantos años, he's fifty something o fifty-odd
3 (en comparaciones: con singular) as much
(: en plural) as many: tiene tantos amigos como tú, he has as many friends as you
II adverbio tanto 1 (hasta tal punto) so much: no deberías beber tanto, you shouldn't drink so much
si vienes con nosotros, tanto mejor, if you come with us, so much the better
tanto peor, so much the worse
2 (referido a tiempo) so long: tardé un mes en escribirlo, - ¿tanto?, I spent one month writing it, - so long?
(a menudo) ya no sale tanto, nowadays he doesn't go out so often
III sustantivo masculino tanto 1 Dep point
Ftb goal
2 (una cantidad determinada) a certain amount
♦ Locuciones: figurado apuntarse un tanto, to score a point
estar al tanto, to be up-to-date
poner al tanto, to put sb in the picture
a las tantas: me llamó a las tantas de la madrugada/de la noche, she phoned me in the early hours of the morning/very late at night
entre tanto, meanwhile
otro tanto, as much again
por lo tanto, therefore
tanto (...) como (...), both: tanto Pedro como María, both Pedro and María
tanto por ciento, percentage
un tanto, somewhat, rather, a bit
un tanto cansado, rather tired
¡y tanto!, and how!
' tanto' also found in these entries:
Spanish:
alquilar
- amargada
- amargado
- atonía
- bar
- calva
- calvo
- ciento
- cuñada
- cuñado
- embrutecerse
- empañar
- escarnio
- fastidio
- griterío
- gusto
- hartar
- hermano
- histórica
- histórico
- idiotizar
- licuación
- marcar
- mejor
- mientras
- mucha
- mucho
- normal
- objeto
- padre
- para
- parecerse
- permitirse
- que
- ronca
- ronco
- satisfacción
- sobrino
- tanta
- tela
- toda
- todo
- tutearse
- ver
- vencerse
- anotar
- anular
- apuntar
- arreglar
- así
English:
acquaint
- all
- alone
- as
- awaken
- ball
- better
- bog down
- both
- critical
- delay
- din
- ear
- excitement
- fall apart
- fuss over
- hence
- labour
- lie down
- meantime
- meanwhile
- monopolize
- much
- must
- name
- neither
- packaging
- picture
- point
- privy
- rupture
- score
- scorer
- so
- somewhat
- song
- spin out
- stretch out
- such
- that
- therefore
- this
- whereas
- work
- alike
- begrudge
- cope
- every
- fail
- follow
* * *tanto, -a♦ adj1. [gran cantidad] [singular] so much;[plural] so many;tanto dinero so much money, such a lot of money;tanta gente so many people;tiene tanto entusiasmo/tantos amigos que… she is so enthusiastic/has so many friends that…;Famnunca había visto tanto niño junto en mi vida I'd never seen so many children in one place;de tanto gritar se quedó afónico he lost his voice from all that shouting, he shouted so much that he lost his voice;¡tanto quejarse del tiempo y luego se mudan a Alaska! they never stop complaining about the weather and then they move to Alaska!2. [cantidad indeterminada] [singular] so much;[plural] so many;nos daban tantos pesos al día they used to give us so many pesos per day;hay cuarenta y tantos candidatos there are forty-odd o forty or so candidates;tiene treinta y tantos años she's thirty-something o thirty-odd;nos conocimos en el año sesenta y tantos we met in nineteen sixty-something3. [en comparaciones]tanto… como as much… as;tantos… como as many… as;hoy no hay tanta gente como ayer there aren't as many people today as yesterday♦ pron1. [tan gran cantidad] [singular] so much;[plural] so many;tenemos tanto de qué hablar we have so much o such a lot to talk about;¿cómo puedes tener tantos? how can you have so many?;éramos tantos que faltó comida there were so many of us we ran out of food;ser uno de tantos to be nothing special2. [cantidad indeterminada] [singular] so much;[plural] so many;si el petróleo está a tanto el barril… if oil costs so much a barrel…;a tantos de agosto on such and such a date in August;debe de andar por los cuarenta y tantos he must be forty-odd;ocurrió en el sesenta y tantos it happened in nineteen sixty-something3. [igual cantidad] [singular] as much;[plural] as many;tantos as many;tantos como desees as many as you like;había mucha gente aquí, pero allí no había tanta there were a lot of people here, but there weren't as many there;otro tanto as much again, the same again;otro tanto le ocurrió a los demás the same thing happened to the rest of them;ponme otro tanto same again, please;Famni tanto ni tan calvo there's no need to go to extremes;Esptanto monta, monta tanto it makes no difference, it's all the same to me/him/ etc♦ adv1. [mucho][tiempo] so long (that…);tanto (que…) [cantidad] so much (that…);no bebas tanto don't drink so much;de eso hace tanto que ya no me acordaba it's been so long since that happened that I don't even remember;la aprecia tanto que… he's so fond of her that…;ya no llueve tanto it's not raining as much o so hard now;ya no vienen tanto por aquí they don't come here so often o as much any more;la quiero, pero no tanto I like her, but not that much;quizás tardemos una hora en llegar – ¡no tanto! it may take us an hour to get there – it won't take that long!;¿nos denunciarán? – no creo que la cosa llegue a tanto will they report us? – I don't think it will come to that;no es para tanto [no es tan grave, malo] it's not too serious;[no te enfades] there's no need to get so upset about it, it's not such a big deal;¿el mejor escritor de la historia? yo creo que no es para tanto the best writer ever? I don't see what all the fuss is about myself;faltan cien kilómetros todavía – ¿tanto? there are still a hundred kilometres to go – as much as that?;tanto (es así) que… so much so that…;odia las fiestas, tanto es así que no celebra ni su cumpleaños he hates parties, so much so that he doesn't even celebrate his own birthday;tanto más cuanto que… all the more so because…;tanto mejor/peor so much the better/worse;si no nos quieren invitar, tanto peor para ellos if they don't want to invite us, that's their loss;¡y tanto! absolutely!, you bet!;hay cosas más importantes en la vida – ¡y tanto! there are more important things in life – there certainly are! o that's too true!me gusta tanto como a ti I like it (just) as much as you do;la casa está deteriorada, pero no tanto como para demolerla the house is in a poor state of repair, but not so as you'd want to demolish it;tanto hombres como mujeres both men and women;tanto si estoy en casa como si no whether I'm at home or notno importa qué tanto sepan de tecnología it doesn't matter how much they know about technology♦ nm1. [punto] point;[gol] goal;marcar un tanto to scoretanto directo de saque [en tenis] ace;tanto de saque [en tenis] service point2. [ventaja] point;apuntarse un tanto (a favor) to earn a point in one's favoures un tanto pesada she's a bit of a bore o rather boring;se le ve un tanto triste he seems rather sadte cobran un tanto por la reparación y otro por el desplazamiento they charge you so much o a certain amount for the repair work and on top of that a call-out charge;un tanto así [acompañado de un gesto] this muchtanto por ciento percentage;¿qué tanto por ciento de IVA llevan los libros? what percentage Br VAT o US sales tax do you pay on books?♦ al tanto loc advsiempre está al tanto de todo she always knows everything that's going on;no estoy al tanto de lo que ha pasado I'm not up to date with what happened;te mantendremos al tanto we'll keep you informed;mantenerse al tanto (de algo) to keep up to date (on sth), to keep oneself informed (about sth);poner a alguien al tanto (de algo) to inform sb (about sth)♦ en tanto que loc conj1. [mientras, hasta que] while;espera en tanto que acabamos wait while we finish2. [mientras, pero] while, whereas;él dimitió en tanto que los demás siguieron en el cargo he resigned while o whereas the others remained in their posts♦ en tanto que loc prep[como] as;en tanto que director, me corresponde la decisión as manager, it's for me to decide♦ entre tanto loc adv[mientras] meanwhile;haz las camas y entre tanto, yo lavo los platos you make the beds and, meanwhile, I'll do the dishes♦ hasta tanto loc conj[hasta que] until;hasta tanto no se reúnan until they meet♦ por (lo) tanto loc conjtherefore, so* * *comí tantos pasteles que me puse malo I ate so many candies that I was ill;no vimos tantos pájaros como ayer we didn’t see as many birds as we did yesterdayun tanto a little;uno de tantos one of many;tienes tanto you have so much;no hay tantos como ayer there aren’t as many as yesterday;a las tantas de la noche in the small hourstardó tanto como él she took as long as him;tanto mejor so much the better;no es para tanto it’s not such a big deal;a tanto no llega things aren’t as bad as that;tanto es así que … so much so that…;tanto (me) da I don’t really care;¡y tanto! yeah!, right on!:por lo tanto therefore, so;entre tanto meanwhile;ella trabajaba en tanto que él veía la televisión she was working while he was watching televisionV m1 point;marcar un tanto DEP score a point;tanto por ciento percentage2:estar al tanto be informed (de about)3:él es muy inteligente, y ella otro tanto he is very intelligent and so is she o and she is too* * *tanto adv1) : so muchtanto mejor: so much the better2) : so long¿por qué te tardaste tanto?: why did you take so long?tanto, -ta adj1) : so much, so many, suchno hagas tantas preguntas: don't ask so many questionstiene tanto encanto: he has such charm, he's so charming2) : as much, as manycome tantos dulces como yo: she eats as many sweets as I do3) : odd, however manycuarenta y tantos años: forty-odd yearstanto nm1) : certain amount2) : goal, point (in sports)3)al tanto : abreast, in the picture4)un tanto : somewhat, ratherun tanto cansado: rather tiredtanto, -ta pron1) : so much, so manytiene tanto que hacer: she has so much to do¡no me des tantos!: don't give me so many!2)entre tanto : meanwhile3)por lo tanto : therefore* * *tanto1 adj pron1. (con nombres incontables) so much2. (con nombres contables) so many¡hay tantos mosquitos! there are so many mosquitoes!tanto... como as much... as / as many... as... y tantos... somethingtanto2 adv1. (en general) so much2. (tiempo) so longtardabas tanto, que me fui you took so long, that I wenttanto... como... both... and...tanto3 n point / goal -
18 IN
(in(to) usually small pieces: The broken mirror lay in bits on the floor; He loves taking his car to bits.) (hecho) añicos/pedazosin prep1. enis Mary in? ¿está Mary en casa?2. por3. en / dentro deit will cost you £50 in all te costará 50 libras en totalin se traduce por otras preposiciones españolas según cada casointr[ɪn]1 (place) en, dentro de■ who's in the film? ¿quién sale en la película?2 (motion) en, a■ you're going in the wrong direction vas mal encaminado, vas en dirección equivocada3 (time - during) en, durante4 (time - within) en, dentro de5 (wearing) en, vestido,-a de6 (manner) en■ pay in cash paga en metálico, paga en efectivo7 (state, condition) en■ she's in a good/bad mood está de buen/mal humor8 (ratio, measurement, number) varias traducciones9 (form, shape) varias traducciones10 (profession) en11 (weather, light) varias traducciones■ sit in the sun/shade siéntate al sol/a la sombra■ low in calories bajo,-a en calorías■ deaf in one ear sordo,-a de un oído13 (after superlative) de14 (with pres part) al, cuando1 (motion) dentro■ come in! ¡adelante!, ¡pase!■ let me in! ¡déjame entrar!■ what time does the plane get in? ¿a qué hora aterriza el avión?3 SMALLSPORT/SMALL (ball, shuttlecock)■ the ball was in! ¡la pelota entró!, ¡la pelota fue buena!4 (tide) alto,-a5 (fashionable) de moda6 (in power) en el poder8 (on sale, obtainable) disponible■ have you got that book in? ¿tienes aquel libro?, ¿ha llegado aquel libro?9 (crops) recogido,-a1 (fashionable) de moda2 (private) particular■ is Jack in? ¿está Jack?\SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALLto be all in estar agotado,-a, estar rendido,-ato be in for something (be about to experience) estar a punto de recibir algo, estar a punto de tener algo■ you're in for it! ¡la que te espera!■ are you in for this game? ¿vas a jugar?to be in on something estar enterado,-a de algo, estar al tanto de algo■ were you in on it too? ¿también estabas enterado?to be (well) in with somebody llevarse (muy) bien con alguien, tener (mucha) confianza con alguiento have it in for somebody tenerla tomada con alguienwhat's in it for me? ¿y yo qué saco?, ¿y yo qué gano?————————intr[ɪnʧ]1 ( inch) pulgadain ['ɪn] adv1) inside: dentro, adentrolet's go in: vamos adentro2) harvested: recogidothe crops are in: las cosechas ya están recogidas3)to be in : estaris Linda in?: ¿está Linda?4)to be in : estar en poderthe Democrats are in: los demócratas están en el poder5)to be in for : ser objeto de, estar a punto dethey're in for a treat: los van a agasajarhe's in for a surprise: se va a llevar una sorpresa6)to be in on : participar en, tomar parte enin adj1) inside: interiorthe in part: la parte interior2) fashionable: de modain prepin the lake: en el lagoa pain in the leg: un dolor en la piernain the sun: al solin the rain: bajo la lluviathe best restaurant in Buenos Aires: el mejor restaurante de Buenos Aires2) into: en, ahe broke it in pieces: lo rompió en pedazosshe went in the house: se metió a la casa3) during: por, durantein the afternoon: por la tarde4) within: dentro deI'll be back in a week: vuelvo dentro de una semanain Spanish: en españolwritten in pencil: escrito con lápizin this way: de esta manerato be in luck: tener suerteto be in love: estar enamoradoto be in a hurry: tener prisain reply: en respuesta, como réplicainadj.• interior adj.adv.• adentro adv.• dentro adv.• en casa adv.prep.• a prep.• de prep.• dentro de prep.• en prep.• por prep.= IndianaABBR(US) = Indiana* * *= Indiana -
19 out
(to allow to come in, go out: Let me in!; I let the dog out.) dejar entrar/salirout adv1. fuerathey're out in the garden están fuera, en el jardínmy father is in, but my mother has gone out mi padre está en casa, pero mi madre ha salido2. apagado3. en voz altatr[aʊt]1 (outside) fuera, afuera■ could you wait out there? ¿podrías esperar allí fuera?■ is it cold out? ¿hace frío en la calle?2 (move outside) fuera■ get out! ¡fuera!3 (not in) fuera■ there's no answer, they must be out no contestan, deben de haber salido■ shall we eat out? ¿comemos fuera?7 (available, existing) diferentes traducciones■ when will her new book be out? ¿cuándo saldrá su nuevo libro?9 (flowers) en flor; (sun, stars, etc) que ha salido■ the sun's out ha salido el sol, brilla el sol, hace sol10 (protruding) que se sale■ don't put your tongue out! ¡no saques la lengua!11 (clearly, loudly) en voz alta12 (to the end) hasta el final; (completely) completamente, totalmente13 SMALLRADIO/SMALL (end of message) fuera1 (extinguished) apagado,-a2 (unconscious) inconsciente; (asleep) dormido,-a■ the boxer knocked his opponent out el boxeador dejó K.O. a su contrincante■ he's out! ¡lo han eliminado!4 (wrong, not accurate) equivocado,-a■ my calculation was out by £5 mi cálculo tenía un error de 5 libras5 (not fashionable) pasado,-a de moda6 (out of order) estropeado,-a7 (unacceptable) prohibido,-a8 (on strike) en huelga9 (tide) bajo,-a10 (over, finished) acabado,-a1 (away from, no longer in) fuera de2 (from a state of) fuera de■ out of print agotado,-a3 (not involved in) fuera de4 (from among) de5 (without) sin■ we're out of tea se nos ha acabado el té, nos hemos quedado sin té■ he's out of work está parado, está sin trabajo6 (because of) por7 (using, made from) de■ made out of wood hecho,-a de madera8 (from) de\SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALLout of favour en desgraciaout of sight, out of mind ojos que no ven, corazón que no sienteout of sorts indispuesto,-aout of this world extraordinario,-aout with it! ¡dilo ya!, ¡suéltalo ya!to feel out of it sentirse excluido,-ato be out and about (from illness) estar recuperado,-ato be out for something querer algoto be out of one's head / be out of one's mind estar loco,-ato be out to lunch SMALLAMERICAN ENGLISH/SMALL estar loco,-ato be out to do something estar decidido,-a a hacer algoout tray bandeja de salidasout ['aʊt] vi: revelarse, hacerse conocidoout advshe opened the door and looked out: abrió la puerta y miró para afuerato eat out: comer afuerathey let the secret out: sacaron el secreto a la luzhis money ran out: se le acabó el dineroto turn out the light: apagar la luz5) outside: fuera, afueraout in the garden: afuera en el jardín6) aloud: en voz alta, en altoto cry out: gritarout adj1) external: externo, exterior2) outlying: alejado, distantethe out islands: las islas distantes3) absent: ausente4) unfashionable: fuera de moda5) extinguished: apagadoout prepI looked out the window: miré por la ventanashe ran out the door: corrió por la puerta2) out ofadj.• fuera adj.adv.• afuera adv.• fuera adv.prep.• allá en prep.
I aʊt1) adverb2)a) ( outside) fuera, afuera (esp AmL)is the cat in or out? — ¿el gato está (a)dentro or (a)fuera?
all the books on Dickens are out — todos los libros sobre Dickens están prestados; see also out of
b) (not at home, work)he's out to o at lunch — ha salido a comer
to eat o (frml) dine out — cenar/comer fuera or (esp AmL) afuera
3) ( removed)4)a) (indicating movement, direction)b) (outstretched, projecting)the dog had its tongue out — el perro tenía la lengua fuera or (esp AmL) afuera
arms out, legs together — brazos extendidos, piernas juntas
5) ( indicating distance)ten miles out — ( Naut) a diez millas de la costa
6)a) (ejected, dismissed)b) (from hospital, jail)c) ( out of office)7) ( in phrases)out for: Lewis was out for revenge Lewis quería vengarse; out to + inf: she's out to beat the record está decidida a batir el récord; they're only out to make money su único objetivo es hacer dinero; they're out to get you! — andan tras de ti!, van a por ti! (Esp); see also out of
8)a) (displayed, not put away)are the plates out yet? — ¿están puestos ya los platos?
b) ( in blossom) en florc) ( shining)when the sun's out — cuando hay or hace sol
9)a) (revealed, in the open)once the news was out, she left the country — en cuanto se supo la noticia, se fue del país
out with it! who stole the documents? — dilo ya! ¿quién robó los documentos?
b) (published, produced)a report out today points out that... — un informe publicado hoy señala que...
c) ( in existence) (colloq)10) (clearly, loudly)he said it out loud — lo dijo en voz alta; see also call, cry, speak out
II
1) (pred)a) ( extinguished)to be out — \<\<fire/light/pipe\>\> estar* apagado
b) ( unconscious) inconsciente, sin conocimientoafter five vodkas she was out cold — con cinco vodkas, quedó fuera de combate (fam)
2) (pred)a) ( at an end)before the month/year is out — antes de que acabe el mes/año
b) ( out of fashion) pasado de moda; see also go out 7) a)c) ( out of the question) (colloq)smoking in the bedrooms is absolutely out — ni hablar de fumar en los dormitorios (fam), está terminantemente prohibido fumar en los dormitorios
3) ( Sport)a) ( eliminated)to be out — <batter/batsman> quedar out or fuera; < team> quedar eliminado; see also out of 3)
b) ( outside limit) (pred) fuerait was out — cayó or fue fuera
out! — ( call by line-judge or umpire) out!
4) ( inaccurate) (pred)you're way o a long way o miles out — andas muy lejos or muy errado
5) (without, out of) (colloq) (pred)6) < homosexual> declarado
III
he looked out the window — miró (hacia afuera) por la ventana; see also out of 1)
IV
1)a) ( in baseball) out m, hombre m fuerab) ( escape) (AmE colloq) escapatoria f2) outs pl (AmE)a)to be on the outs with somebody — estar* enemistado con alguien
b) ( those not in power)
V
transitive verb revelar la homosexualidad de[aʊt]1. ADVWhen out is the second element in a phrasal verb, eg go out, put out, walk out, look up the verb.1) (=not in) fuera, afuerait's cold out — fuera or afuera hace frío
they're out in the garden — están fuera or afuera en el jardín
to be out — (=not at home) no estar (en casa)
Mr Green is out — el señor Green no está or (LAm) no se encuentra
•
to have a day out — pasar un día fuera de casa•
out you go! — ¡fuera!•
the journey out — el viaje de ida•
to have a night out — salir por la noche (a divertirse); (drinking) salir de juerga or (LAm) de parranda•
to run out — salir corriendo•
the tide is out — la marea está bajasecond I, 3., 3)•
out with him! — ¡fuera con él!, ¡que le echen fuera!2) (=on strike)she's out in Kuwait — se fue a Kuwait, está en Kuwait
three days out from Plymouth — (Naut) a tres días de Plymouth
4)• to be out, when the sun is out — cuando brilla el sol
•
to come out, when the sun comes out — cuando sale el sol5) (=in existence) que hay, que ha habidowhen will the magazine be out? — ¿cuándo sale la revista?
the book is out — se ha publicado el libro, ha salido el libro
6) (=in the open) conocido(-a), fuera•
your secret's out — tu secreto se ha descubierto or ha salido a la luz•
out with it! — ¡desembucha!, ¡suéltalo ya!, ¡suelta la lengua! (LAm)7) (=to or at an end) terminado(-a)8) [lamp, fire, gas] apagado(-a)"lights out at ten pm" — "se apagan las luces a las diez"
9) (=not in fashion) pasado(-a) de modalong dresses are out — ya no se llevan los vestidos largos, los vestidos largos están pasados de moda
10) (=not in power)11) (Sport) [player] fuera de juego; [boxer] fuera de combate; [loser] eliminado(-a)that's it, Liverpool are out — ya está, Liverpool queda eliminado
you're out — (in games) quedas eliminado
out! — ¡fuera!
12) (indicating error) equivocado(-a)your watch is five minutes out — su reloj lleva cinco minutos de atraso/de adelanto
13) (indicating loudness, clearness) en voz alta, en altoright 2., 1), straight 2., 1)speak out (loud)! — ¡habla en voz alta or fuerte!
he's out for all he can get — busca sus propios fines, anda detrás de lo suyo
15)to be out — (=unconscious) estar inconsciente; (=drunk) estar completamente borracho; (=asleep) estar durmiendo como un tronco
I was out for some minutes — estuve inconsciente durante varios minutos, estuve varios minutos sin conocimiento
16)17) (=worn through)18)When out of is part of a set combination, eg out of danger, out of proportion, out of sight, look up the other word.out of —
a) (=outside, beyond) fuera de•
to go out of the house — salir de la casa•
to look out of the window — mirar por la ventana•
to throw sth out of a window — tirar algo por una ventana•
to turn sb out of the house — echar a algn de la casa- feel out of itdanger 1., proportion 1., 1), range 1., 5), season 1., 2), sight 1., 2)b) (cause, motive) pornecessity, spite•
out of respect for you — por el respeto que te tengoc) (origin) de•
a box made out of wood — una caja (hecha) de maderad) (=from among) de cadae) (=without) sinit's out of stock — (Comm) está agotado
breath 1., 1)to be out of hearts — (Cards) tener fallo a corazones
f) (Vet)Blue Ribbon, by Black Rum out of Grenada — el caballo Blue Ribbon, hijo de Black Rum y de la yegua Grenada
2.3.VT (=expose as homosexual) revelar la homosexualidad de4.VI* * *
I [aʊt]1) adverb2)a) ( outside) fuera, afuera (esp AmL)is the cat in or out? — ¿el gato está (a)dentro or (a)fuera?
all the books on Dickens are out — todos los libros sobre Dickens están prestados; see also out of
b) (not at home, work)he's out to o at lunch — ha salido a comer
to eat o (frml) dine out — cenar/comer fuera or (esp AmL) afuera
3) ( removed)4)a) (indicating movement, direction)b) (outstretched, projecting)the dog had its tongue out — el perro tenía la lengua fuera or (esp AmL) afuera
arms out, legs together — brazos extendidos, piernas juntas
5) ( indicating distance)ten miles out — ( Naut) a diez millas de la costa
6)a) (ejected, dismissed)b) (from hospital, jail)c) ( out of office)7) ( in phrases)out for: Lewis was out for revenge Lewis quería vengarse; out to + inf: she's out to beat the record está decidida a batir el récord; they're only out to make money su único objetivo es hacer dinero; they're out to get you! — andan tras de ti!, van a por ti! (Esp); see also out of
8)a) (displayed, not put away)are the plates out yet? — ¿están puestos ya los platos?
b) ( in blossom) en florc) ( shining)when the sun's out — cuando hay or hace sol
9)a) (revealed, in the open)once the news was out, she left the country — en cuanto se supo la noticia, se fue del país
out with it! who stole the documents? — dilo ya! ¿quién robó los documentos?
b) (published, produced)a report out today points out that... — un informe publicado hoy señala que...
c) ( in existence) (colloq)10) (clearly, loudly)he said it out loud — lo dijo en voz alta; see also call, cry, speak out
II
1) (pred)a) ( extinguished)to be out — \<\<fire/light/pipe\>\> estar* apagado
b) ( unconscious) inconsciente, sin conocimientoafter five vodkas she was out cold — con cinco vodkas, quedó fuera de combate (fam)
2) (pred)a) ( at an end)before the month/year is out — antes de que acabe el mes/año
b) ( out of fashion) pasado de moda; see also go out 7) a)c) ( out of the question) (colloq)smoking in the bedrooms is absolutely out — ni hablar de fumar en los dormitorios (fam), está terminantemente prohibido fumar en los dormitorios
3) ( Sport)a) ( eliminated)to be out — <batter/batsman> quedar out or fuera; < team> quedar eliminado; see also out of 3)
b) ( outside limit) (pred) fuerait was out — cayó or fue fuera
out! — ( call by line-judge or umpire) out!
4) ( inaccurate) (pred)you're way o a long way o miles out — andas muy lejos or muy errado
5) (without, out of) (colloq) (pred)6) < homosexual> declarado
III
he looked out the window — miró (hacia afuera) por la ventana; see also out of 1)
IV
1)a) ( in baseball) out m, hombre m fuerab) ( escape) (AmE colloq) escapatoria f2) outs pl (AmE)a)to be on the outs with somebody — estar* enemistado con alguien
b) ( those not in power)
V
transitive verb revelar la homosexualidad de -
20 llegar
v.1 to arrive (to a place).llegar a un hotel/una ciudad to arrive at a hotel/in a cityllegar a casa to get home¿falta mucho para llegar o para que lleguemos? is there far to go?llegaré pronto I'll be there soonEllos llegan tarde They arrive late.2 to come (time).cuando llegue el momento te enterarás you'll find out when the time comesha llegado el invierno winter has arrivedLa oportunidad llegó The opportunity came.3 to be enough.4 to receive, to get, to be handed.Te llegó un carta You received a letter.5 to be the host for.Nos llegó mucha gente We were the host for a lot of people.6 to come to, to filter through to.Nos llegó la noticia The news filtered through to us.* * *(g changes to gu before e)Past Indicativellegué, llegaste, llegó, llegamos, llegasteis, llegaron.Present SubjunctiveImperative* * *verb1) to arrive2) appear3) come4) suffice•* * *Para las expresiones llegar al alma, llegar lejos, llegar a las manos, ver la otra entrada.1. VERBO INTRANSITIVO1) [movimiento, destino, procedencia] to arriveavíseme cuando llegue — tell me when he arrives {o} comes
el vuelo llegará a las 14:15 — the flight gets in at 14:15
llegará en tren/autobús — he will come by train/bus
•
llegar [a], cuando llegamos a Bilbao estaba lloviendo — when we got to {o} arrived in Bilbao it was raining¿a qué hora llegaste a casa? — what time did you get home?
•
llegarle [a alguien], ¿te ha llegado ya el paquete? — have you got the parcel yet?•
[estar] al llegar, Carlos debe de estar al llegar — Carlos should be arriving any minute now•
[hacer] llegar algo a algn, hacer llegar una carta a algn — to send sb a letter¿le puedes hacer llegar este recado? — could you give her this message?
¿le has hecho llegar el dinero? — did you get the money to her?
- me llegasanto2) (=alcanzar)a) [con las manos] to reach¿me puedes quitar la cortina? yo no llego — could you take the curtain down for me? I can't reach
b) [indicando distancia, nivel]esta cuerda no llega — this rope isn't long enough, this rope won't reach
el tema de la película no me llega — the subject of the film does nothing for me {o} leaves me cold
•
llegar [a] {o} [hasta] — to come up toel vestido le llega hasta los pies — the dress comes {o} goes down to her feet
la cola llegaba hasta la puerta — the queue went {o} reached back as far as the door
•
me llega al [corazón] ver tanto sufrimiento — seeing so much suffering touches me to the hearta tanto no llego —
soy bastante inteligente pero a tanto no llego — I'm reasonably clever, but not enough to do that
camisa 1), suela 1)podría dejarle un millón, pero dos no, a tanto no llego — I might let her have a million, but not two, I'm not prepared to go as far as that
c) [indicando duración] to lastel pobrecito no llegará a las Navidades — the poor thing won't make it to {o} last till Christmas
le falta un año para llegar a la jubilación — he has a year to go till {o} before he retires
3) llegar a ({+ sustantivo})a) (=conseguir) [+ acuerdo, conclusión] to reach, come to¿cómo has conseguido llegar a la fama? — how did you manage to achieve fame {o} become famous?
le costó pero llegó a arquitecto — it wasn't easy, but he eventually managed to become an architect
b) [con cantidades] to come tolos gastos totales llegaron a 1.000 euros — the total expenditure came to 1,000 euros
la audiencia de este programa ha llegado a cinco millones — (Radio) as many as five million people have listened to this programme; (TV) the viewing figures for this programme have been as high as five million
4) llegar a ({+ infin})a) (=conseguir)llegó a conocer a varios directores de cine — she met {o} got to know several film directors
•
si lo llego a [saber] — if I had known•
llegar a [ser] famoso/el jefe — to become famous/the boss•
llegar a [ver], no llegó a ver la película terminada — he never saw the film finishedtemí no llegar a ver el año nuevo — I feared I wouldn't live to see the new year, I feared I wouldn't make it to the new year
b) [como algo extremo]llegué a estar tan mal, que casi no podía moverme — I got so bad, I could hardly move
•
puede llegar a [alcanzar] los 300km/h — it can reach speeds of up to 300km/hla popularidad que un actor puede llegar a alcanzar a través de la televisión — the popularity an actor can come to attain from being on television
•
¿llegó a [creer] que sería campeón del mundo? — did you ever believe you'd be world champion?yo había llegado a creer que estábamos en el camino de superar ese problema — I had really started to believe that we were on the way to overcoming that problem
•
llegó al [punto] de robarle — he even went so far as to rob her5) (=bastar) to be enough•
[hacer] llegar el sueldo a fin de mes — to make ends meet6) [momento, acontecimiento] to come2.VERBO TRANSITIVO (=acercar) to bring up, bring over3.See:LLEGAR Llegar a A la hora de traducir llegar a al inglés, tenemos que diferenciar entre arrive in y arrive at. ► Empleamos arrive in con países, ciudades, pueblos {etc}: Esperamos llegar a Italia el día 11 de junio We expect to arrive in Italy on 11 June Llegaremos a Córdoba dentro de dos horas We'll be arriving in Cordoba in two hours' time ► En cambio, se traduce por arrive at cuando nos referimos a lugares más pequeños, como aeropuertos, estaciones, {etc}. La expresión llegar a casa es una excepción, ya que se traduce por arrive/ get home, es decir, sin preposición: Llegamos al aeropuerto con cuatro horas de retraso We arrived at the airport four hours late Llegué a casa completamente agotada I arrived home completely exhausted Para otros usos y ejemplos ver la entrada* * *1.verbo intransitivo1) persona/tren/carta to arrivetienen que estar por or al llegar — they'll be arriving any minute now
¿falta mucho para llegar? — is it much further (to go)?
llegar a — a país/ciudad to arrive in; a edificio to arrive at
llegar a casa — to arrive o get home
¿adónde quieres llegar? — what do you mean?
2)a) camino/ruta ( extenderse)llegar hasta — to go all the way to, go as far as
b) (ir)llegar a or hasta: este tren no llega hasta or a Lima this train doesn't go as far as o all the way to Lima; sólo llega al tercer piso — it only goes (up) to the third floor
3) día/invierno to come, arriveha llegado el momento de... — the time has come to...
4)a) ( alcanzar) to reachllegar a algo — a acuerdo to reach something
llegué a la conclusión de que... — I reached o came to the conclusion that...
b) (Esp) dinero/materiales ( ser suficiente) to be enoughc) (alcanzar a medir, costar, etc)d) ( expresando logro)llegará lejos — she'll go far o a long way
e) ( en el tiempo)¿llegó a saberlo? — did she ever find out?
5) llegar a + infa) ( a un extremo)llegué a pensar que... — I even began to think that...
las cosas han llegado a tal punto que... — things have reached such a point that...
si lo llego a saber, no vengo — if I'd known, I wouldn't have come
si llego a enterarme de algo, te aviso — if I happen to hear anything, I'll let you know
6) estilo/música (ser entendido, aceptado)su estilo no llega a la gente — people can't relate to o understand his style
2.un lenguaje que llega a la juventud — language that gets through to o means something to young people
llegarse v pron (fam)* * *= arrive, drop, turn up, come in, come, come to + Posesivo + attention, come with, roll in.Ex. The time has arrived when it is more appropriate to ask why cataloguing is still conducted on a manual basis, rather than to seek to justify the use of computers in cataloguing.Ex. The search profile will only be modified periodically as the quality of the set of notifications output from the search drops to unacceptable levels.Ex. Results showed that many users turn up at the library with only a sketcky idea of what they would like and spend much time browsing.Ex. Their duty is to come in before school each morning and check that the book checking system is in order and that the library is tidy and presentable.Ex. This article urges children's librarians to attack 'aliteracy' (lack of a desire to read) as well as illiteracy by taking programmes, e.g. story hours, to children who do not come to libraries.Ex. Information vital to certain people might not come to their attention if such people must rely only upon regular scanning of large numbers of periodicals.Ex. The problem comes with ideographic languages.Ex. With the summer rolling in, many of you might be looking for instructions on how to make fresh iced tea.----* al llegar = on arrival.* cortar llegando al hueso = cut to + the bone.* cuando llegue la hora = when the time comes.* día + estar por llegar = day + be + yet to come.* estar aún por llegar = be yet to come.* haber llegado = be upon us.* hacer + Nombre + llegar hasta aquí = get + Nombre + this far.* hasta donde llegue = to the limits of.* llegar a = come to, reach, reach out to, find + Posesivo + way to, get through to, come up to, pull into, strike + a chord with.* llegar a acuerdo = make + arrangements.* llegar a casa = get + home.* llegar a esperar = come to + expect.* llegar a final de mes = make + ends meet.* llegar a formar parte de = find + Posesivo + way into/onto.* llegar a + Infinitivo = come to + Infinitivo.* llegar a + Infinitivo + se = come to be + Participio Pasado.* llegar a la conclusión = conclude, form + impression.* llegar a la conclusión de que = come to + the conclusion that, come up with + the conclusion that, get + the idea that.* llegar al corazón de = go to + the heart of.* llegar al extremo de = get to + the point of, go to + the extreme of.* llegar al extremo de + Infinitivo = go + (as/so) far as + Infinitivo.* llegar al final de = come to + the end of, get through.* llegar al final de su vida útil = come to + the end of + Posesivo + useful life, reach + the end of + Posesivo + useful life.* llegar al fondo de la cuestión = see to the + bottom of things.* llegar al fondo de una Cuestión = get to + the bottom of.* llegar al fondo de una Cuestión = get to + the root of.* llegar al límite = reach + the breaking point.* llegar al límite de + Posesivo + capacidad = stretch + Nombre + beyond the breaking point, stretch + Nombre + to breaking point, stretch + Nombre + to the limit.* llegar al meollo de la cuestión = arrive at + the heart of the matter.* llegar al punto álgido = reach + a head.* llegar al punto crítico = come to + a head.* llegar al punto de = be at the point of.* llegar al punto de + Infinitivo = go + (as/so) far as + Infinitivo.* llegar al quid de la cuestión = arrive at + the heart of the matter.* llegar a + Lugar = make + it + to + Lugar.* llegar andando pausadamente = stroll into + view.* llegar a ser = become, develop into.* llegar a ser conocido como = become + known as.* llegar a su fin = wind down, draw to + a close, draw to + an end.* llegar a tiempo = arrive + in time, arrive + on time.* llegar a todas partes = reach + far and wide, extend + far and wide, stretch + far and wide.* llegar a todos lados = extend + far and wide, reach + far and wide, stretch + far and wide.* llegar a una conclusión = draw + conclusion, make + deduction, reach + conclusion, arrive at + conclusion.* llegar a un acuerdo = conclude + agreement, reach + agreement, make + an undertaking, make + bargain, come to + consensus, reach + understanding, have + meeting of the minds, reach + consensus, hammer out + agreement, develop + compromise, work out + agreement, strike + deal, conclude + deal.* llegar a una decisión = arrive at + decision.* llegar a una definición = hammer out + definition.* llegar a una etapa = reach + point.* llegar a una solución = arrive at + a solution.* llegar a una solución intermedia = meet + Nombre + halfway.* llegar a un compromiso = reach + agreement, meet + Nombre + halfway.* llegar a un consenso = come to + consensus, reach + consensus.* llegar a un consenso sobre = get + a consensus on.* llegar a un extremo = reach + epic proportions.* llegar a un momento importante en su historia = reach + milestone.* llegar a un punto crítico = reach + turning point.* llegar a un veredicto = reach + verdict.* llegar demasiado lejos = go + too far.* llegar el momento en el que = reach + the point where.* llegar la hora de = time + come.* llegar lejos = get + far.* llegar más lejos = stretch + further.* llegar muy lejos = go + a long way, come + a long way.* llegar noticias = come to + Posesivo + notice.* llegar poco a poco = dribble in.* llegar tarde = arrive + late, run + late.* llegar tarde (a) = be late (for).* llegar tarde a casa = stay out + late.* llegar tarde al trabajo = be late for work.* lo mejor está aún por llegar = the best is yet to come.* momento + llegar = time + approach.* no haber llegado todavía = be yet to come.* no llegar a = stop + short of, fall + short of.* no llegar a entender = miss + the mark, miss + the point.* no llegar a + Infinitivo (con mucho) = fall (far) short of + Gerundio.* no llegar a un ideal = fall + short of ideal.* por fin llegó la hora (de) = it's about time (that).* recesión + llegar = recession + set in.* ser un medio para llegar a un fin = be the means to an end.* si se llega a un acuerdo = subject to + agreement.* un medio para llegar a fin = a means to an end.* * *1.verbo intransitivo1) persona/tren/carta to arrivetienen que estar por or al llegar — they'll be arriving any minute now
¿falta mucho para llegar? — is it much further (to go)?
llegar a — a país/ciudad to arrive in; a edificio to arrive at
llegar a casa — to arrive o get home
¿adónde quieres llegar? — what do you mean?
2)a) camino/ruta ( extenderse)llegar hasta — to go all the way to, go as far as
b) (ir)llegar a or hasta: este tren no llega hasta or a Lima this train doesn't go as far as o all the way to Lima; sólo llega al tercer piso — it only goes (up) to the third floor
3) día/invierno to come, arriveha llegado el momento de... — the time has come to...
4)a) ( alcanzar) to reachllegar a algo — a acuerdo to reach something
llegué a la conclusión de que... — I reached o came to the conclusion that...
b) (Esp) dinero/materiales ( ser suficiente) to be enoughc) (alcanzar a medir, costar, etc)d) ( expresando logro)llegará lejos — she'll go far o a long way
e) ( en el tiempo)¿llegó a saberlo? — did she ever find out?
5) llegar a + infa) ( a un extremo)llegué a pensar que... — I even began to think that...
las cosas han llegado a tal punto que... — things have reached such a point that...
si lo llego a saber, no vengo — if I'd known, I wouldn't have come
si llego a enterarme de algo, te aviso — if I happen to hear anything, I'll let you know
6) estilo/música (ser entendido, aceptado)su estilo no llega a la gente — people can't relate to o understand his style
2.un lenguaje que llega a la juventud — language that gets through to o means something to young people
llegarse v pron (fam)* * *= arrive, drop, turn up, come in, come, come to + Posesivo + attention, come with, roll in.Ex: The time has arrived when it is more appropriate to ask why cataloguing is still conducted on a manual basis, rather than to seek to justify the use of computers in cataloguing.
Ex: The search profile will only be modified periodically as the quality of the set of notifications output from the search drops to unacceptable levels.Ex: Results showed that many users turn up at the library with only a sketcky idea of what they would like and spend much time browsing.Ex: Their duty is to come in before school each morning and check that the book checking system is in order and that the library is tidy and presentable.Ex: This article urges children's librarians to attack 'aliteracy' (lack of a desire to read) as well as illiteracy by taking programmes, e.g. story hours, to children who do not come to libraries.Ex: Information vital to certain people might not come to their attention if such people must rely only upon regular scanning of large numbers of periodicals.Ex: The problem comes with ideographic languages.Ex: With the summer rolling in, many of you might be looking for instructions on how to make fresh iced tea.* al llegar = on arrival.* cortar llegando al hueso = cut to + the bone.* cuando llegue la hora = when the time comes.* día + estar por llegar = day + be + yet to come.* estar aún por llegar = be yet to come.* haber llegado = be upon us.* hacer + Nombre + llegar hasta aquí = get + Nombre + this far.* hasta donde llegue = to the limits of.* llegar a = come to, reach, reach out to, find + Posesivo + way to, get through to, come up to, pull into, strike + a chord with.* llegar a acuerdo = make + arrangements.* llegar a casa = get + home.* llegar a esperar = come to + expect.* llegar a final de mes = make + ends meet.* llegar a formar parte de = find + Posesivo + way into/onto.* llegar a + Infinitivo = come to + Infinitivo.* llegar a + Infinitivo + se = come to be + Participio Pasado.* llegar a la conclusión = conclude, form + impression.* llegar a la conclusión de que = come to + the conclusion that, come up with + the conclusion that, get + the idea that.* llegar al corazón de = go to + the heart of.* llegar al extremo de = get to + the point of, go to + the extreme of.* llegar al extremo de + Infinitivo = go + (as/so) far as + Infinitivo.* llegar al final de = come to + the end of, get through.* llegar al final de su vida útil = come to + the end of + Posesivo + useful life, reach + the end of + Posesivo + useful life.* llegar al fondo de la cuestión = see to the + bottom of things.* llegar al fondo de una Cuestión = get to + the bottom of.* llegar al fondo de una Cuestión = get to + the root of.* llegar al límite = reach + the breaking point.* llegar al límite de + Posesivo + capacidad = stretch + Nombre + beyond the breaking point, stretch + Nombre + to breaking point, stretch + Nombre + to the limit.* llegar al meollo de la cuestión = arrive at + the heart of the matter.* llegar al punto álgido = reach + a head.* llegar al punto crítico = come to + a head.* llegar al punto de = be at the point of.* llegar al punto de + Infinitivo = go + (as/so) far as + Infinitivo.* llegar al quid de la cuestión = arrive at + the heart of the matter.* llegar a + Lugar = make + it + to + Lugar.* llegar andando pausadamente = stroll into + view.* llegar a ser = become, develop into.* llegar a ser conocido como = become + known as.* llegar a su fin = wind down, draw to + a close, draw to + an end.* llegar a tiempo = arrive + in time, arrive + on time.* llegar a todas partes = reach + far and wide, extend + far and wide, stretch + far and wide.* llegar a todos lados = extend + far and wide, reach + far and wide, stretch + far and wide.* llegar a una conclusión = draw + conclusion, make + deduction, reach + conclusion, arrive at + conclusion.* llegar a un acuerdo = conclude + agreement, reach + agreement, make + an undertaking, make + bargain, come to + consensus, reach + understanding, have + meeting of the minds, reach + consensus, hammer out + agreement, develop + compromise, work out + agreement, strike + deal, conclude + deal.* llegar a una decisión = arrive at + decision.* llegar a una definición = hammer out + definition.* llegar a una etapa = reach + point.* llegar a una solución = arrive at + a solution.* llegar a una solución intermedia = meet + Nombre + halfway.* llegar a un compromiso = reach + agreement, meet + Nombre + halfway.* llegar a un consenso = come to + consensus, reach + consensus.* llegar a un consenso sobre = get + a consensus on.* llegar a un extremo = reach + epic proportions.* llegar a un momento importante en su historia = reach + milestone.* llegar a un punto crítico = reach + turning point.* llegar a un veredicto = reach + verdict.* llegar demasiado lejos = go + too far.* llegar el momento en el que = reach + the point where.* llegar la hora de = time + come.* llegar lejos = get + far.* llegar más lejos = stretch + further.* llegar muy lejos = go + a long way, come + a long way.* llegar noticias = come to + Posesivo + notice.* llegar poco a poco = dribble in.* llegar tarde = arrive + late, run + late.* llegar tarde (a) = be late (for).* llegar tarde a casa = stay out + late.* llegar tarde al trabajo = be late for work.* lo mejor está aún por llegar = the best is yet to come.* momento + llegar = time + approach.* no haber llegado todavía = be yet to come.* no llegar a = stop + short of, fall + short of.* no llegar a entender = miss + the mark, miss + the point.* no llegar a + Infinitivo (con mucho) = fall (far) short of + Gerundio.* no llegar a un ideal = fall + short of ideal.* por fin llegó la hora (de) = it's about time (that).* recesión + llegar = recession + set in.* ser un medio para llegar a un fin = be the means to an end.* si se llega a un acuerdo = subject to + agreement.* un medio para llegar a fin = a means to an end.* * *llegar [A3 ]viA «persona/tren/carta» to arrivetienen que estar al llegar they'll be arriving any minute now¿cuándo llegan tus primos? when are your cousins arriving?, when do your cousins arrive?¿falta mucho para llegar? is it much further (to go)?¿a qué hora llega el avión? what time does the plane arrive o get in?siempre llega tarde he's always latellegó (el) primero/(el) último he was the first/the last to arrive, he arrived first/lastllegaron cansadísimos they were exhausted when they arrivedno me llegó el telegrama I didn't get the telegram, the telegram didn't get to me o didn't reach menos llega una noticia de última hora we have a late news itemme hizo llegar un mensaje he got a message to mesus palabras me llegaban con mucho ruido de fondo there was a lot of background noise when I was talking to himllegó a Bogotá en un vuelo de Avianca he arrived in Bogotá on an Avianca flightllegó al aeropuerto a las dos she arrived at o got to the airport at two o'clockel primer corredor que llegó a la meta the first runner to cross o reach the finishing linellegamos a casa a las dos we got o arrived home at two o'clockllegué a su casa de noche I got to o reached his house at nightla carta nunca llegó a mis manos the letter never reached meel rumor llegó a oídos del alcalde the rumor reached the mayor¿adónde quieres llegar con tantas preguntas? what are you getting at o driving at with all these questions?llegar DE to arrive fromacaba de llegar de Hamburgo he's just arrived from o got(ten) ( o flown etc) in from HamburgB1 «camino/ruta» (extenderse) llegar HASTA; to go all the way to, go as far asahora la carretera llega hasta San Pedro the road goes all the way to o goes as far as San Pedro now2 (ir) llegar A/ HASTA:este autobús no llega hasta or a Las Torres this bus doesn't go as far as o all the way to Las Torressólo llega al tercer piso it only goes (up) to the third floorC «día/invierno» to come, arriveel invierno llegó temprano winter came earlycuando llegue la estación de las lluvias when the rainy season startsha llegado el momento de tomar una decisión the time has come to make a decisionpensé que nunca llegaría este momento I thought this moment would never come o arrivellegará el día en que se dé cuenta de su error the day will come when he'll realize his mistakecuando llegó la noche todavía estaban lejos when night fell o at nightfall they were still a long way awayD1 (alcanzar) to reachno llego ni con la escalera I can't even reach with the ladderllegar A algo to reach sthtiene que subirse a una silla para llegar al estante he has to stand on a chair to reach the shelflas cosas han llegado a tal punto, que … things have got to o have reached such a point that …los pies no le llegan al suelo her feet don't touch the flooresa cuerda no llega al otro lado that rope won't reach to the other sidela falda le llegaba a los tobillos her skirt came down to o reached her anklessu voz llegaba al fondo del teatro her voice carried to the back of the theaterel agua le llegaba al cuello the water came up to her neckpor ambos métodos llegamos al mismo resultado both methods lead us to the same result, we arrive at o reach the same result by both methodsllegué a la conclusión de que me habías mentido I reached o came to the conclusion that you had been lying to meno se llegó a ningún acuerdo no agreement was reachedsé algo de electrónica, pero a tanto no llego I know something about electronics but not that much o but my knowledge doesn't extend that far2 «dinero/materiales» (ser suficiente) to be enoughcon un kilo llega para todos a kilo's enough o a kilo will do for all of usno me llega el dinero I don't have enough money3(alcanzar a medir, costar, etc): este trozo de tela no llega a los dos metros this piece of material is less than two metersme sorprendería si llegara a tanto I'd be surprised if it came to that much o if it was as much as thatno llegaban a 500 personas there weren't even 500 people there4(expresando logro): llegará lejos she'll go far o a long waycomo sigas así no vas a llegar a ningún lado if you carry on like this, you'll never get anywhereno creo que llegues a convencerme I don't think you'll manage to convince mequiero que llegues a ser alguien I want you to be someone o to make something of yourselfnunca llegó a (ser) director he never became director, he never made it to director ( colloq)5(en el tiempo): este gobierno no llegará a las próximas elecciones this government won't survive till the next electionscomo sigas fumando así no llegarás a viejo if you go on smoking like that you won't live to old agecon los años llegué a conocerlo mejor I got to know him better over the years¿llegaste a verlo? did you manage o did you get to see it?¿llegó a saber quién era su padre? did she ever find out who her father was?el invento puede llegar a ser de gran utilidad the invention could prove to be very usefulE1 (como intensificador) llegar A + INF:llegó a amenazarme con el despido she even threatened to fire me, she went so far as to threaten to fire mellegué a pensar que me engañaba I even began to think he was deceiving meno llegó a pegarme, pero … he didn't actually hit me, but …llegó a aburrirme con sus constantes quejas I grew tired of o I got bored with his constant complainingpuede incluso llegar a ganarle he might even beat him2(en oraciones condicionales): si lo llego a saber, no vengo if I'd known, I wouldn't have comesi llego a enterarme de algo, te aviso if I happen to hear anything, I'll let you knowsi lo llegas a perder, te mato if you lose it, I'll kill you, if you go and lose it o if you manage to lose it, I'll kill you ( colloq)F«estilo/música» (ser entendido, aceptado): tiene un estilo que no llega a la gente people can't relate to o understand his styleemplea un lenguaje que llega a la juventud he uses language that gets through to o means something to young people■ llegarse( fam):llégate hasta su casa y dale este paquete run over to her house and give her this parcel ( colloq)llégate a la tienda y trae algo de beber run out o over to the store and get something to drink, nip o pop out to the shop and get something to drink ( BrE colloq)* * *
llegar ( conjugate llegar) verbo intransitivo
1 [persona/tren/carta] to arrive;
tienen que estar por or al llegar they'll be arriving any minute now;
¿falta mucho para llegar? is it much further (to go)?;
siempre llega tarde he's always late;
no me llegó el telegrama I didn't get the telegram;
llegar a algo ‹a país/ciudad› to arrive in sth;
‹ a edificio› to arrive at sth;◊ llegar a casa to arrive o get home;
el rumor llegó a oídos del alcalde the rumor reached the mayor
2 [camino/ruta/tren] (ir) llegar a or hasta to go all the way to, go as far as;
3 [día/invierno] to come, arrive;◊ ha llegado el momento de … the time has come to …
4
llegar a algo ‹a acuerdo/conclusión› to reach sth, come to sth;
‹a estante/techo› to reach;◊ llegué a la conclusión de que… I reached o came to the conclusion that …;
los pies no le llegan al suelo her feet don't touch the floor;
la falda le llegaba a los tobillos her skirt came down to her ankles;
el agua le llegaba al cuello the water came up to her neck;
las cosas llegaron a tal punto que … things reached such a point that …b) ( expresando logro):◊ llegará lejos she'll go far o a long way;
así no vas a llegar a ningún lado you'll never get anywhere like that;
llegó a (ser) director he became director;
llegar a viejo to live to old age;
llegué a conocerlo mejor I got to know him better
5 llegar a + infa) ( al extremo de):
no llegó a pegarme he didn't actually hit meb) ( en oraciones condicionales):◊ si lo llego a saber, no vengo if I'd known, I wouldn't have come;
si llego a enterarme de algo, te aviso if I happen to hear anything, I'll let you know
llegar verbo intransitivo
1 to arrive: llegué la última, I arrived last
está al llegar, she's about to arrive
llegar a la ciudad, to arrive at the town
2 (momento, acontecimiento) llegó la hora de..., the time has come to...
llegaron las heladas, the frosts came
3 (alcanzar) to reach: no llego al último estante, I can't reach the top shelf
(una meta) llegar a la cumbre, he reached the peak
4 (ser suficiente) to be enough
5 ( llegar a + infinitivo) to go so far as to: llegué a creerlo, I even believed it
llegaron a insultarnos, they went so far as to abuse us
figurado llegar a las manos, to come to blows
llegar a ser, to become
♦ Locuciones: estar al llegar, to be about to arrive
llegar a buen puerto, to reach a satisfactory conclusion o to arrive safely
no llegar la sangre al río, to not have serious consequences
no llegar a la suela del zapato, not to be able to hold a candle to
' llegar' also found in these entries:
Spanish:
acabar
- achantarse
- alcanzar
- anticiparse
- apercibirse
- atrasarse
- aviar
- caer
- concesión
- dialogar
- dirigir
- excusa
- lejos
- moderar
- odisea
- oído
- plantarse
- puerto
- retrasar
- retrasarse
- sangre
- santa
- santo
- seguir
- sentir
- suela
- última
- último
- vadear
- venir
- acuerdo
- ánimo
- antes
- aparecer
- atrasar
- bueno
- cuánto
- cuestión
- culminar
- demorar
- erigir
- improviso
- indicación
- indicar
- instrucción
- junto
- lujo
- mano
- mayoría
- novedad
English:
accessible
- age
- agree
- agreement
- amount to
- arrive
- bear
- bottom
- call
- check in
- close
- come
- come in
- come through
- come to
- come up to
- compromise
- deal
- decide
- decision
- draw in
- end
- fail
- filter out
- filter through
- first
- fog
- gallop up
- get
- get in
- get into
- get up to
- grip
- half-way
- head
- home
- hope
- in
- just
- late
- leak out I
- make
- master
- only
- place
- power
- pull in
- reach
- roll in
- roll up
* * *♦ vi1. [persona, vehículo, medio de transporte] to arrive (de from);llegar a un hotel/al aeropuerto to arrive at a hotel/at the airport;llegar a una ciudad/a un país to arrive in a city/in a country;llegar a casa to get home;llegar a la meta to cross the finishing line;cuando llegué a esta empresa… when I arrived at o first came to this company…;llegaremos a la estación de Caracas a las dos we will be arriving at Caracas station at two o'clock;el atleta cubano llegó primero the Cuban athlete came first;llegaban muy contentos they were very happy when they arrived, they arrived very happy;llegaré pronto I'll be there early;este avión llega tarde this plane is late;estar al llegar: deben de estar al llegar they must be about to arrive, they're bound to arrive any minute now;los Juegos Olímpicos están al llegar the Olympics are coming up soon;así no llegarás a ninguna parte you'll never get anywhere like that;Figllegará lejos she'll go far2. [carta, recado, mensaje] to arrive;llegarle a alguien: no me ha llegado aún el paquete the parcel still hasn't arrived, I still haven't received the parcel;ayer me llegó un mensaje suyo por correo electrónico I got o received an e-mail from him yesterday;si llega a oídos de ella… if she gets to hear about this…3. [tiempo, noche, momento] to come;cuando llegue el momento te enterarás you'll find out when the time comes;ha llegado el invierno winter has come o arrivedno llego al techo I can't reach the ceiling;el barro me llegaba a las rodillas the mud came up to my knees, I was up to my knees in mud;quiero una chaqueta que me llegue por debajo de la cintura I want a jacket that comes down to below my waist;llegar a un acuerdo to come to o reach an agreement;llegamos a la conclusión de que era inútil seguir we came to o reached the conclusion that it wasn't worth continuing;llegar hasta to reach up to;esta carretera sólo llega hasta Veracruz this road only goes as far as Veracruz;el ascensor no llega a o [m5] hasta la última planta the Br lift o US elevator doesn't go up to the top floor5. [ascender]el importe total de la reparación no llega a 5.000 pesos the total cost of the repairs is less than o below 5,000 pesos;los espectadores no llegaban ni siquiera a mil there weren't even as many as a thousand spectators there6. [ser suficiente] to be enough ( para for);el dinero no me llega para comprarme una casa the money isn't enough for me to buy a housellegó a ser campeón de Europa he became European champion;llegar a hacer algo to manage to do sth;pesaba mucho, pero al final llegué a levantarlo it was very heavy, but I managed to lift it up in the end;nunca llegó a (entrar en) las listas de éxitos she never made it into the charts;nunca llegué a conocerlo I never actually met him;si llego a saberlo… [en el futuro] if I happen to find out…;[en el pasado] if I had known…8. [al extremo de]llegó a decirme… he went as far as to say to me…;hemos llegado a pagar 4.000 euros at times we've had to pay as much as 4,000 euros;cuesta llegar a creerlo it's very hard to believe it;9. [causar impresión, interesar]tiene una imagen que no llega al electorado she fails to project a strong image to the electorate;son canciones sencillas que llegan a la gente they are simple songs that mean something to people;lo que dijo me llegó al alma her words really struck homeeste año las rebajas llegarán hasta bien entrado febrero the sales this year will last until well into February;está muy enferma, no creo que llegue a las Navidades she's very ill, I doubt whether she'll make it to Christmas¡llégale! [no hay problema] no problem!, don't worry!* * *v/i1 arrive;ha llegado la primavera spring is here, spring has arrived;está al llegar he’ll arrive momentarily, he’s about to arrive2 ( alcanzar) reach;me llega hasta las rodillas it comes down to my knees;el agua me llegaba a la cintura the water came up to my waist;no llego a comprender por qué … I don’t understand why …;la comida no llegó para todos there wasn’t enough food for everyone;¡hasta ahí podíamos llegar! fam that’s going too far!, that’s a bit much! fam ;llegar a saber find out;llegar a ser get to be;llegar a viejo live to a ripe old age;llegar a presidente get to be president, become president* * *llegar {52} vi1) : to arrive, to come2)llegar a : to arrive at, to reach, to amount to3)llegar a : to manage tollegó a terminar la novela: she managed to finish the novel4)llegar a ser : to becomellegó a ser un miembro permanente: he became a permanent member* * *llegar vb1. (en general) to arrive / to getacabo de llegar I've just arrived / I've just got here¿a qué hora llegaréis a Londres? what time will you arrive in London?cuando lleguemos a Tudela, cenaremos we'll have dinner when we get to Tudela2. (alcanzar) to reach¿llegas? can you reach?llegará el momento en el que tengamos que decidir qué hacemos the time will come when we have to decide what to do¡ha llegado la primavera! spring is here!4. (altura) to come5. (alcanzar una cantidad) to come to6. (ser suficiente) to be enough
- 1
- 2
См. также в других словарях:
Los dioses deben estar locos — The Gods Must Be Crazy Título Los dioses deben estar locos Ficha técnica Dirección Jamie Uys Producción Jamie Uys … Wikipedia Español
Wikipedia:Candidatos a artículos destacados — Ir a la tabla de contenidos Atajo WP:CADWP:CAD [ … Wikipedia Español
Historia del mundo Warcraft — La siguiente, es un resumen sobre los hechos que suceden en la saga de videojuegos de estrategia Warcraft. Para mayor información, véase el artículo principal. Contenido 1 Los orígenes 1.1 Génesis Universal Del universo 1.2 Sargeras y la traición … Wikipedia Español
Candidatos a artículos destacados — Wikipedia:Candidatos a artículos destacados Saltar a navegación, búsqueda Ir a la tabla de contenidos Atajo WP:CADWP:CAD … Wikipedia Español
Iluminación automotriz — No confundir con la subsidiaria de Magneti Marelli: Automotive Lighting. El sistema de iluminación de un vehículo de motor consiste en el grupo de dispositivos lumínicos montados o instalados al frontal, laterales o trasera de un vehículo. Su… … Wikipedia Español
Los Únicos — Título Los Únicos Género Telecomedia Policial Ciencia ficción Creado por Adrián Suar Reparto Mariano Martínez Nicolás Cabré Griselda Siciliani Nicolás Vázq … Wikipedia Español
Mezquita — La Badshahi Masjid en Lahore, Pakistán con un iwan en el centro … Wikipedia Español
Episodios de Friends — Anexo:Episodios de Friends Saltar a navegación, búsqueda La siguiente es una lista de episodios de la serie estadounidense Friends que en total tiene 236 episodios. Contenido 1 Primera Temporada: 1994 1995 2 Segunda temporada: 1995 1996 3 … Wikipedia Español
Wikipedia:Política de categorías — Lo siguiente es una propuesta de política, convención, o proceso de Wikipedia. La propuesta puede aún estar en desarrollo, bajo discusión, o en el proceso de reunir consenso para la adopción. Por lo tanto las referencias o enlaces a esta página… … Wikipedia Español
Episodios de Digimon Adventure — Anexo:Episodios de Digimon Adventure Saltar a navegación, búsqueda Esta es una lista de episodios de Digimon Adventure, los cuales son transmitidos por Fuji TV y Jetix. (en construcción) Contenido 1 Saga de Devimon 2 Saga de Etemon 3 … Wikipedia Español
Anexo:Episodios de Digimon Adventure — Esta es una lista de episodios de Digimon Adventure, los cuales son transmitidos por Fuji TV y Jetix. Contenido 1 Saga de Devimon 2 Saga de Etemon 3 Saga de Myotismon 4 Saga d … Wikipedia Español